Kanada'nın Suudi Arabistan'a silah satışı ihraç yasağına rağmen rekor seviyede

Suudi Arabistan’a Kanada askeri ürün satışı, muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesinden sonra Justin Trudeau hükûmeti tarafından açıklanan yeni silah ihracat izinlerinin onaylanmasına yönelik ertelemeye rağmen 2019’da rekor seviyeye ulaştı.

Kanada 2019 yılında Suudi Arabistan’a 2.9 milyar Amerikan dolarına yakın askeri ekipman satışı gerçekleştirdi. Satışının tamamı neredeyse General Dynamics Land Systems (Kanada) üretimi olan hafif zırhlı araç satışından oluşmaktadır. İhracat tutarı 2018’de 1.3 milyar Amerikan doları, 2017’de ise 500 milyon Amerikan doları civarında gerçekleşti.

2018 yılının sonlarında Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi ve Sudan’daki önderliği sebebi ile Kanada, Suudi Arabistan’a silah satışı için izin vermeyeceğini ve diğer tüm ihracat sözleşmelerini gözden geçireceğini açıkladı. Bu iptaller hafif zırhlı araç (LAV) satışını da içeriyordu.

Ancak ihracat, gönderilen 183 araç ile hız kesmeden devam etti. Yine bu araçlara bağlı olarak 183 silah sistemi de ihraç edildi. Ayrıca Suudi Arabistan’a 635 tüfek satışı da bir başka ihracat örneği olarak karşımıza çıktı. Yapılan yorumlara göre bu son ihracat Suudi Arabistan’da yaygın olan Kanada üretimi keskin nişancı tüfekleri ile ilgili.

Haziran 2019’da Birleşmiş Milletler özel raportörü Cemal Kaşıkçı’nın, Suudi Arabistan’ın önceden tasarladığı yargısız infazın kurbanı olduğunu açıkladı. Raportör, 15 Suudi ajanının resmi statüleri kapsamında hareket ettiğini ve Kaçıkçı’yı öldürürken devletin araçlarından faydalandığını belirtti.

Nisan ayı başlarında COVID-19 salgını yayılırken Kanada Dışişleri Bakanı François-Philippe Champagne yaptığı açıklamada Kanada’nın Suudi Arabistan’a yapacağı askeri ya da diğer ihraçlarla ilgili olarak herhangi bir insan hakları ihlali kanıtının bulunmadığını söyledi. LAV anlaşmasındaki hükümlere göre de sözleşme iptal edilemez, eğer edilirse anlaşma alıcının bütün zararı karşılanır. Buna karşılık yine de General Dynamics’in ilgili satışı gerçekleştirmesi için daha fazla ihracat izni alması gerektiği de ayrıca belirtildi.

Silahların sınırlandırılmasına yönelik faaliyet gösteren Project Ploughshares’ten Cesar Jaramillo, silah ihracatının askıya alınması ve daha sonra eskiye dönülmesinin hiçbir anlamının olmadığını, bunun sadece halkla ilişkiler meselesi olduğunu belirtti. Jaramillo, bu konuda daha önce Suudi Dışişleri Bakanı tarafından yapılan anlaşmaya devam edildiğini, bunun içeriye yönelik bir politika olduğunu belirten açıklamalara atıfta bulundu.

14 milyar Amerikan doları tutarındaki 10 yıllık anlaşma önceki hükûmet tarafından imzalandı. İktidara gelen liberaller de ihracata yeşil ışık yaktılar. Böylece Kanada, Suudi Arabistan’da savaş araçlarının sivil muhaliflere karşı insan haklarını ihlal ederek kullanılmadığı sonucuna varıyor.

Uluslararası Af Örgütü Kanada genel sekreteri Alex Neve, Kanada’nın Kaşıkçı cinayetini sonrasında Suudilere silah satışının devam etmesinin endişelendirici olduğunu belirtti. Neve, “Bu tablonun tamamı, Suudi Arabistan’la silah ilişkilerinde ortaya çıkan endişelere gerçekten ciddi ve etkili bir yanıt gördüğümüze dair bir güven vermiyor.” dedi.

Neve, Uluslararası Af Örgütü’nün, Kanada’nın Suudi Arabistan’a yaptığı bu hafif zırhlı araç satışına karşı çıkıyor. Neve, ellerinde bu araçların Yemen’de kullanıldığına dair tekrarlayan ve güçlü raporlar olduğunu söylüyor.

Kanada’dan New Democratic Party yetkilisi Jack Harris, liberallerin silah sevkiyatını durdurmalarına yönelik açıklamaları nedeniyle ikiyüzlülük ile suçladı. Bunun Kanada’nın itibarını sarstığını belirtirken açıkça ihracatın durdurulmasını talep etti.

Küresel İlişkiler Departmanı’nın sözcüsünden Kanada’nın Suudi Arabistan’a silah ihracatındaki sıçrama hakkında yorum yapması istendi. Bunun üzerine mevcut izin sahiplerinin kısıtlamalardan etkilenmediği belirtildi. Kanada’nın Suudi Arabistan’a silah ihracatı incelemesi devam ederken, mevcut ihracat iznine sahip şirketlerin bu izinler altında ihracata devam etme yetkisine sahip olduğunu söyledi.

İlgili Olarak: