TUSAŞ'ın uydu çalışmalarında son durum

TUSAŞ Genel Müdürü Dr. Mehmet Demiroğlu’nun açıklamalarına göre TUSAŞ’ın uydu projeleri aktif bir şekilde devam ediyor.

Mimar ve Mühendisler Grubu Dergisi’nin 141’inci sayısında, TUSAŞ Genel Müdürü Dr. Mehmet Demiroğlu ile gerçekleştirilen röportajda; Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nin güncel projeleri ile uzay ve uydu alanındaki çalışmaları ele alındı.

“TUSAŞ’ın uydu ve uzay teknolojileri alanındaki güncel çalışmaları ve geleceğe dönük projeksiyonları nelerdir?” sorusuna cevap veren Demiroğlu, GÖKTÜRK-Y Yer-Gözlem uydusunda test faaliyetlerinin devam ettiğini ve bu yıl tamamlanacağını belirtti. Demiroğlu şu ifadeleri kullandı:

“Uzay Sistemlerinin TUSAŞ bünyesindeki yeri henüz çok yeni olmasına rağmen, kısa sürede kat ettiğimiz mesafe ile birçok yerli sistemi uzay sektörüne kazandırmayı başardık. GÖKTÜRK-1, GÖKTÜRK-2 Yer-Gözlem uyduları ve paydaşı olduğumuz TÜRKSAT 6A Haberleşme Uydusu ile şimdiden uzaydaki yerimizi almış durumdayız. TUSAŞ şu ana kadar geliştirilen projeler ile hem Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi gibi bir altyapı kazanmış hem de uzay alanında tecrübeli insan kaynağı yetiştirmiştir.

Halihazırda, tasarımı ve sistem mühendisliği TUSAŞ tarafından icra edilen GÖKTÜRK-Y Yer-Gözlem Uydusu’nun, ilk prototipi olan Isıl Yapısal Yeterlilik Modelinin (IYYM) montaj ve mekanik entegrasyon faaliyetleri USET Merkezinde tamamlanmış olup çevresel test faaliyetlerinin 2025 yılında tamamlanması hedeflenmektedir. Projenin ikinci prototipi olan Uçuş Modeli (UM) ise 2027 yılında montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerine başlayacak ve 2029 yılında fırlatılarak Hava Kuvvetlerimizin hizmetine girecektir.

Yine tamamen TUSAŞ öz kaynakları ile geliştirilen Mikro Uydu Projesi’nde 2026 yılı ilk çeyreğinde montaj ve test faaliyetleri başlayacak ve bu uydu 2027 yılında fırlatılmış olacaktır. Mikro Uydu Projesi’nde kazanılan tecrübelerin seri Mikro Uydu üretimleri ile devam etmesi hedeflenmektedir.

Son olarak Sentetik Radar Açıklıklı (SAR) gözlem uydusu konumunda olan GÖKTÜRK-3 Uydusu‘nun 2030 yılında uzaya fırlatılması hedeflenmektedir. TUSAŞ Uzay Sistemleri tüm bu uydu platform projeleri yanında kritik ekipmanların geliştirilmesi konusunda da çalışmaktadır. Bu doğrultuda Merkezi Uydu Bilgisayarı (MUB), Platform Arayüz Birimi (PAB), Tarihçe Kazandırma Ekipmanı (TAKE) gibi kritik donanımların tasarım, üretim, test ve yazılım faaliyetleri yürütülmektedir. Ayrıca USET Merkezi tam donanımlı bir uydu test merkezi olduğundan test alanındaki tecrübe ve kabiliyetlerini savunma sanayimize hizmet eden diğer firmaların ihtiyaçları doğrultusunda kullanmaktadır.”

TUSAŞ Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi (USET)

Savunma sanayiine odaklanan TUSAŞ’ın uzay sektörüne yönelik çalışmalarıyla denge sağlamayı hedeflediğini belirten Demiroğlu, uzay alanında yapılan çalışmaların savunma sanayiini desteklediğini belirtti. Demiroğlu, şu ifadelere yer verdi:

“TUSAŞ bünyesinde geliştirilen uydu projeleri, ülkemizin gerek savunma gerek sivil ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmektedir. Uzay sektöründeki kabiliyetlerimiz ile geliştirdiğimiz uzay platformları sayesinde savunma sanayimize de destek olmaktayız. Bilindiği üzere 5. Nesil Savaş Uçakları; Ağ Merkezli Harp (Network-Centric Warfare – NCW) teknolojileri ile donatılmış olup diğer uçaklar, insansız hava araçları ve savaş gemileri ile koordineli olarak çalışmaktadır.

Bu bağlamda haberleşme uyduları NCW teknolojisinin önemli bir bileşeni konumundadır. TUSAŞ bünyesinde geliştirilen Milli Muharip Uçak KAAN’ımız üstün manevra ve süper seyir kabiliyetlerinin yanı sıra yine TUSAŞ bünyesinde geliştirilen Haberleşme Uyduları sayesinde ANKA ve AKSUNGUR ile birlikte takım halinde Hava Kuvvetlerimize destek olabilecek, dünyada henüz tanımlanmamış 6. nesil konsepte bizi ulaştırabilecektir. Yine geliştirdiğimiz gözlem uyduları sayesinde Hava Kuvvetlerimizin ihtiyaçlarını karşılamaktayız. Bu doğrultuda güçlü bir savunma mekanizması ancak yerli ve millî uzay platformları sayesinde mümkündür. TUSAŞ sahip olduğu tecrübe ve insan kaynağı ile uzay sektöründe de söz sahibidir.”

Uzay alanında TUSAŞ’ın rekabet gücünü artırmak için çalıştığını belirten Demiroğlu, farklı alt komponentlerin TUSAŞ tarafından üretildiğini belirtti. Önümüzdeki 5 yılın hedeflerinden de bahseden Demiroğlu, şu ifadeleri kullandı:

“Öz kaynak uydu projelerimiz ve paydaş konumunda olduğumuz platformların yapısal panelleri TUSAŞ bünyesinde üretilmektedir. Benzer şekilde kompozit panel üretimleri ile uydu kritik bileşenlerini de sağlayabiliyoruz. Geliştirmekte olduğumuz donanımların uydularımızda kullanılmasıyla birlikte uzay tarihçesi kazanıp bunu ticari bir ürüne dönüştürebileceğiz. Ayrıca tamamen yerli uçuş kontrol yazılımları ve yine öz kaynak yer istasyonu projemiz ile uyduların kontrolü konusunda da yetkinlik kazanıyoruz. Son olarak elektro-optik uyduların en kritik bileşeni konumunda olan kamera lenslerini üretebilecek altyapıları TUSAŞ bünyesine kazandırarak ülkemizin bu konudaki dışa bağımlılığını da sonlandırabileceğiz.

TUSAŞ hâlihazırda, uzay alanında, dünyada rekabet edebilecek durumdadır. Geliştirilmekte olan donanımların tarihçe kazanarak ticari ürüne dönüşmesi önemli. Bu konu önceliklerimiz arasındadır. Elektro-Optik Uydu Kamera Geliştirme Projemiz ile ham ayna bloklarından uzay kalifiye lens üretme konusundaki kararlılığımızı da koruyoruz. Bunula birlikte yerli fırlatma sistemleri uzay sektöründe ayrı bir klasman durumunda. Koyduğumuz her bir hedefi başardığımızda, daha da iyisini yapmak için kendimize yeni hedefler koymaya devam edeceğiz. Önümüzdeki 5 yıllık projeksiyona baktığımızda geliştirmekte olduğumuz farklı uydu platformlarının uzayda yerlerini alacaklarını görüyoruz. Bu durum hem yeni insan kaynağı kazanmamıza hem de uluslararası arenada daha çok yer edinmemize vesile olacaktır.”