Küresel Silah Pazarının Rekabetçi Oyuncusu: Türkiye

Olgun Yılmaz

Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından açıklanan Uluslararası Silah Transferi Eğilimleri raporuna göre dünyadaki silah transferi hacmi 2015-19 ve 2020-24 yılları arasında -%0,6 değer ile kritik bir değişim yaşamadı. Buna neden olarak Avrupa ve Amerika’ya yapılan silah transferlerindeki artışlarla, diğer tüm bölgelere yapılan transferlerdeki genel düşüşlerin dengelenmesi olarak açıklandı.

Buna rağmen Avrupa’daki devletlerin başlıca silah ithalatı ise 2015-19 ve 2020-24 yılları arasında %155 oranında artış kaydetti. 2015-19 dönemine kıyasla ithalatı yaklaşık 100 kat (+%9627) artan Ukrayna, 2020-24 döneminde dünyanın en büyük silah ithalatçısı oldu. Amerika Birleşik Devletleri ise 2020-24 döneminde küresel silah ihracatının %43’ünü gerçekleştirerek açık ara en büyük silah ihracatçısı konumunu korudu. Rusya’nın silah ihracatı ise 2015-19 ve 2020-24 yılları arasında %64 oranında azalarak ABD ve Fransa’nın ardından dünyanın en büyük üçüncü silah ihracatçısı haline geldi.

Türkiye’den İhracatta Artış, İthalatta Düşüş

Türkiye, 2020-24 yıllarında dünyanın en büyük 25 silah ihracatçısı arasında 11. sıradaki konumunu korudu. 2015-19 yılları arasındaki %0,8 küresel ihracat payını %103 arttıran Türkiye, 2020-24 yılları arasında ihracat yüzdesini %1,7 seviyesine çıkardı. Son 4 yıllık dönemde Türkiye’nin en büyük müşterisi %18 ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. BAE’yi ise toplam ihracatta %10’luk pay ile Pakistan ve %9,9 ile Katar izledi.

Son 5 yıllık dönemde silah ihracatını büyütmeye devam eden Türkiye, bir taraftan silah ithalatını da azaltıyor. Rapora göre 2015-19 yıllarında Türkiye, %1,7 olan silah ithalatını 2020-24 yıllarında %33 azaltarak %1,1 seviyesine çekmeyi başardı. Türkiye 2020-2024 döneminde en fazla savunma alımını İspanya’dan gerçekleştirdi. Bu çerçevede İspanyol üreticiler Türkiye’nin savunma ithalatının %34’ünü karşıladı. İspanya’yı %24 ile İtalya ve %19 ile Almanya izledi.

Küresel Silah Pazarının Rekabetçi Oyuncusu: Türkiye çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 25′nci sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Türkiye ve Diğer İhracatçı Ülkelerin Afrika Yarışı

Sahra Altı Afrika’daki devletlerin büyük silah ithalatı genel olarak düşük bir seviyede kalırken, rapora göre Batı Afrika’daki devletlerin ithalatı, bu devletlerin çoğunda güvenlik durumunun kötüleşmesiyle birlikte son
15 yılda keskin bir şekilde artmıştır. Batı Afrika devletlerinin silah ithalatı 2020-24 döneminde 2015-19 dönemine kıyasla %100, 2010-14 dönemine kıyasla ise %82 daha yüksek olmuştur.

Bu dönemlerdeki keskin artışın başlıca nedeni Burkina Faso, Fildişi Sahili, Mali, Moritanya, Nijer ve Senegal’in silah ithalatındaki büyük artışları olarak saptanmaktadır. Nijerya, Batı Afrika ülkeleri arasında açık ara en büyük silah ithalatçısı olup, 2020-24 döneminde Batı Afrika’ya yapılan tüm büyük silah ithalatının %34’ünü gerçekleştirmiştir. SIPRI raporuna göre Türkiye ve diğer gelişmekte olan tedarikçiler de dâhil olmak üzere birçok silah tedarikçisi, dünyanın bu bölgesindeki nüfuzlarını artırmak için silah ihracatını kullanmaktadır.

Güvenlik ve iş birliği politikaları çerçevesinde 13 ülkede çeşitli askeri üs ve varlık bulunduran Türkiye’nin başta Afrika olmak üzere yurt dışındaki askeri varlıklarını ilerleyen süreçte arttırması da beklenmektedir. Bu çerçevede kuvvet bulundurduğu ülkelerdeki varlığının nitelik ve niceliğini de arttırma eğiliminde olan Tükiye için Afrika, ayrıca kritik bir öneme sahiptir.

2020-24 döneminde Batı Afrika’daki devletlerin en büyük tedarikçisi Batı Afrika silah ithalatının %26’sını gerçekleştiren Çin olurken, onu %14 ile Fransa ve her biri %11 olmak üzere Türkiye ve Rusya takip etmekte. ABD ise 2020-24 döneminde Batı Afrika ülkelerinin başlıca silah ithalatının sadece %4,6’sını karşılarken, Batı Afrika’ya silah tedarik eden ülkeler arasında 10 ülke ile en fazla alıcıya sahip devlet olmuştur.