Deprem Diplomasisi

“Her kriz, kendi fırsatını doğurur.”

Mert Emirhan Pamuk

Türkiye’deki depreme dünyanın farklı coğrafyalarından, değeri milyarlarca doları bulan yardım malzemesi geldi. Yardım gönderip destek mesajı atan ülkelerin arasında Türkiye ile diplomatik ilişkileri yıpranmış ülkeler de mevcuttu. Diplomatik ilişkilerimizin zor bir süreçten geçtiği bu ülkelerin Kahramanmaraş merkezli depremin fay kırıklarını diplomasi ile kapatma çabasına girmesini hep birlikte gözlemledik. Türkiye ile zayıf ilişkilerini güçlendirmek veya mevcut ilişkilerini bir üst sınıfa taşımak isteyen ülkeler için Türkiye’nin insanî yardım çağrısı yeni bir fırsat doğurdu. İsrail, Yunanistan, Ermenistan ve Mısır bu fırsattan yararlanmayı bilen devletler olarak karşımıza çıktı.

Depremin etkileri daha açık şekilde ortaya çıktıkça İsrail, Yunanistan, Mısır ve Ermenistan gibi Türkiye ile diplomatik sinir uçları hassas ülkelerin resmî sosyal medya hesaplarından yayınladıkları destek mesajları ve en üst düzeyden başsağlığı dilekleri, Türk toplumunda sempati ile karşılandı. Ülkeleri ve halklarını yakınlaştıran insanî refleks şeklinde ortaya çıkan bu tür yardımların etkisi Türk diplomatik makamlarında da karşılık buldu. Türkiye’nin yüksek aciliyetteki insanî yardım talebine hızlı geri dönüşler sağlandı. Bu geri dönüşler ışığında, diplomatik ilişkilerin ilerleyen süreçlerde normalleşmesi öngörülmektedir.

Deprem Diplomasisi çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 15′inci sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Afet Diplomasisi (Disaster Diplomacy) olarak literatüre geçen bu durumu bir tür Yumuşak Güç (Soft Power) olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Amerikalı siyaset bilimci Joseph Nye tarafından teorileştirilen yumuşak güç kavramı ülkelerin askerî, ekonomik ve politik sert güçlerinden ayrı olarak ama aynı amaca doğru bir diplomatik güç olarak tanımlanabilir. Yumuşak güç kavramı kültürel çıktıların çekimi ve erişim kolaylığı; özgürlük, demokrasi ve insan haklarına olan bağlılık; insan sermayesi seviyesi, öğrencilere burs ve eğitimdesteği; ülkenin dijital altyapısı ve dijital diplomasideki yetenekleri gibi ana başlıklarla hedef ülkenin etki altına alınarak uzun vadede kitlesel yönetimini şekillendirmek amaçlı kullanılmaktadır. Yumuşak güç unsurları sert güçten bağımsız olmayan hatta yeri geldiğinde sert güç kapasitesinden beslenebilen etki kurma stratejileridir.

Gerçeklikten kopmayarak kurgulanan yumuşak güç inanınırlığını ve dolayısıyla gerçekleştirilmek istenen hedefe yönelik etkisini uzun vadede göstermektedir. Türkiye’nin Latin Amerika ile Ortadoğu’daki film ihracatları, TİKA, Yunus Emre Enstitüleri ve Türk Kızılay’ı faaliyetleri de yumuşak güç ile özdeşleştirilebilir. Toplumların yardıma ihtiyaç duyduğu zamanlarda sahada olarak doğrudan o topluma temasta bulunulması bu güç modeline örnek verilebilir.

Afet Yardımları ve Diplomasi Trafiği

İsrail

İsrail’in afet sabahının ilk saatlerinden itibaren gönderdiği arama – kurtarma ekipleri bölgedeki çalışmalarda etkin görev aldı. İsrail “Zeytin Dalları” adını verdiği deprem yardım operasyonunda arama – kurtarma ekipleri, sahra hastaneleri, temel gıda ve giyim malzemeleri ile destek verdi. Aynı zamanda IDF kendi bünyesindeki gözlem uyduları ile sahadaki ekiplere görüntü aktarımı sağladı. İsrail bir diğer yandan da adeta kurumsal iletişim dersi vererek tüm yardım faaliyetlerini sosyal medyada şeffaf şekilde paylaştı.

İsrail yardımları hususunda dikkat çeken bir olay da sosyal medya paylaşımlarındaki buğulanmış yüzler oldu. Fotoğraflardaki yüzleri buğulu kişiler, Türk kamuoyunda farklı söylenti ve komplo teorileriyle birleştirildi. Fotoğraf karesinden çıkmak yerine yüzleri buğulu şekilde fotoğraflarda yer verilen personellerin varlıklarının şeffaflık ve hesap verilebilir kurum ilkesi ile gerçekleştiğini düşünebiliriz. Yüzleri kapalı kişiler hakkında Türkiye tarafından resmî açıklama yapılmadı. Ancak sahada bulunan buğulu yüzlü İsrail personellerinin diğer görevlileri gözetme, kollama, teknik destek sağlama (muhaberat – mühendislik) ve saha ekiplerini koruma güdülü istihbarî faaliyetler için görevlendirilmiş IDF/MOSSAD personelleri şeklinde yorumlamak mümkündür.