Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesinin 247'inci kuruluş yıl dönümü kutlu olsun

DENİZ HARP OKULU VE DENİZ LİSESİNİN 247’İNCİ KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ KUTLU OLSUN!

“…Hudutlarının mühim ve büyük aksamı deniz olan Türk Devleti’nin Donanması da mühim ve büyük olmak gerektir. O zaman Türkiye Cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır. Mükemmel ve kaadir bir Türk Donanmasına malik olmak gayedir. Bunun ilk azimet noktası, sefain-i harbiye tedarikinden evvel onları muvaffakıyetle sevk ve idareye muktedir kumandanlara, zabitlere, mütehassıslara malikiyettir…”

(Hamidiye Kruvazörü Hatıra Defteri, 20 Eylül 1924)

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

Milli Savunma Bakanlığı tarafından Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesinin 247’inci kuruluş yıl dönümü ile ilgili olarak sosyal medya hesabı Twitter üzerinden de bir paylaşım yapıldı. Bakanlık paylaşımında ise,

“Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın Deniz Astsubay Okullarının “130’uncu Kuruluş Yıl Dönümü Töreni” ile Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi’nin “247’nci Kuruluş Yıl Dönümü Töreni” pandemi tedbirleri çerçevesinde kutlandı.”

ifadelerine yer verildi.

Deniz Harp Okulu Tarihçesi

Deniz Harp Okulu’nun temelini teşkil eden ve Tersane Hendesehanesi adını taşıyan okul; 1773 yılında III. Mustafa zamanında kurulmuş olup, daha ziyade gemi kaptanlarının da katıldığı bir kurs niteliğindedir. Kasımpaşa’daki bir kalyonda açılan bu kursta düzlem geometri ve seyir dersleri gösterilmiştir.

Ülkede ilim ve eğitimin yayılmasının gerektiğine inanan III. Mustafa, 1773 yılında Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa emrinde bir Tersane Hendesehanesinin açılması için Baron de Tott’u görevlendirmiştir. Aksakallı gemi kaptanlarının da içlerinde bulunduğu yaşları ilerlemiş öğrenciler, üç ay sonra düzlem geometrisinin dört kuralını arazi üzerinde uygulayabilecek, irtifa ölçebilecek ve rota çizebilecek seviyeye gelmişlerdir. Altmış yaşındaki öğrencilere yeterli görülerek bu alandaki çalışmalara son verilmiş; III. Mustafa ile Baron de Tott, bu öğretimin uygulamalar yoluyla zaman içinde mükemmelleştirilmesini kararlaştırmışlardır.

Karada açılan ilk deniz okulu; Hendesehane veya Hendesehane-i Bahri adıyla, Baron de Tott’un tavsiyesi ve Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın gayretleriyle 1776 yılı Şubat ayında Kasımpaşa’da Tersane-i Amire’nin “Darağacı” denilen semtinde kurulmuştur. 1782-1783 yıllarında, tersanedeki hendesehanenin dar olması ve ihtiyacı karşılamaması nedeniyle, tersane sahasında birkaç odalık yeni bir mühendishane binası yaptırılmıştır. Üç yıllık süre ile eğitim/öğretim yapacak olan okul, Mühendishane-i Bahri-i Hümayun adı ile 22 Ekim 1784’te yeni binasında 2 faaliyete başlamıştır. 1795’te iki kısma ayrılan okulun; birinci kısmında güverte subayı, ikinci kısmında ise gemi inşa subayı yetiştirilmiştir.

1821 yılında meydana gelen yangında okul binası da yanmış ve 1822 yılında Tersanede Parmakkapı civarında bulunan Errehane (Bıçkı mağazası) binası tadil edilerek okul buraya taşınmıştır. Kasımpaşa’daki şimdiki Taş Havuzlar mevkiindeki taş havuzun inşaatıyla ilgili olarak; II. Mahmut’un Divanhane’ye gelişi sırasında, geçici olarak okulun seyr-i sefain kısmının Heybeliada’ya nakli kararlaştırılmıştır. Okul, Heybeliada’da II. Mahmut tarafından yaptırılan Kalyoncu Kışlası’na taşınmıştır.

Okulun; Heybeliada’daki yeni binaya nakledildiği 1838 yılında, Meclis-i Bahriye ve Hükümet tarafından okulla ilgili olarak çıkarılan kanunnameden, eğitim-öğretim faaliyetine esaslı bir programla başlandığı anlaşılmaktadır. Tanzimat’la birlikte Mekteb-i Bahriye adıyla anılmaya başlanan okul, Kasımpaşa’daki binasında 12 yıl kadar kalmış ve daha sonra son kez Heybeliada’ya nakledilmiş, 1850 yılında ise Heybeliada’daki eski Bahriye Kışlası’na taşınmasına karar verilmiştir. Okul binası 34 odalı olup, 150 öğrencisi bulunmaktadır. Ayrıca okulda 30 yataklı bir hastane, eczane, matbaa, mücellithane ve büyük bir kütüphane mevcuttur. Öğretim İngiliz sistemine göre yapılmakta olup, bazı dersler İngiliz Öğretmen tarafından okutulmaktadır. Bu dönemde okulun; Mekteb-i Bahriye-i Şahane, Mekteb-i Fünun-i Bahriye, Mekteb-i Fünun-i Bahriye-i Şahane gibi isimlerle anıldığı görülmektedir. Sultan Abdülaziz döneminde okula alınan öğrenci sayısı artırılmış ve eğitim/öğretim hususlarında da gelişmeler kaydedilmiştir. Çağın teknolojik yenilikleri paralelinde, öğretim programları yeniden ele alınmış, güverte ve inşaiyye sınıfları yanında buhar sınıfı kurulmuştur. Böylece okul; 4 yılı idadi, 2 yılı harbiye, 2 yılı da eğitim gemilerinde olmak üzere 8 yıllık eğitim veren bir kurum görünümü kazanmıştır.

II. Meşrutiyet sonrasında; İngiltere Deniz Harp Okulu örnek alınarak hazırlanan yeni eğitim/öğretim sistemi, 1909 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur.

Balkan Savaşı yıllarında, okulun mevcut eğitim sisteminde değişikliğe gidilmiştir. Buna göre 4 yıl süreli Bahriye Mektebi’nden mezun olanlar, 1 yıl okul gemisinde “Deniz Talebesi” olarak, müteakiben 3 yıl donanmada “Mühendis” olarak eğitim görüp daha sonra Üsteğmen rütbesi ile asıl görevlerine başlamaktadırlar. Bu dönemde okul; “Ada Mektebi” adıyla sadece eğitim açısından değil, sosyal hayat açısından da Türkiye’nin en nitelikli okulu olma özelliğini kazanmıştır.

Cumhuriyet döneminde; Bahriye Mektebi’ne ilk olarak 1924 yılında Güverte, Makine ve Kâtip sınıflarında okutulmak üzere öğrenci alınmıştır. Bu dönemde 3 Güverte ve Makine sınıfları için öğretim süresi, 1 yılı hazırlık sınıfı olmak üzere 4 yıldır. Mezun olanlar, okul gemisinde “Deniz Talebesi” olarak gördükleri bir yıllık eğitimi müteakip mühendis (Teğmen) rütbesi ile donanmada göreve başlamaktadır.

Genelkurmay Başkanlığı’nın 27 Mayıs 1928 tarihli emri ile “Heybeliada Bahriye Mektebi”, “Deniz Lisesi” adını alarak askeri liselerin müfredat programları uygulamaya konulmuştur. 1928’de başlanan bu yeni eğitim/öğretim biçimi sadece 2 yıl uygulanmış, Deniz Lisesi ve Deniz Çekirdek Okulu Heybeliada’daki tesislerde tekrar birleştirilerek adı “Deniz Harp Okulu ve Lisesi” olmuştur. İkinci Dünya Savaşında Almanların Balkanları işgal etmeye başladığı 1941 yılının 23 Mayıs’ında, okul Mersin’e taşınarak Piyade Kışlasına yerleştirilmiştir. Okul, tekrar Heybeliada’ya taşındığı 9 Eylül 1946 tarihine kadar burada kalmıştır.

1953 yılına kadar Deniz Harp Okulu’nun eğitim-öğretim süresi, 1 yılı teorik öğretimle okulda ve 1 yılı pratik eğitimle donanmada değerlendirilmek şeklinde 2 yıldır. 1953 yılından itibaren 4 yıllık layn sistemine geçilmiştir. 1969-1970 eğitim/öğretim yılında eğitim ilk 3 yılı öğrenci, 4’üncü yılı Layn Okulu ve 1970-1971 yılından itibaren de Subay Temel İhtisas adı altında subay olarak Sınıf Okullarında okunacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. 1974-1975 eğitim/öğretim yılından itibaren öğretim süresi 4 yıla çıkarılmak suretiyle, eğitim/öğretim sistemi; Elektrik/Elektronik, Makine, Yöneylem Araştırması/Yönetim, Kontrol Sistemleri, Gemi İnşa, Oşinografi, Uluslararası İlişkiler bilim dalları çerçevesinde şekillendirilmiş ve ilk mezunlar 1977-1978 yılında verilmiştir. 1984 yılında eğitim-öğretim sistemi yeniden değerlendirilmiş; bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak Yöneylem Araştırması/Yönetim, Makine ve Elektrik/Elektronik (Muhabere, Bilgisayar, Kontrol, Elektrik) ana bilim dallarında eğitim/öğretime 1986-1987 yılında başlanmıştır.

Heybeliada’daki tesislerin gelişen eğitim sistemlerinin gereklerini bina ve tesis yönünden karşılayamaması, ulaşım sorunları ve Türk Donanması’nın deniz subayı ihtiyacının artması; Deniz Harp Okulu’nun istenen özelliklere uygun, geniş bir alana taşınmasını gündeme getirmiştir. Bu maksatla, Tuzla’da hazine arazileri ile istimlâk edilen parsellerle 750 dönüm tutan Tuz Burnu Yarımadası’nda yeni bir Deniz Harp Okulu’nun inşası için 28 Temmuz 1977 tarihinde merhum Cumhurbaşkanı Fahri KORUTÜRK tarafından temel atılmıştır.