CTech’den helikopter haberleşmesi için yeni çözüm: HeliARX

Salih Kıvrak

Modelleme ve simülasyon çözümleri, uzay sistemleri alanındaki çalışmaları ve özellikle geliştirdiği haberleşme sistemleri ile ön plana çıkan CTech, Türkiye’nin SİHA teknolojisinde de kritik bir konuma sahip. CTech yerli ve milli imkanlarla geliştirdiği güvenli uydu haberleşme teknolojisi ile Türkiye’nin, bu teknolojiye sahip sayılı ülke arasında yer almasını sağlamaktadır. CTECH ANKA ve AKSUNGUR SİHA’larda kullanılan haberleşme çözümlerini diğer hava araçlarına taşıma konusunda da çalışmalarını yürütüyor. Bu kapsül yazımızda helikopterlerdeki haberleşme sistemlerinden ve CTech’in bu konudaki yeni çözümünden kısaca bahsediyoruz.

1900’lerin başından bugüne farklı şekillerde karşımıza çıkan helikopterler hem sivil hem de askeri alanda kullanılmakla beraber II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından ise özellikle sivil alanda kullanılmaya başlandı. Türkiye’de ise önceleri tamamen yabancı ülkelerden ithal edilen helikopterler, T129 ATAK, T625 Gökbey ve ATAK-II gibi projelerle yerli ve milli olarak üretilip ordumuzun hizmetine sunmayı ve ihraç etmeyi hedeflemektedir.

Arazi koşulları, hava şartları, bakım masrafları, pilotun iş yükü gibi kendine özgün birçok zorluğu olan helikopterler için önemli bir problem de haberleşmedir. Pilotun hayatı ve planlanan operasyonun gerçekleştirilebilmesi için büyük önem arz eden haberleşme için helikopterlerde sıklıkla kullanılan HF radyo sistemlerinin, düşük veri hızlarında çalışması ve coğrafi koşullardan kaynaklı olarak sürekli iletişim sağlayamaması gibi sorunları vardır. Bu sorunlar görüş hattı sistemleri için de geçerli olmakla birlikte yüksek veri hızı ile kesintisiz iletişimin sağlanması helikopterde hem kullanıcı hem de operasyon için hayati öneme sahiptir.

Yeni Nesil Muharebeye Helikopterleri Dahil Eden Çözüm: HeliARX çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 11′inci  sayısında.

Defence Turk Dergi’ye online ve basılı olarak erişmek için tıklayınız.

Yakın tarihlere kadar helikopterlerde haberleşme metodu olarak uydu haberleşme sistemleri kullanılmıyorken, bu alanda çalışan ülke ve firma sayısının sınırlı olmasıyla birlikte henüz ticari başarı yakalamış bir ürün bulunmuyor. Helikopter operasyon anında uçuş gerçekleştirirken pallerin uydu bakış açısını sürekli engellemesi, helikopterin yapısı gereği sistem için uygun bir konum bulunmaması ve askeri helikopterlerin kullanıldığı bölgelerde sistemlerin zor şartlarda çalışacak olması uydu haberleşme sistemlerinin kullanılmamasının başlıca sebeplerindendir.

Uydu, helikopterde yer alan uydu anteni ve modemi ve uydu yer anteniyle modeminden meydana gelen bu haberleşme sistemi tüm askeri sistemlerden beklendiği gibi olabildiğince küçük, düşük profilli, az güç tüketen ve zor çevresel koşullara dayanıklı olması ve helikopter üzerindeki uydu anteninin de her türlü helikopter manevrasında uyduya bakış açısını kaybetmeden yüksek keskinlikte uyduyu takip etmesi de gerekmektedir. Bununla birlikte bu sistemde helikopterdeki antenin pallerin sinyal kesmesinden etkilenmeyecek şekilde özel bir dalga şekli kullanılması gerekir ve bu dalga şeklinin olmayışı uydu haberleşme sistemlerinin kullanılmamasının en
önemli sebebidir.

Bu dalga şeklinin eksikliğini, İHA’lar için SkyARX uydu haberleşme terminali ve ufuk hattı haberleşme sistemi UFUK
LINK DLX20 gibi başarıyla ürünleştirdiği askeri uydu ve görüş hattı haberleşme sistemlerinden elde ettikleri bilgi birikimi ve tecrübeyle helikopterler için ortaya koyduğu uydu haberleşme teknolojisi HeliARX ile giderecek CTech, sadece birkaç Apache ve Chinook helikopterinde İsrail menşeli sistemlerin bulunduğu, Dünya’da sayılı ülke ve firma tarafından sahip olunan bu teknoloji ile helikopterlere geniş band uydu iletişimi imkânı sağlayabilecek.

İHA’lar için geliştirmiş olduğu SATCOM’un Anka-S ve Aksungur S/İHA’larda kullanılmasıyla S/İHA’lar görüş hattı (LOS) bağlantının getirdiği menzil kısıtından kurtularak ve daha geniş bir alanda, daha yüksek menzilde görev yapabilmesine imkân sağlayabilen CTech, helikopterler için gereken bu özel dalga şeklini tamamen yerli ve milli olarak geliştirerek, helikopter palinin bozucu etkisini tamamen engellemiştir. 2020 yılında TUSAŞ tesislerinde ATAK helikopteri ile yapılan testlerde, geniş bant uydu haberleşme sistemi aracılığı ile HD kalitede görüntünün helikopterden alınarak komuta kontrol merkezine aktarılabilmesi sağlanmıştır.

İlknur Kahraman