Mühimmat Tapaları

Bu yazı serisinde askeri teknoloji alanında önemli bir yere sahip olan mühimmat tapalarından bahsedilecektir.

Kısaca tapa; Füze ve Roket sistemleri üzerinde harp başlığını patlatan ve bu patlama esnasında patlayıcı zincirini kontrol eden, aynı zamanda ise mühimmatların güvenli bir şekilde depolanmasını sağlayan sistemlerdir. Muhimmat tapaları, tarihi birinci dünya savaşına dayanan, savaşta büyük etkiler oluşturan ve mühimmatların işlevini yapabilmesini sağlayan kritik bir sistemdir.

Tapalar, 1942 yılına kadar mekanik alt sistemlerin birbirleriyle işlevselliğine dayalı çalışan mekanizmalardı. İkinci dünya savaşı sırasında, mekanik tapalardan ayrı, Radio Proximity Fuze ve Photoelectric Proximity Fuze şeklinde iki adet farklı tapa geliştirildi. Bu yakınlık (Proximity) tapalarının tasarlanmasındaki asıl amaç, mühimmatları hedefe temas etmeden yakınından geçmesi halinde bile görevlerini icra edebilmesini sağlamaktı. (Bunların detaylı bir şekilde nasıl çalıştığını ve iç sistemleri hakkındaki bilgilere sonraki yazılarda değinilecektir.)

1960-70 yıllarında ise hibrit (iki farklı sistemi bünyesinde barındıran) tapalar geliştirilerek günümüzdeki sistemlere öncülük edildi. Tapalar; kullanıldıkları mühimmatlar, taktiksel uygulama, işleyişi, mühimmat üzerinde konumlandırıldığı bölge gibi parametrelere dayalı alt kategorilere ayrılmaktadır.

Bu kategorileri;

 İşleyişe Dayalı

1) Temas Veya Vurmalı Tapalar

A) Noktasal Patlama Tapaları ( P.D. Fuze )

Şekil-1 (MK-80 bombasına tapanın entegrasyonu ve noktasal patlamalı diğer bir tapa örneği)

B) Taban Patlatma Tapaları ( B.D. Fuze )

C) Nokta Başlatma, Taban Patlatma Tapaları ( P.I.B.D. Fuze )

D) Gecikme Tapası

E) Satıh Tapası

Şekil-2 (P.I.B.D türünde bir tapa örneği ve mühimmata entegrasyonu)

2) Zamanlayıcılı Tapa

3) Yakınlık Tapası

Şekil-3 (Yakınlık tipinde bir tapanın güdümlü bir füze üzerine entegrasyonu)

4) Komutlu Tapalar

5) Kombinasyonlu (Hibrit) Tapa

Mekanizma Türlerine Göre

1) Mekanik Tapalar

2) Elektronik Tapalar

3) Optik Tapalar

4) Kimyasal Tapalar

Taktiksel Uygulamaya Göre

1) Hava-Hava

2) Hava-Kara

3) Kara-Hava

4) Kara-Kara

 Amaca Göre

1) Antipersonel (APERS)

2) Zırh Delici (AP)

3) Patlama Veya Yüksek Patlayıcı (HE)

4) Beton Delici (CP)

5) Tank İçin Yüksek Patlayıcı (HEAT)

6) Plastik Yüksek Patlayıcı (HEP)

7) Aydınlatma Bombaları

Şekil-4 (Genel Tapa Sınıflandırma Tablosu)

Yazar: Mehmet Demirtaş