Rusya, Su-57 savaş uçaklarının yeni düz nozullarının (flat nozzle) testlerine başladı.
Rusya, Su-57 savaş uçağının yeni düz nozul sistemiyle donatılmış bir prototipini test etmeye başladı. Bu gelişme, Rus televizyon kanalları tarafından duyuruldu. Testler, Su-57’nin ikinci prototipi olan “052” numaralı uçak üzerinde gerçekleştiriliyor.
Militarnyi tarafından yapılan habere göre yeni tip düz nozul kullanılarak yapılan bu uçuş testlerinin amacı henüz net değil. İlk olarak bu tür bir düz nozulün Rusya’nın S-70 “Okhotnik” insansız hava araçlarına entegre edilmesi planlanmıştı. Ancak test edilen S-70 örneklerinde standart nozüller kullanılmıştı.
Benzer bir düz nozul, ABD’nin F-22 Raptor savaş uçaklarında da bulunuyor. Bu uçaklarda kullanılan Pratt & Whitney F119 motoru, düşük hızlarda manevra kabiliyetini artırmak için kontrollü itki vektörüne sahip.
Rus savunma sanayii, Su-57 için “Izdeliye 30” adı verilen yeni bir motoru geliştirme çalışmalarını sürdürüyor. Bu motorun, uçağın hem uçuş performansını artırması hem de radar görünürlüğünü azaltması hedefleniyor. Prototiplerde ve üretim uçaklarında ise Su-35 gibi ağır savaş uçaklarında da kullanılan AL-41F1/S motorları bulunuyor.
Sovyetler Birliği ve Rusya’nın itki vektör kontrolünde tam açılı bir kontrol sağlama girişimleri üretim motorlarında tam olarak başarılamadı. AL-41F1/S motorları için itki kontrol açısı, dikey düzlemde maksimum ±20° ile sınırlı. Bu durum, Su-57 prototipine takılan düz nozülün tasarımına da yansıyor. Nozül, F-22’de kullanılan nozüllerden farklı bir yapıya sahip ve belirli bir açıyla çalışıyor.
Rusya, bu testleri “devrim niteliğinde” bir çözüm olarak sunmaya çalışsa da, benzer çalışmalar Sovyetler döneminde Su-27LL-UV(PS) adlı bir uçuş laboratuvarında gerçekleştirilmişti. Bu laboratuvarda, AL-31FU motoru ve düz nozul sistemi test edilmişti.
Testlerin tam olarak ne zaman başladığı bilinmiyor. Rusya Savunma Bakanlığı ve Sukhoi, yeni motorun geliştirilmesini 10 yılı aşkın süredir tamamlamaya çalışıyor. Ancak, sürekli yaşanan teknik sorunlar ve eksiklikler nedeniyle bu süreç birçok kez ertelendi.
Düz nozul (flat nozzle) ne işe yarıyor?
Düz nozullar, özellikle arka açılardan gelen radar yansımalarını azaltarak gizlilik (stealth) kabiliyetlerini artırmak için kullanılmakta. Bu nozullar, motor egzoz alanından gelen radar yansımalarını minimize ederek uçağın radar kesit alanını (RCS) azaltacak şekilde tasarlanmıştır. Bu tasarım tercihi, F-22’nin düşman radar sistemleri tarafından arkadan daha az tespit edilebilir olmasını sağlayarak üstün gizlilik performansına katkıda bulunmaktadır.
Buna karşın, F-35, Su-57 savaş uçağının ilk varyantları ve Çin yapımı diğer bazı hayalet uçaklar, dairesel egzoz nozülleri kullanmaktadır. Dairesel nozullar, biraz daha yüksek itki verimliliği sunabilir ve tasarım açısından daha basit olabilir, ancak düz nozullar kadar gizlilik sağlamaz. Örneğin, F-35, gizliliği daha çok ön yarım kürede yoğunlaştırır ve maliyet ile karmaşıklığı azaltmak için arka taraf gizliliğinde bazı ödünler verir.
İlgili Olarak
Gaziantep Makine Mühendisliği Bölümü öğrencisi. Savunma Sanayii ve Uluslararası İlişkiler Meraklısı
