ABD’li senatörler Türkiye’nin F-35 parça üretiminin durdurulmasını talep etti

Amerika Birleşik Devletleri’nden bir grup senatör Türkiye’nin F-35 uçaklarına parça üretiminin daha hızlı bir şekilde sonlandırılmasını talep etti.

Amerika Birleşik Devletleri’nden bir grup senatörün 6 Temmuz’da Savunma Bakanı Mark Esper’e yazdığı mektupta, Pentagon’un Türkiye’den 2022’ye kadar F-35 uçaklarına ilişkin parçalarının alımına devam etmesiyle birlikte S-400 hava savunma sistemi alımı üzerindeki baskının azaldığını belirtildi.

Daha Önce Tedarikin Devam Edeceği Açıklandı

ABD savunma yetkililerine göre Pentagon, F-35’in ana bileşenleri için (ana gövdeden motor tahrik sisteminin 139 parçasına kadar) Türk savunma yüklenicilerine güvenmeye devam edecek.

Türkiye’nin Rus yapımı S-400 hava savunma sistemi satın almasıyla 2020’nin Mart ayında Türkiye’yi F-35 programından çıkarma taahhüdünü yumuşattığı ilk kamuoyu açıklaması oldu.

Beyaz Saray, 17 Temmuz’da yaptığı açıklamada, “F-35, gelişmiş kabiliyetlere sahip ve bunu öğrenmek için kullanılacak bir Rus istihbarat toplama platformuyla bir arada bulunamaz.” dedi.

Türkiye’nin Lockheed Martin tarafından üretilen F-35’leri satın alması yasaklanmış olmasına rağmen, ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Yarbay Mike Andrews tarafından yapılan açıklamada, “mevcut sözleşme düzenlemelerine saygı duymak ve parçaların teslimini kabul etmek için geçen yılın sonlarında bir karar verildi ve zaten bu sözleşmeye bağlıydı.” ifadelerini kullandı.

Mike Andrews amacın maliyetli, kargaşaya yol açan ve savurgan şekilde bir sözleşme feshinden kaçınmak olduğunu belirtti. Bahsi geçen parçaların kararı, Hükûmet Sorumluluk Ofisi tarafından Mayıs ayında F-35 ile ilgili bir raporda tek bir cümleyle belirtildi.

Andrews, “Tüm Türk yapımı parçalar için alternatif kaynaklar tanımlandı ve Türk üretici firmalar ile imzalanan sözleşmeler sona erdiğinde ve parçalar teslim edildiğinde kullanılacaktır.” dedi.

Alternatifler Belirlendikçe Türk Tedarikçiler Bırakılıyor

Lockheed Martin sözcüsü Brett Ashworth e-mail yoluyla, “Savunma Bakanlığı’nın rehberliğine uygun olarak, mevcut sözleşmelerinin süresi dolduğunda ve tam nitelikli alternatifler belirlendikçe Türk tedarikçilerden uzaklaşılmaya devam ediliyor.” bilgilerini paylaştı.

Bloomberg Government tarafından yapılan 2018 analizinde, “Türkiye, havacılık ve uzay sanayinde küresel bir liderdi ve 10 Türk şirketi, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ) tarafından üretilen merkez gövde de dahil olmak üzere, F-35 parçalarında yaklaşık 12 milyar dolar kazanma yolundaydı.” ifadeleri yer alıyordu.

Pentagon tarafından paylaşılan verilere göre, F-35 programı kapsamında üretimini sürdüren Türk şirketleri F-35’in yaklaşık 24.000 uçak iskeleti parça tipinden 817 adedini ve yaklaşık 3.000 motor parçası tipinden 188 adedini üretti.

ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Yarbay Mike Andrews tarafından paylaşılan bilgiye göre, F-35’in Pratt & Whitney motor sisteminde Türk yapımı parçalar arasında elektronik kablo demetleri, kompresör rotor göbekleri, bir hava türbini için kablo demetleri ve contalar bulunuyor.

Türk Firmaları Üretime Devam Ediyor

Türkiye’nin Mart 2020’de programdan tamamen izole edileceği ABD’li yetkililerce açıklama yapılmıştı. İsmail Demir geçtiğimiz haftalarda yaptığı farklı bir konuşmasında Türkiye’nin programdan çıkarılmasına ilişkin yapılan bu yorumlara karşı seslerin çıkmaya başladığı ve Türkiye’nin programdaki konumunun önemini vurgulamıştı. Türk firmalarının ise F-35 programındaki yükümlülüklerini yerine getirmeye devam ettiğini ifade eden Demir Türkiye Cumhuriyeti’nin yükümlülüklerini geçmişte olduğu gibi bugün de yerine getirmeye devam edeceğini söylemişti.

Türkiye’ye Yönelik Suçlamalarda Bulunuldu

ABD’li senatörler Türkiye’nin programdaki üretiminin durdurulması gerektiğini savunurken, bunun çeşitli sebeplerden dolayı olması gerektiğini belirttiler. Senatörler, Türkiye’nin Irak’ta ve Suriye’de insan haklarını ihlal ettiğini iddia ediyorlar. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başkan Trump ile sık sık gerçekleştirdiği telefon görüşmelerinde politik imtiyazlar için baskı uyguladığı da belirtildi.

Senatörler, Türkiye’nin parça üretimine devam etmesinin Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’na ve ABD tarafından Türkiye’ye, Rusya’dan savunma ihracatı yapmasına ilişkin verilen açık diplomatik mesajlara aykırı olduğunu söylüyor.

Senatörler, Pentagon’u açık bir şekilde mevcut yaklaşımın tekrar incelenmesi gerektiğini ve Türkiye’nin üretiminin bir an önce durdurulması gerektiğini ifade ettiler.

Ahmet Bayar

Dış Haberler Editörü