Gebze Teknik Üniversitesi Havacılık ve Uzay Kulübü tarafından organize edilen Havacılık ve Uzay Zirvesi’nde konuşan Delta V Genel Müdürü Arif Karabeyoglu 2023 Ay Görevine ilişkin bilgiler verdi.
9 Şubat 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Milli Uzay Programı’nda 2023 yılında Ay’a sert iniş hedeflendiği duyurulmuştu. Sert inişi gerçekleştirecek kademenin motorunun Delta V tarafından geliştirileceği de aynı etkinlikte duyurulmuştu. 2023 Ay Görevinde Dünya’dan Ay’a gidiş 2 temel ateşlemeyle ele alınmış durumda; İlk ateşleme farklı bir fırlatıcıdan Delta V tarafından geliştirilen motorun kullanıldığı kademeyi (Impactor) belirli bir yörüngeye çıkartacak. Sonrasında Delta V’nin kademesi ateşlenecek ve Ay’a çarpmasına olanak sağlayan yörüngeye geçiş yapacak. Bu esnada çeşitli yörünge düzeltmeleri içinde küçük ateşlemeler mümkün olacak.
Bu aşamadan sonra Ay’a sert iniş yani çarpma için aylarca beklemek gerekmeyecek. Nitekim duyurulan/duyurulmayan gelişmeler 2023 Ay Görevi için gelişmiş bir bilimsel görev yükü taşımadığı yönünde. Delta V motorunun kullanılacağı kademede bir takım kameraların yer alacağı zaman zaman dile getirilse de kamera, uçuş bilgisayarı, güneş paneli vs. gibi alt sistemleri geliştiren/geliştirmesi planlanan şirketlere dair henüz bir bilgi kamuoyuyla paylaşılmadı.
Ay hibrit motorunda oksitleyici olarak NTO şeklinde adlandırılan dinitrojen tetroksit kullanılacağı belirtildi. NTO roket sistemlerinde yaygın kullanılan, depolanabilir, yüksek yoğunluklu sarı-kahverengi karışımı renkte bir sıvıdır. Ayrıştığında ortaya çıkan kırmızı-kahverengi azot dioksit gazı zehirlidir. Kaynama noktası düşük olan bu sıvının buharlaşmasının önüne geçilmek adına soğuk ortamda muhafaza edilmeli, hatta dondurulması gerekebilmektedir.
Saf halde bulunduğunda hafif aşındırıcı özelliği olan NTO, su ile karıştırıldığında güçlü asit oluşturur ve havanın nemini absorbe eder. Hidrazin, monometilhidrazin (MMH) ve dimetilhidrazin (UDMH) ile hipergoliktir. Hipergolik olması NTO’nun sayılan bileşiklerle kolayca alev alabilmesi anlamına gelmektedir. Yanı sıra NTO kağıt, ahşap, deri gibi malzemelerle de bir araya geldiğinde alevlenmelere sebep olabilir.1
Sonuç olarak NTO, çeşitli motorlarda ve küçük itki sistemlerinde UDMH ile kullanıldı. Uzay mekiği yörünge manevra itkilerinde, çok eksenli itki sistemlerinde MMH ile birlikte kullanıldı. Ve Türkiye’nin Ay’a çarpacak kademesinin motorunda da kullanılacak.
1 Sutton, P.G. & Bıblarz O. (2017). Rocket Propulsion Elements Ninth Edition
uzay ve savunma sanayii teknolojileri meraklısı, defenceturk.net te araştırmacısı.
