Pakistan’ın T129 ATAK yerine tercihi Z-10ME taarruz helikopteri

Pakistan Silahlı Kuvvetleri sözcüsü Babar Iftikhar basın toplantısında gelen soru üzerine Pakistan’ın, Türkiye’den T129 ATAK helikopteri tedarikinden vazgeçtiğini açıklamıştı. Sözcü konuşmasında Çin’den Z-10ME taarruz helikopteri tedariki için görüşmeler yapıldığını belirtmişti. Pakistan resmi olarak henüz T129 ATAK tedarik sürecini sonlandırmadı. Bahse konu Z-10ME tedarikinde isterilerin henüz belli olmadığı için yükseltilmiş versiyon üzerinden bir talep oluşturulacak yoksa geçmiş ihale üzerinden eski sürüm mü değerlendirilecek belirsiz durumda.

Hatırlanacağı üzere Pakistan, TUSAŞ tarafından imal edilen T129 ATAK Taarruz Helikopterleri’nden toplam 30 adet sipariş vermişti. T-129 ATAK Taarruz Helikopterinde kullanılan Honeywell imalatı LHTEC CTS800-4A turboşaft motorların kullanımı için ABD resmi bir cevap vermemişti ve süreç tıkanmıştı.

ABD’nin Pakistan’a T129 Atak satışını engellemesiyle ihale Çin’e gitti

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Türkiye’nin Pakistan’a T129 ATAK Taarruz helikopteri satışının ABD tarafından engellenmesinin ihalenin Çin’e gitmesine sebep olabileceğini açıklamıştı.

Pakistan’a “gerçekleştirilemeyen” T129 ATAK taarruz helikopteri satışı ile ilgili olarak Kalın, “ABD, Pakistan’a yapmayı planladığımız savaş helikopteri satışını engelledi. Bu muhtemelen söz konusu ihalenin Çin’e gitmesine neden olacak ve burada kaybeden ABD olacak. ABD ile ilişkimiz, birbirimizi karşılıklı olarak güçlendirebileceğimiz ve ortak sorunları veya endişeleri birlikte ele alabileceğimiz çok yapıcı bir şekilde işleyebilir.” ifadelerine yer vermişti. Pakistan’ın taarruz helikopteri ihalesinde TUSAŞ T129 ATAK’ın karşında Çinli Zhishengji-10 (Z-10) taarruz helikopterinin ihraç versiyonu Z-10ME yer alıyordu.

Zhishengji-10 (Z-10) Taarruz Helikopteri

Z-10, Changhe Aircraft Industries Group (CHAIG) ve Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) için Çin Helikopter Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (CHRDI) tarafından geliştirilen modern taarruz helikopteridir. İlk olarak 2003 yılında uçuşu gerçekleştirilen helikopterin öncelikle tanksavar sistemleriyle donatılması ve yakın hava desteği görevlerinde kullanılması amaçlanmıştır. Silah yükü temelde; ADK-10 ve HJ-8 tanksavar füzeleri, TY-90 havadan havaya füze ve 30 mm top içermektedir.

Z-10 Helikopteri Kaza Kırımları

Mart 2021’de, CGTN tarafından paylaşılan videoda motor arızası ve düşük performans nedeni ile düştüğü tespit edilen taarruz helikopterinin tam anlamıyla parçalandığı görülmüştü. Global Defense Corp’tan da aktarıldığı üzere yüksek dağlık araziler için uygun olmayan taarruz helikopterinin düşmesi sonucu 2 pilotun öldüğü bildirilmişti. Bahse konu kaza aktarılırken helikopterin “ABD menşeili AH-64 Apache’nin tersine mühendislik ile geliştirilen bir kopyası” olduğu hatırlatılarak, geliştiricilerin helikopterin güç yeteneklerini önceden tahmin edemedikleri belirtilmişti.

Uzmanlar, Çin Changhe Aircraft Industries Corporation tarafından yapılan hatalı hesaplama nedeniyle taarruz helikopterlerinin tamamen uygunsuz hale gelebileceğini düşünüyordu. Bu durumun Çin Halk Cumhuriyeti’ni söz konusu taarruz helikopterlerinde bir modernizasyon işlemi gerçekleştirme veya  tamamen kullanımdan kaldırma seçeneklerine zorladığı belirtiliyordu. Z-10’un 2005, 2017, 2018 ve 2019 yıllarında da farklı arıza sebepleri ile düştüğü bilinmektedir.

Z-10 taarruz helikopterlerinin yüksek irtifa denemelerinde başarısız olduğu da biliniyor. Çin, daha önce Pakistan’a Z-10 taarruz helikopteri satmak istemiş, ancak yüksek irtifa denemelerinde arka arkaya başarısız sonuçlar alınmıştı. Ardından Pakistan, Türkiye’den 30 adet T129 taarruz helikopteri sipariş vermişti. ancak ABD ambargosuna takılan T129 ATAK alımı sonrası daha fazla beklemek istemeyen Pakistan ihaledeki ikinci ülkeye, Çin’e yönelmek zorunda kaldı.

Yenilenen Z-10

Halk Kurtuluş Ordusu Kara Kuvvetleri (PLAGF) envanterinde yer alan Zhishengji-10 (Z-10) taarruz helikopterinin yükseltilmiş bir varyantı geçtiğimiz dönemde basına yansıdı. China Central Television’da ordu kara havacılığının 79. tugayı tarafından kullanılan yükseltilmiş Z-10’un görüntüleri gösterildi. Güç performans sorunlarıyla anılan helikopterde ilk olarak göze çarpan önceki dışa / yan konfigürasyonun yerine yukarıya bakan yeni motor egzoz çıkışları ile donatılmış olmasıydı. Çinli yetkililer tarafından yapılan açıklamada, yükseltmenin ayrıca helikopterin daha güçlü motorlarla donatılmasını da içerdiğini belirtilmişti. “Tanıtılan en son Z-10 sürümü, eski model gibi dışarıya yatay egzoz çıkışına sahip değil. Bu sürümde yukarı doğru bakan egzoz çıkışlarına sahip olduğu fotoğraflardan net bir şekilde ayırt edilebilir.” açıklaması yapılmıştı.

Ayrıca, görüntülerde gösterilen helikoptere harici olarak takılmış ekstra zırh panelleri mevcut. CCTV görüntüleri, muhtemelen tandem koltuklu helikopterin her iki tarafında bulunan panellerin üç alanda bulunduğunu gösteriyor. İlk iki panel, kokpitin her iki yan camının hemen altında görülebilirken üçüncü panel ön kokpit penceresinin altında yer alıyor. Üç panelden en büyüğü olan üçüncü panel, helikopterin WZ9 turboşaft motoru için mahfazanın alt orta bölümünü kaplıyor. Zırh plakalarının çelik zırhtan çok daha hafif olan yeni tip bir kompozit malzemeden yapıldığı ifade ediliyor. Yükseltilmiş versiyonun ayrıca yeni bir IFF sistemine sahip olduğunu ifade edildi. Ayrıca yeni Z-10 taarruz helikopterinin yeni bir anti-jamm sistemiyle donatıldığı da aktarıldı.

İlgili Olarak

ABD’nin Pakistan’a T129 Atak satışını engellemesiyle ihale Çin’e gitti

Çin’in Z-10 taarruz helikopterinin yükseltilmiş varyantının ayrıntıları ortaya çıktı

Ahmet Alemdar

Defence Turk Yayın Koordinatörü. Türk Savunma Sanayii özelinde; savunma teknolojileri, stratejileri ve politikaları araştırmacısı ve takipçisi.