TÜBİTAK UZAY'da yönetici değişikliği

Kuruluşu 1985’e dayanan, Türkiye’nin uydu ve uzay teknolojilerine öncülük etmiş ve etmeye devam eden TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü UZAY’da enstitü müdürlüğünde ve yönetim kurulu başkanlığında değişikliğe gidildi. 2019 yılından bugüne vekil müdür ve yönetim kurulu başkanı Dr. Mesut GÖKTEN’in yerine TURKSAT Uydu Programları Direktörü Mustafa Mehmet NEFES getirildi.

Sayın NEFES’e beşeri sermayenin korunarak zenginleştirildiği, katma değerli ürün ve hizmetlerin artırıldığı, Yeni Uzay kavramının benimsendiği bir yönetim kurulu anlayışıyla; görevinde başarılar dileriz.

Mustafa Mehmet NEFES kimdir?

Mustafa Mehmet NEFES, lisans derecesini Bilkent Üniversitesi’nden Elektrik – Elektronik Mühendisliği alanında 2006 yılında aldıktan sonra 2006-2007 yılları arasında BİL – UZAY Araştırma Merkezi bünyesinde yüksek lisans çalışmalarını yürüttü.

Türk Hava Kurumu Üniversitesi Endüstri Mühendisliği – Mühendislik Yönetimi alanında 2016 yılında yüksek lisans derecesini aldı. Çalışma hayatına 2006 yılında TÜRKSAT Uydu kurulumu, TÜRKSAT-5A/5B ve TÜRKSAT-6A (Türkiye’nin ilk yerli haberleşme uydusu) proje ve programlarında aktif görevler üstlenerek devam etmiştir. TÜRKSAT A.Ş. Uydu Programları Direktörü olarak uydu projeleri & programları yönetimi ile uydu teknolojileri ve fırlatma hizmetleri konusunda danışmanlık & eğitim servis yönetiminden sorumlu birimi de yönetmiştir.

Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş. bünyesinde uydu haberleşme sistemleri, uydu komuta-kontrol mühendisi olarak başlayan NEFES, uydu / uzay sektöründe 17 yılı aşkın proje ve operasyon tecrübesine sahip olup; TÜRKSAT A.Ş. bünyesindeki AR – GE, Uydu Frekans Gözlem ve Uydu Programları birimlerinde uzman, teknik sorumlu, koordinatör, proje yöneticisi, program yöneticisi ve direktör olarak görev almıştır.

TÜRKSAT-3A, TÜRKSAT-4A/4B, Ulusal Uydu Sistemleri Entegrasyon ve Test (USET) merkezi sistemleri, uydu üretim ve test süreçleri, güvenilirlik mühendisliği, uydu temin ve fırlatma hizmetleri sözleşme yönetimi, proje yönetimi konularında uzmanlaşmış olan NEFES, Mart 2023’den beri NATO Dayanıklılık Komitesi – Sivil Haberleşme Planlama Grubu’nda uydu haberleşmesi sivil uzmanı olarak ülkemizi temsil etmiştir.

TÜBİTAK UZAY Hakkında

MİSYON: Ülkemizin uzay alanındaki ihtiyaçlarını Ar-Ge yoluyla karşılamak, altyapı ve bilgi birikimi oluşturmaktır.

VİZYON: Uzay alanında Ar-Ge mükemmeliyet merkezi haline gelerek uluslararası alanda lider bir kurum olmak.

