F-35 savaş uçağının F-135 motor sorununun çözümü aylar sürebilir

F-35 Müşterek Saldırı Uçağının Pratt&Whitney F-135 motorundaki eksikliklerin giderilmesi aylar alabilir.

Bir savunma yetkilisi tarafından yapılan açıklamada, F-35 Müşterek Saldırı Uçağı programının, uçağın Pratt&Whitney F-135 motorundaki eksiklikle uğraştığını ve durumun düzelmeye başlamasının aylar sürebileceği söylendi. F-35 ortak program ofisine göre sorun iki yönlü. İlk olarak, Okla’daki Tinker Hava Kuvvetleri Üssü’ndeki F-135 Ağır Bakım Merkezi, planlanan depo bakımının tahmin edildiğinden yavaş yapıldığı için motorlar üzerinde çalışmaya başlayamadı. İkinci olarak, bakımcılar “az sayıda” motor güç modülünde “rotor kanat kaplamalarında vaktinden önce yıpranma” tespit edildiğinden dolayı planlanandan daha fazla onarım gerektirdiğini söylediler.

Bir savunma yetkilisi, sorunları “ciddi bir hazırlık sorunu” olarak nitelendirdi. 2022’ye kadar, F-35 filosunun yaklaşık yüzde 5 ile 6’sı planlı depo bakımı ve onarıma ihtiyaç duyan F-135’lerin neden olduğu plansız motor sökümleri nedeniyle motorsuz kalabileceğini söyledi.

Liderler, düzeltici önlemlerin programın bu sorunu aşmasını umuyor ancak savunma yetkilisi, F-35’lerin yüzde 20’sinin düzeltmeler işe yaramazsa ve başka bir işlem yapılmazsa motor eksikliğinden etkilenebileceğini doğruladı. 2021 Ocak ayında Ellen Lord -o zamanlar Pentagon’un en üst düzey satın alma yetkilisi- tarafından gazetecilere yapılan açıklamada, ana bakım eksikliklerinden doğan motor sorunlarının F-35 uçaklarının görev kapasitesini yüzde 69’a düşürdüğü belirtildi.

F-35 turbofan motoru (Görsel: Defence News )

Bloomberg’in bildirdiğine göre, motor sorunlarının bir sonucu olarak ABD Hava Kuvvetleri, mevcut bakım programına ilave olmaması için F-35 gösteri ekibinin 2021 programından sekiz gösteriyi çıkarttı. Yetkili, biriken bakım sorununun üstesinden gelmek için F-135 Ağır Bakım Merkezi’nde 2021 Haziran ayına kadar hizmete girmesi gereken ikinci bir vardiya ekleyeceğini söyledi.

F-35 program ofisi, ek güç modülü onarım desteği için Pratt&Whitney ile sözleşme yaptı ve daha fazla eğitim, destek teçhizatı ve teknik veri elde etmek için yüklenici ile birlikte çalışacak. Program ofisi tarafından, “İstediğimiz şey, güç modüllerini yaklaşık 122 günde bitirmek. Bugün 200 günün biraz üzerindeyiz.” resmi açıklaması yapıldı.

Pratt&Whitney şirketi, “F-135 Bakım, Onarım, Yenileme ve Yükseltme ağındaki kuramsal kapasiteyi artırmak için F-35 Ortak Program Ofisi, hizmetler ve Oklahoma Hava Lojistik Kompleksi ile yakın bir şekilde çalışmaya devam ediyoruz. P&W ayrıca, F-135 programının sürdürülebilirlik stratejisinin sunduğu mevcut zorlukların farkındadır ve ihtiyaçlarını karşılamak için çözümlerle ilgili olarak JPO ve hizmetlerle iş birliği yapmaya devam etmektedir.” açıklamasını yaptı.

Kanopi soyulmasına çözüm

Ellen Lord, F-35’lerin ayrı bir sorunu olan kanopi soyulmalarını çözmek için iyi haberlerin ufukta göründüğünü belirtti. 2019’da F-35 Ortak Program Ofisi Defense News’e verdiği demeçte, kanopi kaplamalarındaki soyulmaların saydamlık delaminasyonu (su ve nemden kaynaklanan aşınma) etrafında döndüğünü söyledi.

Bununla birlikte, tüm F-35 varyantları için kanopi asetatları üreten GKN Aerospace, talebi karşılamakta zorlanıyordu ve düzinelerce uçak kanopi değişimini bekliyordu. Savunma yetkilisine göre, yakın gelecekte bu sorun biraz azalabilir. Program ofisi kısa süre önce, F-35’in tedarik zincirine ikinci bir kanopi üreticisini ekledi: PPG Aerospace 2021 Mayıs ayında F-35 kanopi asetatlarını üretmeye başlayacak.

Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması ve uçağın motorundaki sorunlar

Pratt&Whitney F-135 motorlarındaki aşırı ısınma sorunları ve söz konusu motorun muhtelif parçalarını üreten Türkiye’nin ortaklıktan çıkarılması proje için pek de iyi bir birleşim olarak görülmediği aktarılmıştı. Pentagon verilerine göre, Türk firmalarının uçağın 24000 parçasının 817 tanesini ürettiği ve bu parçaların 188 tanesinin ise 3000 parçalık motora ait olduğu bildirilmişti.

S-400 tedariki bahane edilerek uygulanan CAATSA yaptırımları ve programdan ihraç gibi ABD’nin tek taraflı hamlelerine rağmen, Türkiye’nin 2022’ye kadar bu parçaların tedarikine devam edeceği belirtilmişti. Yaptırımlara karşı Dışişleri Bakanlığı, ABD’yi müttefikliğe uygun davranmaya ve ilişkilerde yara açacak hamlelerden kaçınmaya davet etmişti. ABD’nin iyice gerilen ilişkileri düzeltmek için adım atmaması halinde projede yeni aksaklıkların meydana gelmesinin beklendiği ifade edilmişti.