Gaz Türbinli Motorlarda By-Pass Oranı

İbrahim Ethem Eser

Yüksek Makine Mühendisi

Havacılık dünyasının kalbi olan gaz türbinli motorlar dünya ekonomisi için önemli bir yere sahiptir. Dünyada sadece havacılık sektöründe yaklaşık 35 milyon personel çalışmaktadır. Küresel ihracat hacminin %40’ı havayolu ile sağlanmaktadır. Hava yolu firmalarının yıllık ciroları 500 milyar doların üzerindedir. Gaz türbinli motorlar, dünya gayrisafi milli hasılasının %10’unu oluşturan turizm ve seyahat sektörünün içinde bulunduğu havacılık endüstrisinde bu nedenle önemli bir yere sahiptir.

İtki kuvveti ve by-pass oranı yüksek olan gaz türbinli motorlarda, motorun içinden geçen hava akımını arttırmak için fan çapı genişletilmektedir. Günümüzde yeni hava araçlarının fan çapı ortalama bir yolcu uçağının gövde çapına eşit olabilmektedir. Örnek vermek gerekirse B777 uçağında kullanılan GE90-115 motorunun fan çapı yaklaşık olarak B737-800 uçağının gövde çapı kadardır. Çok fazla hava akımını sağlayan ve yüksek miktarlarda şoka maruz kalan fan pallerinin her birisi yaklaşık olarak 90 ton yük taşımaktadır.

Son dönemlerde teknoloji odaklı haberlerde veya sivil/askeri havacılık haberlerinde 6. nesil değişken bypass oranlı motorlar ile ilgili haberler artmaktadır. Az önce belirtildiği üzere düşük by-passlı motorlarda itki kuvveti yüksek olmakta ve motor performansı yüksek seyretmektedir. Yüksek by-passlı motorlarda ise motor ve yakıt verimi de yüksektir. 6. nesil motorlarda istenildiğinde yüksek by-pass (düşük yakıt tüketimi) istenildiğinde düşük bypass (yüksek itki) moduna geçiş yapılabilecektir. 5. nesil motorlar ile kıyaslandıklarında yaklaşık %25 daha az yakıt tüketimi, %35 arttırılmış menzil ve %10’dan fazla itki kuvveti olması hedeflenmektedir.

Gaz Türbinli Motorlarda By-Pass Oranı çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 5’inci sayısında.

Defence Turk Dergi’ye online ve basılı olarak erişmek için tıklayınız.