ABD'den Türkiye'ye S-400 için yeni teklif

ABD’li yetkililer, Türkiye’nin tedarik ettiği Rus hava savunma sistemlerinin ‘yumuşak’ bir şekilde devre dışı bırakılmasını önerdi.

Yunanistan merkezli Kathimerini tarafından yapılan habere göre ABD, Türkiye’ye Rusya’dan tedarik edilen S-400 hava savunma sistemleri için yeni bir öneride bulundu. Bu bağlamda ABD’li yetkililer, Türkiye’ye F-35 savaş uçağı satışının önündeki engeli kaldırmak için Rus füze sistemlerinin ‘yumuşak’ bir şekilde devre dışı bırakılmasını önerdi.

ABD sunduğu teklifte Türkiye’nin hava savunma sistemlerini kendi topraklarında tutmasına izin vereceğini ancak esasen bunların kontrolünün ABD’de olacağını önermekte. Habere göre görüşmeler bilinenden daha ileri bir aşamada ve üst düzey ABD yetkilileri, Rus sistemlerinin Türkiye’nin güneyindeki İncirlik üssüne aktarılması önerisini ortaya atmakta. Yapılan habere göre “bu şekilde Türkiye, kendi bakış açısından uluslararası bir utançla eşdeğer olacak bir geri dönüşten kaçınacak, ancak Rusya ile olan sözleşmesinin şartlarını ihlal etmeyecek veya bağlayıcı olabilecek herhangi bir maddeyi ihlal etmeyecek.”

Bahse konu sorunun çözümü ile Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programına geri dönmesine olanak sağlanacağı da ifade edilmekte. Keza American Enterprise Institute’ta kıdemli bir araştırmacı ve eski Pentagon yetkilisi olan Michael Rubin’in Kathimerini’ye doğruladığı üzere Beyaz Saray ve Pentagon yetkilileri ilgili teklifi Temmuz ayında çok üst düzeylere sundular. Rubin, “Bölgedeki kaynaklarım, 1-2 Temmuz 2024 tarihlerinde Türkiye’ye yaptıkları ziyarette, uluslararası güvenlik işlerinden sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı Celeste Wallander ile ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Avrupa’dan sorumlu Başkan’ın özel danışmanı Michael Carpenter’ın yakın zamanda Türk mevkidaşlarıyla F-35 anlaşmasını yeniden canlandırmayı görüştüklerini söylüyor. F-35 programına yeniden girmeleri karşılığında Türkiye’den S-400’leri ABD’ye teslim etmesini veya İncirlik üssündeki ABD kontrolündeki sektöre transfer etmesini talep ettiler.” dedi.

Ziyaretin ertesi günü, ABD’nin Ankara Büyükelçiliği, Wallander ve Carpenter’ın Türk yetkililerle “artırılmış ortaklık için ek alanların geliştirilmesi ve uzun süredir devam eden savunma bağlarını artırma hedefleri” hakkında görüştüğünü bildirdi. Kathimerini’nin iki taraf arasındaki müzakerelerin tam durumu hakkında sorduğu soruya, Pentagon sözcüsü Javan Rasnake, “2019’dan beri Türkiye’ye S-400 sistemini edinme konusundaki pozisyonumuzu ve bunun mevzuatta yer alan sonuçlarını ilettik. Bu konu hakkında ABD’nin pozisyonunda veya mevzuatında herhangi bir değişiklik olmadı.” dedi.

Kathimerini kaynaklarına göre, Türkiye’nin bu aşamadaki tepkisi olumlu değil, ancak görüşmelerin bu hafta New York’taki BM Genel Kurulu’nun aralarında devam etmesi bekleniyor. Washington’daki hissiyat, ABD’nin Türkiye ile ilişkilerinde ciddi sorunlara yol açmaya devam etmesine rağmen, ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) kapsamındaki yaptırımların kaldırılması ve S-400 sorunu çözüldüğünde Ankara’nın F-35 programına yeniden dahil edilmesi yönündeki adımları atmaya istekli olduğu yönünde.