Çin'in yeni kararları savunma sanayiinde komponent krizini tetikledi

Çin’in stratejik mineraller üzerindeki ihracat kontrollerini sıkılaştırma kararı, küresel tedarik zincirlerini sarsarken savunma sanayii dahil birçok sektörde ciddi üretim krizlerine yol açıyor.

Çin, Mayıs 2025’te yaptığı açıklamada, ulusal çıkarları için hayati önem taşıyan malzemeler üzerindeki hakimiyetini güçlendirmek amacıyla stratejik mineral ihracatının tüm tedarik zincirleri üzerindeki kontrolleri artıracağını duyurdu. Dünyanın en büyük stratejik mineral tedarikçisi olan Çin, 2023 yılından itibaren çip üretimi, enerji dönüşümü ve savunma gibi sektörler için hayati önem taşıyan çeşitli minerallerin ihracatına kısıtlamalar getirmeye başladı.

Yeni kısıtlamaları duyuran Çin Ticaret Bakanlığı yaptığı açıklamada, “Stratejik minerallerin ihracat kontrolü ulusal güvenlikle yakından ilgili olduğundan, tüm ihracat zincirinin kontrolünün güçlendirilmesi çok önemlidir.” dedi. Bu kapsamda Çin Ticaret Bakanlığı açıklamada, ilgili devlet kurumlarının stratejik minerallerin akışını takip etmek ve yasadışı çıkışları sıkı bir şekilde önlemek için “önceden önleme” ilkesine uymaları gerektiği de belirtildi.

Mayıs ayının ortalarında yapılan açıklama, ABD ve Çin’in küresel ekonomiyi altüst eden ve finansal piyasaları tedirgin eden ticaret savaşını sona erdirmek için gümrük vergilerini düşürme konusunda anlaşmaya vardıklarını açıklamasının peşinden geldi. 30 Mayıs tarihinde Reuters tarafından yapılan habere göre ise Çin, nadir toprak elementlerinin ihracat kontrolleri konusunda daha yumuşak bir tutum sergileyeceğini ve diğer ülkelerle daha fazla iş birliği yapacağını açıkladı.

Ancak mevcut durumda nadir toprak elementleri kıtlığı, Avrupa ve Hindistan’daki otomobil ve yarı iletken üreticilerini iflas riskiyle karşı karşıya bıraktı. Otomobillerden savaş uçaklarına ve ev aletlerine kadar her alanda kullanılan nadir toprak mıknatıslarının küresel işleme kapasitesinin %90’ından fazlasını kontrol eden Çin, Nisan ayı başında ihracatçıların Pekin’den lisans almasını zorunlu kılan kısıtlamalar getirmişti.

Bununla birlikte Çin, İHA’larda kullanılan ürünlerin ihracatını da geçtiğimiz süreçte yasaklamış olup mevcut durumda söz konusu ürünlerin ihracat yasağını daha sıkı bir şekilde kontrol etmektedir. ABD ise National Defense Authorization Act (NDAA) ile birlikte, içerisinde Çin menşeli ürünleri barındıran hiçbir savunma ürününü kabul etmediği bilinmektedir. Bu kapsamda ABD’ye veya ABD ekseninde yer alan Güney Kore, Kanada, Birleşik Krallık gibi ülkelere ürün satmak isteyen savunma şirketleri için ciddi problemler ortaya çıktığı aktarılmaktadır.

Çin’in ihracat kısıtlamaları üreticileri kapanmaya sürüklüyor

Reuters’e göre şuana kadar kontroller kapsamında birkaç lisans verilmiş olsa da, bunlara bazı Volkswagen tedarikçileri de dahil olmak üzere, Hintli otomobil üreticileri hiçbir lisans almadıklarını ve Haziran ayı başında üretimi durdurmak zorunda kalacaklarını belirtiyorlar. Konuyla ilgili olarak Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Jian, 30 Mayıs Cuma günü kontrollere ilişkin sorulara yanıt verirken, “İlgili ülke ve bölgelerle ihracat kontrolü alanında diyalog ve iş birliğini güçlendirmeye hazırız ve küresel üretim ve tedarik zincirlerinin istikrarını korumaya kararlıyız.” ifadelerini kullandı.

Çin devlet medyası ise, Endüstri ve Ticaret Bakanlığı arasında yapılan ve kıtlık sorununun gündeme getirildiği toplantıların ardından, ülkenin Çinli ve Avrupalı yarı iletken firmalarına yönelik nadir toprak elementleri ihracatındaki kısıtlamaları gevşetebileceğini bildirdi. New York Times ise bu hafta başında, Çin’in kritik minerallerin ihracatına getirdiği kısıtlamalara yanıt olarak ABD’nin, Çin devletine ait uçak üreticisi COMAC için parçalar da dahil olmak üzere Çin’e bazı kritik teknolojilerin satışını askıya aldığını bildirdi.

İlgili Olarak