Endonezya'nın KAAN savaş uçağına ilgisi

Endonezya KAAN projesinde yer almak istiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde, baş başa ve heyetler arası görüşmenin ardından Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto ile ortak basın toplantısı düzenledi. Dost ve kardeş Endonezya’yı son olarak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin ilk toplantısı vesilesiyle şubat ayında ziyaret ettiğini anımsatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, misafirperverliklerinden dolayı Subianto ve Endonezya makamlarına şükranlarını sundu.

Endonezya Cumhurbaşkanı Subianto ise Türkiye ve Endonezya arasındaki olası iş birliklerine değindi Subianto, “Ortak girişimler konusunda da mutabık kaldığımız alanlar oldu. Stratejik şirketlerimiz ve savunma şirketleri arasında bu anlaşmaları yapacağız. Endonezya 5. nesil KAAN millî muharebe uçak projesinde de yer almak istiyor ve aynı şekilde denizaltı projesinde Türk savunma endüstrisiyle birlikte yer almak isteriz. Bundan istifade etmek isteriz. Bu anlamda fikir teatisinde bulunduk.” ifadelerini kullandı.

Endonezya dışında KAAN’a Pakistan, Suudi Arabistan, BAE ve Azerbaycan gibi ülkeler de ilgi gösteriyor. Endonezya’nın ilgisi ise bazı soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu bağlamda Endonezya’nın ortak savaş uçağı programı geçmişi pek parlak değil.

KF-21 ve Endonezya

5’inci nesil bir savaş uçağının unsurlarını birleştiren KF-21, Güney Kore tarafından geliştirilen yeni nesil bir savaş uçağıdır. Seri üretim hattından çıkacak ilk KF-21 uçakları 4.5 nesil olarak adlandırılsa da yapılacak çalışmalardan sonra uçakların 5. nesil olarak güncellenmesi planlanmaktadır. Bu bağlamda uçağın testleri devam etmektedir.

Endonezya, Güney Kore’nin geliştirdiği KF-21 Boramae savaş uçağı programına ortak olarak katılan tek yabancı ülke konumundadır. 2016 yılında Güney Kore ve Endonezya, temel bileşenler için Kore teknolojisine dayalı yeni nesil süpersonik bir savaş uçağı geliştirmek için ortak programı başlatmıştır. O zamanlar Jakarta, savaş uçağının prototipini ve 48 ünitenin üretimi için teknik desteği almak karşılığında 958 milyon dolar veya toplam maliyetin %20’sine yatırım yapmayı taahhüt etmiş ancak bu taahhütler, belirlenen son tarihler ve takvimler içinde yerine getirilmemiştir.

Yıllar geçtikçe, mali ve ekonomik kısıtlamalar Endonezya’nın 2019’dan 2022 sonuna kadar ödemeleri durdurmasına yol açtı ve ülke programın maliyetlerine yönelik 6,3 milyon Dolar’lık kısmi bir ödeme yaptı. Ancak 2023’te DAPA, Endonezya’nın KF-21 Boramae programına katılımını sürdürmek için bir ödeme planı sunmadığını bildirdi. Ayrıca Endonezya, F-15EX savaş uçakları veya Fransız Dassault Rafale savaş uçaklarının satın alınmasını sürdürürken “mali kısıtlamalar” olduğunu Güney Kore’ye belirtti.

Bu sırada Endonezya Savunma Bakanlığı KF-21 için sözleşme şartlarını yeniden müzakere etmeye çalıştı. 2024’e kadar Endonezya ödeme taahhüdünü %20’den toplam 600 milyar won’a (442,3 milyon Dolar) düşürmeyi önerdi. Bu düşüş, Güney Kore’den Endonezyalı firmalara daha az teknoloji transferi anlamına da gelmekte. Ancak DAPA’nın Mayıs 2024’te programı geciktirmeden düşürmeyi kabul etmeye istekli olduğunu belirtmesine rağmen, Endonezya için henüz olumlu bir karara varılmadı. 2024’te ortaya çıkan bir diğer konu ise uçağın geliştirilmesiyle ilgili teknolojiyi sızdırmakla suçlanan bir grup Endonezyalı mühendisin soruşturulmasıydı. Bununla birlikte DAPA, mali ayarlamaların veri ihlaliyle ilgili olmadığını vurguladı.

Bunlara rağmen üretilen 5. prototipin Endonezya’ya teslim edilmemesi Güney Kore’ye bazı avantajlar sağladı. Bulgarian Military tarafından yapılan habere göre 5. prototipin Güney Kore’de tutulması, KAI test programını hızlandırdı. Uçağın testleri hala devam ediyor.

Endonezya Güney Kore’nin mektuplarına cevap vermiyor

Geçtiğimiz yıldan bu yana, Savunma Satın Alma Programı İdaresi (DAPA) Endonezya’ya 10 farklı mektup gönderdi. Chosun tarafından yapılan habere göre mektupların çoğu, katkıların ödenmesi veya ayarlama danışmanlıkları yapılması yönünde talepler içeriyordu. Ancak Endonezya Milli Savunma Bakanlığı, yalnızca 3 kez yanıt verdi. 2 yanıt, KAI’ye gönderilen Endonezyalı teknik personelden gelen malzemelerin sızdırılmasıyla ilgiliydi ve kalan bir yanıt da payın 600 milyar won’a revize edilmesi talebiydi.

Güney Kore hükümeti ve KAI’nin Endonezya ile uçağı geliştirmeye devam etmesinin nedeni Endonezya’nın KF-21’in ilk müşterisi olması. Bu bağlamda Endonezya, 48 adet KF-21 satın alma koşuluyla ortak geliştirmeye katıldı. Endonezya ayrıca temel eğitim uçağı KT-1 ve gelişmiş eğitim uçağı T-50’leri de satın aldı.

Endonezya’nın programa tam anlamıyla bağlı kalıp kalmayacağı, kalan mali yükümlülüklerini zamanında yerine getirip getiremeyeceği ve gelecekte kaç adet KF-21 tedarik edeceği konularında belirsizlik halen sürmektedir. KF-21 programı Endonezya açısından hem ulusal havacılık sanayisinin gelişimi hem de hava kuvvetlerinin modernizasyonu için stratejik bir fırsat olarak değerlendirilmeye devam etse de, ekonomik ve siyasi dinamiklerin projedeki rolünü ve konumunu şekillendirmeye devam ettiği görülmektedir.