SSB İsmail Demir'den F-35 ve Milli Muharip Uçak projelerine ilişkin açıklama

Haber Türk tarafından aktarıldığı üzere Ekonomi Muhabirleri Derneği (EMD) Yönetim Kurulu üyeleriyle bir araya gelen Savunma Sanayii Başkanı Demir, ABD ile yaşanan F-35 meselesinden savunma sanayiindeki gelişmelere kadar önemli başlıklarda soruları yanıtladı. Demir F-35 ile ilgili olarak,

“F-35 programından çıkartılma ve F-35’lerimizin bir kısmının verilmemesi konularının bir hukuki zemini var, mutabakat zaptına dayalı bir ortaklık var. Biz bu imzalanan metin çerçevesinde herhangi bir ortağın ana ülke olsa bile diğer bir ortağı çıkarttım demekle çıkartamayacağını söyledik, çünkü bu metne göre herhangi bir ortağın buradan çıkartılması ancak bütün ortakların oybirliğiyle olur veya kendisi çekilir. Bunun hiçbirisi gerçekleşmediği halde ‘Türkiye’yi çıkarttım’ açıklamalarının bir hukuki zemini yoktur. Geçen ay yazılan bir mektupta da ABD’liler bunu bir nevi itiraf etmiş oldular, çünkü söylediklerine göre bu mutabakat zaptı çerçevesinden kendileri çekildiklerini, ayrı bir mutabakat zaptı ile işe devam edeceklerini bildiriyorlar.

Bu ne demek? Biz bu kurduğumuz tablodan birisini çıkartamayacağımızı anladım, onun için biz bu masadan kalkalım, diğer işimize gelenleri de alalım, ama diğer metin askıda kalsın. Yani hukuki olarak hükümsüz olamasa da pratik olarak hükümsüz kalsın anlamında bir adıma gidildi. Ama diğer yandan da bu konuyla ilgili temaslarımızı ve diyaloglarımızı sürdürelim iradesi var. Şimdiye kadar konuyla ilgili sadece biz yaptık oldu deyip basına verdikleri demeçlerle bu işi yürütürken, görüşme taleplerimizle ilgili bir suskunluk varken, böylece bir görüşme zinciri açılmış olacak. Neticesinde de bu ortaklık çerçevesinde, uçaklarımızla ilgili oluşan haklarımızın zayi olmaması, hukuk temelli bir yaklaşımla müttefiklik ruhuna da aykırı olmayacak şekilde bir çözüm bulunmasıyla ilgili diyalog süreci başlayacak.

Anlaşma çerçevesinde bir anlaşmazlık olması durumunda öncelikle tarafların kendi aralarında bunu çözümlemesi gibi bir cümle var. Onun dışında da başka bir cümle yok. Onun için de şimdiye kadar tarafların kendi aralarında konuşmasıyla ilgili de bir zemin oluşturulmamıştı, şimdi bu zemin en azından açılmış oldu. Umulur ki, yani hakkaniyet ölçülerinde bir taraf belirli bir katkı yapmış, o katkının karşılığında oluşturulması gereken değerler var, bunu oluşturmaya başlamışken bu yarıda kesilmiş.

Bunun müzakeresi yapılır, bu değerden ne kadar istifade edildi, çünkü bu miktarın bir kısmı ortak olmak için verilen, bir kısmı uçaklara bedel olarak verilen, bu ikisi kendi içinde ayrı zeminlerde tartışılabilir. Ama sürece başladıktan sonra bunun neticesi görülecek. Beklentimiz o ki, yine işte müttefiklik ruhu, ittifak ruhu içinde birbirleriyle ilişkileri olmuş ve olacak iki müttefikin belirli bir adil ölçüde bu meseleyi çözümlemeleri beklenir. Konuşmazsan hiçbir şeyi çözemezsin, bir yandan konuşmamız başlamış oldu.”

“Milli Muharip Uçak Projesine Yükleneceğiz”

Savunma Sanayii Başkanı Demir Milli Muharip Uçak projesi ile ilgili olarak,

“Biz Milli Muharip Uçak projemize bütün gücümüzle yükleneceğiz. Bunu en kısa zamanda hayata geçirmek üzere çalışacağız. Ama tabii bu cevabı verdiğimizde de bunu bir hayalperest vizyon olarak kullanmak da istemiyoruz. Meselenin zorluğunu ben her ortamda vurguluyorum. Bunu mazeret üretmek için değil, ne kadar çok çalışmamız, ne kadar bu işi sıkı tutmamız gerektiğini vurgulamak açısından söylüyorum. Ayrıca süreç içerisinde her değiştirme sürecinde olduğu gibi işte denemeler olacak, testler olacak. Sürecin kendi içinde safha-safha bir geçiş olacağının hatırlanmasını istiyorum. Ülkemizin ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alacağız, aynı zamanda elimizdeki uçakların modernizasyon işlemleri bir yandan devam edecek.”

TV100’de Yüz Yüze programına video konferans yöntemi ile katılan Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, Türkiye’nin programa ortak olmak için ve F-35’ler için 1.4 milyar dolara erişen bir miktar ödediğini söylemiş ve verilen bu miktarın karşılığında ortaklıklarla ilgili oluşacak haklar, alınacak F-35 uçakları ve Türkiye’nin buradan alacağı iş payı ile oluşturacağı ihracat hacmi gibi haklardan mahrum kaldığını belirtmişti.

ABD, F-35 programında Türkiye’yi çıkardığını Ankara’ya bildirdi

21 Nisan 2021’de Amerika Birleşik Devletleri, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) Programından Türkiye’yi çıkardığını Ankara’ya bildirmişti. Türkiye’nin F-35 JSF programından resmi olarak çıkarılmasına yönelik olarak ilk önce 2006 yılında ortak ülkelerin imzasına açılan Mutabakat Zaptı feshedildi. F-35 JSF Programının diğer 8 ortağı ile mutabakat zaptı yenilendi ve ABD tarafından ilgili gelişmeler Ankara’ya bildirildi. Anadolu Ajansına konuşan ABD’li bir yetkili ise mutabakata yeni ortakların alınmadığını ifade etmişti.

Türkiye, F-35 programına tekrar dahil olabilmek ve mevcut haklarını muhafaza etmek için ABD’den Arnold & Porter hukuk bürosu ile 6 ay için 750 bin dolarlık anlaşma imzalamıştı.

Şubat 2021’de, Türkiye, ABD’nin en prestijli hukuk şirketlerinden biri ile F-35 savaş uçağı programına geri dönmek ve haklarını muhafaza etmek için anlaşma yapmıştı. Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) iştiraki Savunma Sanayii Teknolojileri (SSTEK), F-35 programına tekrar dahil olabilmek için ABD’nin en prestijli hukuk bürolarından Arnold & Porter ile anlaşmıştı. SSTEK bahse konu girişimi Türkiye’nin F-35 JSF programı kapsamındaki haklarının takibine yönelik hukuki danışmanlık hizmetlerini de kapsamaktaydı.