Türkiye ve Azerbaycan İHA’lar Üzerinden Bir Araya Geliyor

Türkiye silahlı insansız hava araçlarını kullanmaya başladığı günden bugüne ulusal ve uluslararası çok sayıda haber ve yazıya konu oldu. Özellikle Bahar Kalkanı Harekatı’nda yüksek koordinasyon ile çok sayıda İHA’nın aynı bölgede görece nizami bir orduya karşı operasyon yapması oldukça dikkat çekti.

The National Interest’te “Türkiye’nin İHA kabiliyetlerini Azerbaycan ile paylaşacağı” üzerine yayımlanan ve çok konuşulan bir yazıyı sizler için Türkçeleştirdik:

Makalede Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti’nin tarihsel, dinsel ve dilsel bağlarına dikkat çekilerek iki doğal müttefikin şimdi de insansız hava araçları özelinde iş birliğine gittiği ifade ediliyor.

Azerbaycan parlamentosu tarafından kısa süre önce kabul edilen tasarıya atıfta bulunarak; Türkiye’nin Azerbaycan’a tahsisi ettiği savunma ekipmanları ve hizmetlerinin sağlanmasında, S/İHA tedarikini de kapsayan, geçerli olacak 200 milyon TL değerindeki desteği hatırlatılıyor.

Azerbaycan’ın tam olarak hangi S/İHA sistemini tedarik edeceğinin netleşmediğinin ifade edildiği makalede Azerbaycan’ın orta irtifa uzun havada kalışlı, MALE sınıfı bir platform olan Bayraktar TB2’yi tercih etmesi muhtemel gözüktüğü aktarılıyor. Bayraktar TB2 S/İHA sisteminin 5.000.000 dolarlık mütevazı bir fiyata sahip olduğu ve buna karşın oldukça yetenekli bir platform olduğu aktarılan çalışmada, personel müdahalesi gerekmeden S/İHA platformunun otomatik kalkış ve iniş yeteneğine atıfta bulunuluyor.

Türkiye’nin S/İHA geliştirme sürecine de yer verilen çalışmada; Türkiye tarafından geçmişte ABD’den tedarik edilmek istenilen bahse konu S/İHA sistemlerinin elde edilememesinin Türkiye için öz kaynaklarla geliştirme sürecinde dönüm noktası olduğu vurgulanıyor. Bahse konu S/İHA sistemlerinin ABD’den Türkiye’ye ihraç edilmeme sebebi olarak ülke içindeki ve dışındaki “ayrılıkçı Kürt gruplarla” devam eden mücadele gösteriliyor. ABD’nin S/İHA ihracatı konusundaki isteksizliği sonrasında Türkiye’nin 2014 yılında S/İHA sistemleri tasarlamak için harekete geçtiği ifade edilse de aslında çalışmalara çok daha erken dönemde başlanılmıştı. ABD tarafının endişelerinin haklı nedenlere dayandığının bugün sahada görüldüğünün ifade edildiği makalede Türkiye’nin gerek Irak’ta gerekse de Suriye “ayrılıkçı Kürt gruplara” karşı S/İHA sistemlerini oldukça etkili kullandığı ifade ediliyor.

Yurt dışı Satışları

Türk firmaları tarafından tasarlanan ve üretilen S/İHA sistemlerinin uluslararası pazarda oldukça fazla ilgi gördüğü ifade edilen makalede; 2019 yılında Ukrayna ile Baykar Savunma arasında 12 adet Bayraktar TB2 SİHA sistemi ile birlikte yer kontrol istasyonları ve mühimmatlar için 69 milyon dolarlık sözleşme yapıldığı ifade edilse de gerçekte 6 adet Bayraktar TB2 SİHA sistemi ve ilgili bileşenler için bir ihracat sözleşmesi yapılmış ve teslimatlar da aynı yıl içerisinde tamamlanmıştı. Yine bahse konu ihracatla ilgili olarak makalede Ukrayna’nın ilk defa bu sınıfta silahlı bir insansız hava aracı tedarik ettiği ifade edildi. Daha önce Ukrayna güvenlik birimlerince Amerikan yapımı RQ-11 Raven İHA sisteminin kullanıldığı ifade edilen çalışmada bahse konu RQ-11 Raeven İHA’larının sadece istihbarat, keşif ve gözetleme için kullanılabildiği, öldürücü etki oluşturacak mühimmat taşıyamadığı aktarıldı. Çalışmada ayrıca Katar’ın da Türkiye’den Bayraktar TB2 SİHA sistemi tedarik ettiği ifade edildi Yine Libya’da Halife Hafter’in komutası altındaki çeşitli birliklerin Türk insansız hava araçları tarafından vurulduğu aktarıldı.

Dostlar ve Düşmanlar

Çalışmada, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından Türkiye Cumhuriyeti’nden tedarik edilme potansiyeli olan S/İHA sistemlerinin muhtemelen Dağlık Karabağ bölgesinde, Ermenistan unsurlarına karşı görev yapacağının altı çizildi. Bahse konu S/İHA sistemlerinin Azerbaycan tarafından Ermenistan ile olan çatışmalarında konumlarını güçlendirmek için kullanmasının muhtemel olduğu vurgulandı. Bahse konu çatışmaların 1980’li yıllardan beri devam ettiği ve günümüzde de düşük yoğunlukta olduğu ifade edildi. Çalışmada tartışmalı bir bölge olduğu ifade edilen Dağlık Karabağ bölgesinin etnik olarak heterojen bir alan olması ve şu anda çatışma çözülmekten çok uzak olsa da yürürlükte bir ateşkes olduğu aktarıldı. Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sınır paylaşmadığı ifade edilen çalışmada (Nahçivan üzerinden Türkiye-Azerbaycan sınırı mevcuttur aslında) Türkiye’nin Ermenistan ile olan çatışmasında Azerbaycan’ın yanında pozisyonun alacağı ifade ediliyor.

Çalışmada son olarak; Türkiye’nin S/İHA pazarına büyük bir şekilde girmeye hazır olduğu ifade edildi. Ayrıca Orta Doğu’daki mevcut şiddetli çatışmalara coğrafi yakınlıktan dolayı Türk S/İHA sistemlerinin yaygınlaşmasının sürpriz olmadığı ifade edildi.

Türkiye sadece Anka İHA’ları mı Azerbaycan’a ihraç edebilecek?

Azeri Defence‘te yer alan haberde, Türk savunma sanayiinin diğer İHA çözümleri olan Bayraktar TB2 ve Karayel-SU, yurt dışından ithal edilen bileşenlerle donatıldığından dolayı Azerbaycan gibi ülkelere ihracat konusunda sorun yaşanıyor.

Azeri Defence platformuna konuşan yetkili söz konusu ihracat sorunu ile ilgili olarak, “Bunlar motor, uydu iletişimi ve yük gibi kritik bileşenler. Bu bileşenler batı ülkelerinde üretildiğinden, üçüncü bir ülke için ihracat izni gereklidir. Önceki yıllarda, İHA’ların birkaç yabancı ülke ile ihracatına ilişkin anlaşmalar, yurtdışı motorlara ve diğer kritik sistemlere bağımlılığımız nedeniyle gerçekleşmedi.” Ayrıca yetkili “İHA’lar kullanılan mühimmat % 100 Türk olduğundan, ihracatlarının önünde hiçbir engel yok.” diye ekledi.