Yer gözlem uyduları geliştirme çalışmalarının ilk adımları 1999 yılına kadar uzanmaktadır. 2000 yılından itibaren bu çalışmalar hızlanmış, 2001-2003 yılları arasında Devlet Planlama Teşkilatından sağlanan destekle ve teknoloji transferi yöntemiyle Türkiye’nin uzay serüveni başlamış ve BİLSAT Uydusu yapılmıştır. Uydunun yapımında İngiliz uydu teknolojileri şirketi olan SSTL Surrey Satellite Technology Limited-Surrey ile işbirliği yapılmıştır. Bu kapsamda, 2001 yılında sekiz araştırmacı uydu yapım sürecini öğrenmek ve bağımsız uydu yapabilme yeteneği kazanmak için İngiltere’ye gönderilmiştir. Uydu teknolojilerinin çeşitli alanları ile ilgili master yapmaya gidenler ile üretim, test ve tasarım için gidenlerle birlikte 20 civarında araştırmacı uydu teknolojileri konusunda önemli bir birikime sahip oldular. Ayrıca, BİLSAT uydusu yapılırken işin daha iyi öğrenilebilmesi için mühendislik modeli sayılabilecek bir uydu daha yapıldı. Türkiye’nin ilk optik uzaktan algılama yer gözlem uydusu olan BİLSAT 12 m. çözünürlüklü olarak geliştirilmiş ve yörüngede başarıyla çalıştırılmıştır. BİLSAT projesi kapsamında TÜBİTAK UZAY tesislerinde Yer İstasyonu ve uydu üretim/test laboratuvarları kurulmuş, yerli imkânlarla Çok Bantlı Kamera (ÇOBAN) ve Gerçek Zamanlı Görüntü İşleme kartı (GEZGİN) tasarlanmış ve uzay tarihçesi kazandırılmıştır. Bu ekipmanlar Türkiye’de tasarlanan ve üretilen, uzay tarihçesine sahip ilk ürünlerdir.

BiLSAT projesi ile elde edilen deneyim kullanılarak, yerli olarak üretilen ilk yer gözlem uydusu olan RASAT, 2004-2011 yılları arasında yine DPT desteği ile geliştirilmiş ve 2011 yılında yörüngede devreye alınmıştır. RASAT, 7,5 m. çözünürlükte pankromatik, 15 m. çözünürlükte RGB görüntü çekebilmektedir. Proje kapsamında, uydu montaj, entegrasyon ve test laboratuarları büyütülmüş, uydu tasarım, üretim ve test konularında 100’den fazla uzman yetiştirilmiş ve tamamı ülkemizde Türk mühendisler tarafından tasarlanıp üretilen ve 2011 yılında fırlatılan milli gözlem uydumuz RASAT ile Türkiye, uydu teknolojisinde söz sahibi bir ülke olmuştur. Ayrıca TÜBİTAK UZAY, bir uydu projesinin baştan sona gerçekleştirilmesini sağlayacak, sistem tasarımı ve entegrasyon yeteneklerine sahip olduğunu göstermiştir. Geliştirilen Yüksek Performanslı Uçuş Bilgisayarı (BiLGE), 100Mbps hızında X-bant Verici ve Gerçek Zamanlı Görüntü İşleme (GEZGİN-2) ekipmanları ile yerli uçuş ve yer istasyonu yazılımlarını, başarıyla çalıştırılarak, uzay tarihçesi kazandırmıştır. Böylelikle, TÜBİTAK UZAY, sadece sistem seviyesinde değil alt sistemler kapsamında da yetkinliğini ortaya koymuştur.

2007-2012 yılları arasında ise Türk Hava Kuvvetleri’nin yüksek çözünürlüklü istihbarat uydusu ihtiyacını karşılamak için TÜBİTAK UZAY’ın ana yürütücülüğünde, TUSAŞ firması ile birlikte 2,5 m. çözünürlüklü GÖKTÜRK 2 uydu projesi gerçekleştirilmiştir. TÜBİTAK UZAY’ın RASAT uydusu için geliştirdiği ve tarihçe kazandırdığı alt sistemlerin ana sistem olarak kullanıldığı GÖKTÜRK 2 uydusunda, Yakın Kızıl Ötesi (SWIR) Kamera Modülü (KUZGUN) ve Yönelim Ekipmanları Kontrol Modülü de geliştirilerek uzay tarihçesi kazanmıştır. 18 Aralık 2012’de fırlatılan GÖKTÜRK 2 uydusu ile birlikte ülkemiz, kendi imkânları ile yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusu üretebilen 16 ülkeden birisi olmayı başarmıştır. Türk Hava Kuvvetleri tarafından kontrol edilen GÖKTÜRK 2 uydusu halen yörüngesinde başarılı bir şekilde görevini yerine getirmektedir.

UYGAR projesinde haberleşme ve uydu sistemlerinde kullanılabilecek bir güç dağıtım birimi geliştirilmiş yeterlilik testleri tamamlamıştır. Böylelikle Türkiye’de haberleşme uydularında kullanılabilecek ilk ekipman TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilmiştir.