Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girmiştir. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri yapılabilecektir.
Program kapsamında iki ayrı uçak konfigürasyonu geliştirilmektedir:
• HÜRKUŞ A: EASA ile CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon
• HÜRKUŞ B: Entegre aviyonikler (HUD, MFD, INS/GPS, Görev Bilgisayarını kapsayan) ile geliştirilmiş konfigürasyon
HÜRKUŞ-A konfigürasyonunun ilk uçağı yer testleri ile taksi testlerini tamamlamasını takiben 29 Ağustos 2013 tarihinde TUSAŞ, Kazan tesislerinde “İlk Uçuşunu” başarıyla gerçekleştirmiştir. Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi (EASA) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından verilen uçuş izni sonrasında, planlamalara uygun olarak HÜRKUŞ, ilk uçuşunu iniş takımı açık olarak yapmış, 9500 ft yüksekliğe tırmanarak kumanda yüzeylerinin ilk kontrollerini tamamlamıştır. 33 dakika süren uçuş sonrasında HÜRKUŞ başarılı bir iniş gerçekleştirmiştir.
Proje kapsamında üretilen TC-VCI kuyruk numaralı 2 nolu prototip uçağın uçuş testleri ise 10 Eylül 2014 tarihinde başlamıştır.
İki prototip uçak ile şu ana kadar yapılan 530 sorti uçuşta 567 saat havada kalınmıştır. Bu uçuşlarda 356 knot sürate, 35.500 ft irtifaya çıkılmış, 6.3g görülmüştür. Uçuşlarda; sistem fonksiyon testleri, hava veri sistemi kalibrasyonu, kararlılık ve kontrol testleri, acil durum testleri, düşük sürat, detaylı stall ve aerodinamik konfigürasyon testleri, spin testleri, kararlılık ve kontrol testleri, performans testleri, havada motor susturma testleri, aerobatik ve operasyon testleri, yüksek hız ve çırpınma testleri vb. icra edilmiştir.
Uçuş testlerinin yanı sıra üretilen 2 ayrı yapısal uçakta uçağın dayanımı ve ömür ve hasara tolerans testleri başarı ile icra edilmiştir.
Proje kapsamında EASA ve SHGM’ye gönderilmek üzere 545 adet doküman hazırlanmıştır. Bakım ve idameye yönelik tüm dokümanlar hazırlanmıştır.
Yapılan tüm bu çalışmalar neticesinde 11 Temmuz 2016 tarihinde HÜRKUŞ Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı için “TT32 Uçak Tip Sertifikası” SHGM’den alınmıştır. Aynı gün içinde EASA da “EASA Geçerli Kılınan Tip Sertifikası” ile SHGM’nin söz konusu Sertifikası tüm Avrupa ülkeleri için geçerli kılınmıştır. Böylece HÜRKUŞ, Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi’nden tip sertifikası alan ilk Türk uçağı olmuştur.
HÜRKUŞ-A Projesi’ne yönelik kabul işlemleri devam etmekte olup 2016 yılı sonuna kadar kabul faaliyetlerinin tamamlanması planlanmaktadır.
26 Eylül 2013 tarihinde yapılan SSİK’te, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 15 adet yeni nesil temel eğitim uçağı ihtiyacının karşılanması amacıyla TUSAŞ ile HÜRKUŞ uçaklarının seri üretimini öngören teklifi üzerinden sözleşme görüşmelerine başlanması kararlaştırılmıştır. Bu karar sonrası yapılan çalışmalar ve görüşmeler sonucunda 26 Aralık 2013 tarihinde HÜRKUŞ-B Sözleşmesi imzalanmış olup üretim ve montaj işlemleri devam etmektedir.
Tasarım Özellikleri:
• Üstün aerodinamik performans, TUSAŞ tasarımı özgün kanat profili
• 1,600 shp PT6A-68T Pratt & Whitney Kanada turboprop motor
• Beş palli alüminyum Hartzell HC-B5MA-3 pervane
• Martin-Baker Mk T16N 0/0 fırlatma sandalyesi
• Ters uçuş kabiliyeti
• Arka kokpitte yüksek görüş açısı,
• Farklı fiziksel boyutlardaki pilotlar için tasarlanmış ergonomik kokpit
• Kabin Basınçlandırma Sistemi (nominal 4.16 psid)
• Uçakta Oksijen Üretim Sistemi (On-Board Oxygen Generating System-OBOGS)
• Anti-g Sistemi
• Kokpit İklimlendirme Sistemi (Buhar Çevrimli Soğutma)
• Kuş çarpmalarına karşı güçlendirilmiş kanopi
• Askeri eğitim uçaklarına özgü yüksek şok dayanımlı iniş takımları
• “Hands On Throttle and Stick” (HOTAS)
Teknik Özellikler
| Maksimum Seyir Hızı
Perdövites Hızı Maks Tırmanma Hızı Azami Serv. İrtifası Maks Hav. Kal. Sür. Maksimum Menzil Kalkış Mesafesi İniş Mesafesi g limitleri |
310 KCAS (574 km/sa)
77 KCAS (143 km/sa) 4370 ft/dak (22 m/s) 34700 ft (10577 m) 4 sa 15 dak 798 D. mil(1478 km) 1605 ft (489 m) 1945 ft (593 m) +7 / -3,5g |
