Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından başlatılan Mikro Uydu Fırlatma Sistemi (MUFS) Geliştirme Projesi’ni üstlenen Roketsan tarafından geliştirilen Sonda Roketi’nin ilk prototipi, katı yakıtlı motor teknolojisiyle uzaya gönderildi ve yeni hedeflere doğru hızla ilerleniyor.
2012 yılında, ülkemizin uzaya bağımsız olarak erişmesi konusunda düğmeye basıldı. 2015 yılında ise Roketsan’da, Uzay Sistemleri ve İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (USİTAM) kurularak, 2 yıl gibi kısa bir sürede uzay teknolojilerinin denenmesi ve sistemlere uzay tarihçesi kazandırılması amacıyla Sonda Roketi geliştirildi. 2017 yılında uzaya ilk kez bağımsız erişiminin sağlanmasının ardından 2018 yılındaki uçuş testlerinin de yüzde 100 başarılı olarak gerçekleştirilmesi ile kademe ayırma ve atmosfer dışında kontrollü uçuş gibi pek çok teknoloji kazanılmış oldu.
136 km İrtifaya Ulaşıldı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 30 Ağustos 2020’de açılışı yapılan Uydu Fırlatma Uzay Sistemleri ve İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi’nde, aralarında MUFS dâhil olmak üzere, birçok yeni ve yüksek teknoloji içeren sistem ve alt sistem geliştirme çalışmaları yürütülüyor.
MUFS Geliştirme Projesi kapsamında, uzay teknolojilerinin denenmesi için geliştirilen dört adet Sonda Roketinin denemeleri de 29 Ekim 2020’de başarıyla tamamlandı. Sonda Roketinin ilk prototipi SR-0.1, katı yakıtlı motor teknolojisiyle uzaya gönderildi. Gerçekleştirilen test atışında Sonda Roketi başarılı bir biçimde 136 kilometre irtifaya çıkarken; bilimsel araştırmaların yapılmasını sağlayacak faydalı yük kapsülünün uçuş esnasında ayrılma denemesi de başarıyla sonuçlandı. Bu başarılı test, MUFS Geliştirme Projesi’nin yörüngeye hassas yerleştirme ihtiyacını karşılaması planlanan sıvı yakıtlı roket motorlarının geliştirilmesine büyük bir katkı sağlarken; Türkiye’nin uzayda bilimsel çalışmalarına başlaması açısından da bir ilk oldu.
Uzayda Atılan Adımlar
Uzay fırlatma sistemleri ve uzay araçları için gerekli tüm kritik teknolojiler, Roketsan mühendisleri tarafından tasarlanarak tamamen yerli imkanlarla üretildi. Bu çalışmalarda aşağıda yer alan kritik sistem ve aşamalar da doğrulandı:
- İtki Vektör Kontrol özelliğine sahip Katı Yakıtlı Roket Motoru
- İtki Vektör Kontrol ile birlikte elektromekanik kontrol tahrik sistemiyle sürülen aerodinamik hibrit kontrol
- Sıvı Yakıtlı Roket Motoru ile uzayda çoklu ateşleme
- Uzay ortamında hassas yönelim kontrolü
- Milli sensörler ve milli Küresel Konumlama Sistemi Alıcısı ile Ataletsel Hassas Navigasyon
- Uzayda kapsül ayırma
- Çeşitli yapısal ve kimyasal malzemeler ve ileri proses teknikleri
Ayrıca, söz konusu denemeler sırasında, Yıldız İzler ve Radyasyon Ölçer gibi bilimsel yükler, sonda roketlerinin faydalı yükü olarak uzay ortamına taşındı, uzay tarihçesi kazandırıldı ve gerekli bilimsel veriler toplandı.
Gelecek Hedefleri
2023 yılında fırlatılması hedeflenen Sonda Roketinin, 300 kilometre irtifa üzerine 100 kilogramlık faydalı yükü çıkartma yeteneğine sahip, Mikro Uydu Fırlatma Aracı (MUFA) teknolojilerinin deneneceği bir platform olması planlanıyor. Diğer taraftan, MUFA’nın birinci kademesinin yan motorlar ile desteklendiği ve daha yüksek kapasiteye (faydalı yük ve/veya yörünge irtifası) sahip bir MUFA konfigürasyonu için de çalışmalar hızlandırıldı.
Roketsan’ın Uydu Fırlatma Uzay Sistemleri ve İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi’nde yürütülen MUFS projesi bittiğinde, 100 kilogram ve altındaki mikro uydular, yüksekliği en az 400 kilometre olan Alçak Dünya Yörüngesi’ne yerleştirilebilecek. Bunun için ise 2026 tarihi öngörülüyor. Fırlatılması hedeflenen mikro uydu ile Türkiye, dünyada sayılı ülkenin sahip olduğu uydu fırlatma, test etme, üretme altyapısı ve üs kurma yeteneğine kavuşmuş olacak.
Çok kısa bir takvimde bu başarıların sağlanmasının arkasında, Cumhurbaşkanımız ve SSB’nin güçlü desteği ile birlikte Roketsan’ın, savunma alanında 30 yılı aşkın sürede kazandığı bilgi birikiminden, altyapılardan, akademi/sanayi paydaş ekosisteminden ve ileri teknolojilere hâkim uzmanlarından kaynaklanan gücünü, uzay alanındaki sivil çalışmalara yönlendirebilme çevikliği yatıyor. Roketsan’ın, Türkiye’nin uzay yolculuğunun ilk beş yılında yazdığı başarı hikayesi, Milli Uzay Programı’nın cesaret ve ilham kaynağı niteliğini taşıyor.
İlginizi çekebilir:
Uzay ve roket teknolojilerine pek meraklı mühendislik öğrencisi, defenceturk.net te savunma sanayii araştırmacısı.