Körfez Ülkelerinin Hava Gücü Arayışı

Yusuf Emir Işık

Körfez ülkeleri; Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Kuveyt, Bahreyn ve Umman gibi Basra Körfezi’ne kıyısı olan Arap ülkelerini ifade etmektedir. Bu coğrafya, hem enerji kaynaklarının bolluğu hem de jeopolitik konumu nedeniyle küresel güvenlik dengelerinde önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle İran başta olmak üzere bölgedeki istikrarsızlıklar, Körfez ülkelerini yüksek askeri harcamalara yöneltmiş ve güvenliklerini sağlama konusunda dışa bağımlı olmalarına neden olmuştur. Bu durum, söz konusu ülkelerin modern ve teknolojik açıdan gelişmiş silah sistemlerine yönelik taleplerini artırmıştır.

Körfez ülkelerinin hava kuvvetlerine yönelik yatırımları dikkat çekmektedir. Hava sahasının kontrolü ve tehditlere karşı caydırıcılık sağlanması amacıyla gelişmiş savaş uçakları, hava savunma sistemleri ve diğer destekleyici unsurlar bu ülkelerin envanterlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Savunma sanayiinde dışa bağımlı olan bu ülkeler, özellikle ABD, Fransa, Birleşik Krallık gibi büyük savunma ihracatçılarının yanı sıra son yıllarda Türkiye gibi yükselen aktörlerle de iş birliğine yönelmektedir. Bu çalışmada, Körfez ülkelerinin hava kuvvetlerine yönelik tedarik eğilimleri ve talepler incelenecektir. Aynı zamanda Türkiye’nin bölgeye yönelik savunma sanayi ihracat faaliyetleri de değerlendirilecek; bu pazarın dinamikleri ve geleceğe yönelik potansiyeli analiz edilmeye çalışılacaktır.

Irak

Irak Hava Kuvvetleri, Saddam döneminde Rusya’dan tedarik edilen savaş uçaklarıyla bölgedeki önemli kuvvetler arasına girmiştir. Ancak kuvvet, ilerleyen yıllarda bölgede yaşanan savaşlar sonucunda gücünü kaybetmiş ve imha edilmiştir. Günümüzde kısıtlı ve yaşlı bir envantere sahip olan Irak Hava Kuvvetleri, envanterini güçlendirmek ve modernize etmek için çalışmalar yürütmektedir. Kuvvetin envanterinde muharebe görevlerini gerçekleştirebilecek F-16 (34), L-159A (9) ve Su-25 (30) savaş uçakları yer almaktadır. Nakliye görevleri için ise An-32 (6), C-130E (3) ve C-130J (6) uçakları bulunmaktadır. Eğitim ve özel görevler için de farklı uçaklara sahip olan Irak’ın hava kuvvetleri envanteri incelendiğinde karışık bir yapıya sahip olduğu görülebilmektedir. Farklı ülkelerden tedarik edilen uçakların aynı kuvvet içerisinde idamesi farklı ekonomik ve teknik zorlukları beraberinde getirmektedir.

Körfez Ülkelerinin Hava Gücü Arayışı çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 26′ncı sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Savaş uçaklarına ek olarak Irak, alçak, orta ve yüksek irtifa hava savunma sistemlerine de kuruluşundan itibaren sahip olmuştur. Bu bağlamda 1981 yılında İsrail’in Irak’a gerçekleştirdiği saldırı sonrasında Bağdat, hava savunmasında zayıf olduğunu fark etmiş ve çok sayıda sistem tedarikine yönelmiştir. Başta ABD işgali olmak üzere bölgede yıllardan beri süren savaşlar bahse konu sistemlerin de imhasını beraberinde getirmiştir. Günümüzde ise Irak’ın ciddi bir yüksek irtifa hava savunma yapısı bulunmamaktadır.

Toparlanmaya Çalışan Irak Hava Kuvvetleri

2015 yılında 9 milyar Dolar’lık savunma bütçesine sahip olan Irak, 2023 yılında bu sayıyı 5 milyar Dolar seviyesine kadar indirmiştir. Ancak 2025 yılında bahse konu bütçenin artırılacağı açıklanmıştır. Irak, bölgede yaşanan olaylar sonucu daha güçlü bir orduya sahip olmayı hedeflemekte ve bu yüzden başta hava kuvvetleri olmak üzere envanterine yeni ürünleri eklemeye çalışmaktadır.

Farklı ülkeler tarafından üretilen uçaklara sahip olan Irak, savaş uçağı envanterini güçlendirmek için farklı ülkelere başvurmuştur. 2020 yılının sonlarına doğru çıkan haberlerde Irak’ın Rus yapımı çok sayıda MiG-29 savaş uçağı satın almayı düşündüğü bildirilmiştir. “Irak kaynaklarına” atıfta bulunan Rus kaynaklar, Irak Savunma Bakanlığı’nın yaşlanan ABD yapımı F-16 savaş uçaklarını değiştirmek için MiG-29 savaş uçakları satın alma konusunda Moskova ile devam eden görüşmelerde bulunduğunu belirtmiştir. Ancak konuyla ilgili bir gelişme yaşanmamıştır. Irak’ın ABD’nin uygulayabileceği yaptırımlardan çekindiği o dönemde ifade edilmiştir.