İstikbalin Yüzyılı KAAN ve TUSAŞ’ın Yıldızlar Geçidi

Yusuf Emir Işık

Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı (TUSAŞ), 28 Haziran 1973 tarihinde Türkiye’nin savunma sanayiinde dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulmuştur. Türk Hava Kuvvetleri’nin savaş uçağı ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak F-16 uçaklarının kullanılması kararı ile birlikte; F-16 uçağının üretimi, uçak üzerindeki sistemlerin entegrasyonu ve uçuş testlerini yaparak Hava Kuvvetlerimize teslim etmek üzere TUSAŞ tarafından 1984 yılında TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TAİ), Türk-ABD ortak yatırım şirketi olarak 25 yıllığına kurulmuştur.

25 yıllık süreç tamamlanmadan, 2005 yılında TAI’nin yabancı hisseleri Türk hissedarlar tarafından satın alınarak şirket yeniden yapılandırılmıştır. Bu kapsamda TAI ve TUSAŞ birleşerek, TUSAŞ – Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. çatısı altında faaliyetlerini genişletmiş, havacılık ve uzay sanayi sistemlerinin geliştirilmesi, modernizasyonu, üretimi, sistem entegrasyonu ve yaşam döngüsü destek süreçlerinde Türkiye’nin teknoloji merkezi konumuna gelmiştir. 12 Ocak 2005 tarihinde TUSAŞ tesislerinde imzalanan “Hisse Satış Anlaşması” ile TAI’deki Lockheed Martin of Turkey (%42) ve General Electric International (%7) şirketlerine ait hisseler Türk Uçak Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından satın alınmıştır. Günümüzde ise TUSAŞ’ın hissedarları Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) (%54.49), Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) (%45.45) ve Türk Hava Kurumu (THK) (%0.06)’dur.

İstikbalin Yüzyılı KAAN ve TUSAŞ’ın Yıldızlar Geçidi çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 15′inci sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Havacılık ve uzay sanayisinde küresel ilk yüz oyuncu arasında yer alan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, proje konularına bağlı olarak;

Yapısal Grubu,
Uçak Grubu,
Helikopter Grubu,
İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemleri Grubu,
Uzay Sistemleri Grubu,
Milli Muharip Uçak Grubu

olmak üzere 6 stratejik iş merkezi bünyesinde örgütlenmiştir. Ayrıca, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından tasarlanan/üretilen tüm ürünlerle ilgili olarak entegre lojistik destek hizmeti sağlanmaktadır.

Günümüzde TUSAŞ tarafından 120 adet Ar-Ge projesi yürütülmektedir. 4.389.000.000 TL Ar-Ge harcamasına sahip şirket, 365.090.906 $ ihracat hacmine sahiptir. 2021 yılında yayımlanan faaliyet raporuna göre TUSAŞ bünyesinde 11 bin 424 personel çalışmaktadır. TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil tarafından yapılan açıklamaya göre 2028 yılında TUSAŞ, 10.000 mühendis ve 10.000 teknisyen ile çalışma hedefine sahiptir. Ek olarak firmanın 10 milyar dolar ciroya çıkacağı ve bu cironun 2 milyar dolarının uçak yapısalı tedarikiyle, 2 milyar dolarının Türkiye’ye yapılacak olan satışlarla, geri kalan 6 milyar doların ise ihracat yoluyla sağlanması hedeflenmektedir.

TUSAŞ, helikopterler konusunda T129 ATAK Helikopteri, ATAK-II Helikopteri, T625 GÖKBEY Helikopteri, T70 Helikopteri, 10 ton genel maksat helikopteri gibi projeleri, İHA konusunda ŞİMŞEK, ANKA, AKSUNGUR, SÜPER ŞİMŞEK ve ANKA3 gibi projeleri, uzay alanında GÖKTÜRK-2, TÜRKSAT-6A, GÖKTÜRK-R ve Small GEO gibi projeleri, uçak yapısalı alanında BOEING 787 uçağı, A-400M nakliye uçağı, AIRBUS A320 uçağı ve Leonardo AW139 Helikopteri gibi projeleri, uçak alanında ise HÜRKUŞ, HÜRKUŞ-C, HÜRJET ve Milli Muharip Uçak KAAN gibi projeleri yürütmektedir. F-35 orta gövde imalatı ise durdurulmuştur. Ek olarak TUSAŞ, C-130 ve T-38 aviyonik modernizasyonunu, F-16 yapısal ve aviyonik modernizasyonunu, Boeing 737 Barış Kartalı görev dönüşümü programını, Deniz Karakol (MPA) ve Deniz Gözetleme (MSA) uçağı görev dönüşümü programını, S70, UH-60, AH-1 ve UH-1 helikopterlerinin aviyonik modernizasyon projelerini yürütmektedir.