Harp Başlığı Raylı Sistem Dinamik Test Altyapısı: HABRAS benzeri altyapılar; ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi kendi silah sistemlerini geliştiren çok az sayıda ülkede bulunmaktadır.
Savunma, havacılık ve uzay alanlarında yürütülen çalışmalara test desteği vermek amacıyla TÜBİTAK SAGE tarafından kurulan ve milli öneme sahip altyapılardan biri olan Harp Başlığı Raylı Sistem Dinamik Test Altyapısı ya da kısa adıyla HABRAS’ın yapımına TÜBİTAK SAGE tarafından 2017 yılı Haziran ayında başlanmıştır.
HABRAS’ın Hizmete Girmesi
HABRAS’ın açılışı, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından 31 Ekim 2018 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Konya Karapınar’da bulunan ATDM Gr. K.lığı bünyesinde 3 km2 bir alan üzerine kurulan bu test altyapısı, 2000 metre uzunluğundaki çift ray hattı ile dünyanın sayılı altyapılarından biri olma özelliğine sahiptir.
HABRAS Nedir?
HABRAS bir saha test altyapısıdır. Saha test altyapılarının temel özelliği, gerçek kullanım koşullarına ya da taktik koşullara yakın bir şekilde, sistemler veya alt-sistemler için ilgili testin kontrollü bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlamasıdır. Kontrollü test ortamı, bir tasarımcının tasarımını doğrulaması ve eğer ihtiyaç duyulur ise tasarımın güncellenmesi için veri toplamasına imkan sağlayan önemli bir araçtır. Bu bağlamda HABRAS altyapısı da, ses-altı ve ses-üstü hızlarda dinamik olarak sistemlerin ya da alt-sistemlerin test edilmesine olanak sağlamaktadır.
HABRAS’ta Ne Yapılacak
Örneğin, hava mühimmatı sınıfında yer alan bir sığınak delici bomba projesi mevcut olsun. Geliştirme sürecinde bu mühimmatın delme etkinliği statik olarak test edilememektedir, çünkü harp başlığının delme etkinliğini gösterebilmesi için ses hızına yakın bir hıza erişmesi gerekmektedir. Yine geliştirme sürecinde olmasından dolayı mühimmatın tasarım olgunluğu da uçaktan bırakılarak ilgili hıza ulaşmasına izin vermemektedir. Bu durumda ilgili sığınak delici bomba, HABRAS’ta yer alan raylar üzerinde taktik koşuldaki çarpma hızına roket motorları aracılığı ile hızlandırılmakta ve ray hattı sonunda yer alan hedefe çarptırılmaktadır. Böylece sığınak delici bombanın delme etkinliği HABRAS’ta kontrollü bir şekilde gözlemlenebilmekte ve bu konuda olabildiğince en fazla veri mühimmat geliştirme sürecinde elde edilebilmektedir.
Benzer şekilde, milli imkanlar ile geliştirilmekte olan uydu sistemleri ya da uçaklar içerisinde yer alan ve yüksek hız ile yüksek ivme altında dinamik davranışının incelenmesine ihtiyaç duyulan büyük alt-sistemlere (ağırlığı 1000 kg’ın üzerinde olabilir) ilişkin testler de HABRAS’ta gerçekleştirilmektedir. Böylece ilgili sistemlerin geliştirme sürecinde tasarım açısından önemli veriler elde edilebilmektedir.
HABRAS’ın Test Kabiliyeti
HABRAS’ta çok farklı ve çok çeşitli sistemlerin/alt-sistemlerin testleri gerçekleştirilebilmektedir. Bu testlerden bazıları aşağıda özetlenmiştir:
Mühimmat: Harp başlığı delme etkinliği, harp başlığı performansı, tapa performansı, itki sistemleri, arayıcı sistemin dinamik ortamdaki davranışı ve güdüm sisteminin dinamik ortamdaki davranışı,
Personel Kurtarma: Acil durum fırlatma koltukları, paraşüt (havacılık ve uzay çalışmaları kapsamında), kanopi ayrılma, roket katapult sistemi, hayatta kalma kitleri,
Çevresel Etkiler: Yağmur/buz/parçacık, yüksek ivme yükü, patlayıcı basınç darbesi etkisi.
İtki Sistemleri: Katı yakıtlı roket motoru performansı, sıvı yakıtlı roket motoru performansı, uçak/hava aracı/uzay aracı motor testleri.
Türk savunma sanayii özelinde savunma sanayii takipçisi ve araştırmacısı.
