DAG Teleskobu kurulumu canlı izlenebilecek

Türkiye’nin 2021 itibariyle en büyük çaplı hem görsel (VIS) hem de yakın kırmızı ötesi (NIR, <3 micron) gözlem yapacak DAG (Doğu Anadolu Gözlemevi) Teleskobunun; kurulumu YouTube üzerinden canlı bir bir şekilde izlenebileceği duyuruldu. Atatürk Üniversitesi Astrofizik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASAM); Twitter hesabından yaptığı paylaşımda DAG Teleskop kurulumunu haftanın belirli günlerinde 2 saat olmak kaydıyla canlı bir şekilde farklı kamera açılarıyla izlenebileceğini açıkladı.

“DOĞU ANADOLU GÖZLEMEVİ” Youtube kanalında haftanın pazartesi, çarşamba ve cuma günlerinde 13.30-15.30 arasında kurulumun canlı yayınları yapılacak. Yayınlar izlemek için “DOĞU ANADOLU GÖZLEMEVİ” tıklamanız yeterli olacaktır.

DAG (Doğu Anadolu Gözlemevi) Projesi

DAG Projesi’nin amacı Türkiye’nin en büyük çaplı hem görsel (VIS) hem de kızıl ötesi (NIR, 0.3-3 mikron) dalga boyunda gözlem yaparak kozmoloji, astronomi, astrofizik, uzay bilimleri ve teknolojileri alanında uluslararası projelerin yürütülmesi ve bilim dünyasında başarılı bir yer edinmesidir. Türkiye’nin şimdiye kadar ki en büyük teleskobu, Antalya’da bulunan 1.5 metrelik RTT150 Türk-Rus ortak teleskobuna kıyasla evrende daha derinleri gözlemleyebileceğimiz DAG Teleskobu yakın kızıl ötesi dalga boyunda gözlem yapabilecek ve uyarlanabilir bir optiğe sahip olacak.

Kızıl ötesi bir teleskoptan evreni gözlemlemenin ilk şartı olan ışığı almak için Yer’de bulunan teleskopların ortak sıkıntısı atmosferdir. Işık aldığı yolda ortam indisinin değişmesiyle kırılmalara uğrar. Bu kırılma ışığın geldiği cismin titrek ve bulanık görülmesine sebep olur. Çözüm olarak uzayda bulunan teleskoplarda mevcuttur fakat Dünya’da ihtiyaç duyulan teleskoplar için geliştirilen teknolojiler vardır. DAG’da da karşımıza çıkan bu teknolojilerden biri uyarlanabilir optik prensibidir. Bu prensiple atmosferin etkisi gözlem esnasında düzeltilerek veri oluşturuluyor. 

DAG Projesi üç aşamadan meydana gelip ilk aşaması teleskop, kubbe, binalar ve altyapısıyla gözlemevi kurulmasıdır. İkinci aşaması; Odak Düzlemi Aygıtları’nın (ODA) alımı, tasarımı, yapımı ve bir Optik Laboratuvarı kurulmasından oluşan ODA Projesi’dir. Üçüncü aşaması ise 4 m’ye kadar olan bütün ayna ve uzay – uydu ekipmanlarının kaplanacağı Ayna Kaplama Sistemi’nden (AKS) oluşan AKS Projesi’dir.

Yaklaşık 100 ton ağırlığında olan 4 metre çaplı teleskobun fabrika testlerinin İtalya’da tamamlanmasının ardından Türkiye’ye doğru yolculuk başlamıştı. Nakliye sürecinde kullanılan 7 tırdan oluşan filo Gebze Gümrüğü’nden giriş yaparak 26 Şubat 2021’de Erzurum Atatürk Üniversitesi’ne ulaştı. Teleskobun en büyük aynası M1 Rusya’da kaplanıp getirilecek.  DAG’ın yakın kırmızı ötesi (NIR) kamera sisteminin (AAO, Avustralya) de ilk tasarımı tamamlandı ve son tasarımdan sonra üretime başlanacak olup 2022 yılında teslim edilecek. Teleskobun Haziran 2021’de açılacak yol ile Doğu Anadolu Gözlemevi yerleşkesine, Karakaya Tepeleri’ne götürülmesi bekleniyor. DAG Teleskobu’nun kurulumunun ardından 2021 sonunda teleskobun ilk ışığını alması hedefleniyor.

Süleyman Kaplan

Uzay ve Uydu Mühendisliği öğrencisi, Havacılık ve uzay sistemleri meraklısı, teknoloji sever