Çin yeni yaptırımlarla ABD savunma şirketlerini hedef alıyor

Çin’in 28 ABD merkezli savunma firmasına çift kullanımlı ihracat yasağı getirmesi Lockheed Martin ve Raytheon’u da hedef aldı.

Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticari gerilimin son tırmanışında Çin 2 Ocak Perşembe günü 28 ABD şirketini hedef alan ihracat kontrol tedbirlerini açıkladı. Bu kapsamda 10 ABD şirketini Çin’de iş yapması yasaklanan kuruluşlar listesine ekledi.

Söz konusu listede yer alan büyük şirketler grubu, ağırlıklı olarak savunma sanayii alanında faaliyet gösteren firmalardan oluşuyor. Bu bağlamda ihracat yasağı listesi Lockheed Martin ve beş yan kuruluşu; General Dynamics ve üç yan kuruluşu; Raytheon’un üç yan kuruluşu; Boeing’in bir yan kuruluşu ve bir düzineden fazla diğer şirketi içeriyor.

Bu kapsamda Çinli şirketlerin, adı geçen şirketlerden herhangi birine sivil uygulamaların yanı sıra askeri bir amaca da sahip olabilecek “çift kullanımlı” ürünler satması yasaklandı. Konuyla ilgili Çin Ticaret Bakanlığı yaptığı açıklamada yaptırımların “ulusal güvenlik çıkarlarını korumak ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi gibi uluslararası yükümlülükleri yerine getirmek amacıyla” uygulamaya konulduğunu belirtti.

Ardından Çin Ticaret Bakanlığı ikinci bir duyuru ile ilk duyuruda yer alan ve tamamı Lockheed Martin, General Dynamics ve Raytheon’un iştirakleri olan 10 şirketi, çok daha katı yaptırımlar içeren “güvenilmez kuruluşlar” listesine ekledi. Söz konusu şirketlerin Çin’e mal ithalatı ya da ihracatı yapmaları ve Çin’de yeni yatırımlar gerçekleştirmeleri yasaklandı. Buna ek olarak, şirketlerin yöneticilerinin Çin’e seyahat etmeleri yasaklandı ve halihazırda sahip oldukları çalışma veya oturma izinleri de iptal edildi.

Çin Ticaret Bakanlığı, güvenilmez olarak tanımlanan şirketlerin tamamının, Çin’in kendi toprağı olduğunu iddia ettiği ve demokratik olarak kendi kendini yöneten Tayvan’a silah sattığını söyledi. Güvenilmez kuruluşlar listesine yapılan eklemeler, Pekin’in 27 Aralık’ta Tayvan’a silah sattıkları için ABD firmalarını ve yöneticilerini hedef alan bir dizi yaptırım açıklamasından sadece bir hafta sonra geldi. Adı geçen şirketler arasında Raytheon ve Boeing’in iştirakleri de bulunuyordu.

ABD ve Çin arasındaki yaptırım savaşları ve etkileri

VOA tarafından yapılan habere göre uzmanlar, ABD savunma sanayii şirketlerinin genellikle ülkenin başlıca rakipleriyle iş yapmadıkları için, yeni kısıtlamaların Çin tarafından adı geçen şirketler üzerinde muhtemelen çok az etkisi olacağına dikkat çekti. Ayrıca RAND Corporation’da Direktör ve kıdemli siyaset bilimci olan Raymond Kuo VOA’ya verdiği demeçte bu hamlenin ABD ekonomisinin geneli üzerinde de kayda değer bir etkisi olmayacağını belirtti.

Ancak yaptırımların, Biden yönetiminin son aylarda birkaç kez yaptığı gibi, ABD’nin diğer yönde yaptırımlar uyguladığında Çin’in buna karşılık vermeye kararlı olduğunu gösterdiğini de sözlerine ekledi. Buna ek olarak Kuo, “Bu durum Çinlilerin ABD ile kısasa kısas yapmaya istekli olduğunu gösteriyor. Eğer ticari yaptırımlarımızı arttırırsak ki Trump %60 gümrük vergisi tehdidinde bulundu, Çinliler de buna çeşitli şekillerde karşılık verebilirler.” ifadelerini kullandı.

İlgili Olarak

Çin ABD savaş uçaklarının maketlerini kullanıyor

Olgun Yılmaz

Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümü öğrencisi.  Uluslararası İlişkiler ve Savunma Sanayii araştırmacısı.