Türkiye'nin ikinci astronotu yörünge altı uçuş gerçekleştirecek

Türkiye’nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever’in yörünge altı araştırma uçuşu, 8 Haziran 2024’te ABD’nin New Mexico Eyaletinde bulunan Spaceport tesislerinden gerçekleşecek. Yaklaşık 1,5 saatlik bir sürede gerçekleşmesi planlanan bu uçuşta astronotu taşıyacak ‘VSS Unity’ yörünge altı aracı önce bir taşıyıcı uçak aracılığıyla yaklaşık 45 bin fitlik yüksekliğe erişecek, ardından hibrit yakıtlı roket motorunu ateşleyerek yaklaşık 90 kilometre irtifaya ulaşacak. Yaklaşık 3 dakikalık serbest düşme fazında mikro yerçekimi ortamında, biyolojik moleküllerden gen analizlerine, metabolizma değişimlerinden baskılayıcı hücrelere, insülin kaleminden radyasyon analizine kadar 7 deney icra edilecek.

Tuva Cihangir Atasever yörünge altı uçuşta görevin amacı olan 7 farklı bilimsel deneyi gerçekleştirecek. Bu deneylerden 3’ü daha önce Astronot Alper Gezeravcı’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’nda gerçekleştirdiği deneylerin devamı niteliğinde olacak. Atasever’in astronot tulumu da uçuş esnasında giyeceği tulum olacak; 3 deneye ilişkin ekipmanları taşıyabilmesi için tulumun özel olarak revize edildiği biliniyor.

Görev canlı olarak TÜBİTAK’ın YouTube adresinden takip edilebileceği gibi Aksaray, Ankara, Bursa, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Samsun illerinde bulunan bilim merkezlerinde de canlı olarak takip edilebilecek.

1) UZİKAT (Uzayda İnsülin Kalemi Testi) – Axiom Space ve TUA

Axiom Space ve TUA ortaklığında gerçekleştirilecek bu deneyle özel bir kutu içerisine yerleştirilmiş iki farklı insülin kalemi uzaya taşınacak ve bu ortamdaki doz aktarım verimliliği test edilecektir. Mikro yerçekimi koşullarına erişildiği anda, uçuş tulumunda yer alan özel olarak tasarlanmış cep üzerinde bulunacak insülin kalemlerinin dozları ayarlanacak ve mekanizma aktifleştirilecektir. Toplama kapları içerisine aktarılan ilaç dozları, uçuş sonrasında yüksek hassasiyete sahip terazi kullanılarak ölçülecek ve bu insülin kalemlerinin uzay ortamındaki doz aktarım kabiliyeti belirlenecektir. Bu deney sayesinde, önümüzdeki yıllarda Dünya yörüngesinde inşa edilecek uzay istasyonlarına diyabetli bireylerin gitmesi halinde uygulanabilecek tedavi yöntemlerinin etkinliğine yönelik ilk deneme gerçekleştirilmiş olacaktır.

2) IvmeRad – ODTÜ İVMER

IvmeRad, akıllı ve aktif bir giyilebilir iyonize radyasyon dozimetresidir. ODTÜ İVMER tarafından ilk olarak TÜBİTAK desteğiyle hastanelerin radyoloji ve kanser araştırmaları birimlerinde, çalışanların ne kadar iyonize radyasyona maruz kaldıklarının anlık olarak tespit edilmesi amacıyla geliştirilen IvmeRad, Karadeniz Teknik Üniversitesi iş birliği ile Galactic 07 görevi için revize edilerek uzay uçuşuna uygun hale getirilmiştir. Özel olarak tasarlanmış uçuş tulumu üzerinde uzaya taşınacak IvmeRad, görevin tüm fazlarında iyonize radyasyon doz ölçümü yapacaktır. Görev sonrasında elde edilen bu veriler analiz edilecek ve literatüre katkı sağlanacaktır.

3) YUVA (Yörünge altı Uçuşta Vezikül Analizi) – Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM)

Hücre dışı veziküller, bir hücrenin ana duvarından dışarı atılan ve içerisinde çeşitli biyolojik molekülleri taşıyan haberleşme kesecikleri olarak tanımlanır. Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi’ndeki (UNAM) araştırmacılar, YUVA deneyi çerçevesinde, astronotun uçuşu sırasında maruz kalacağı kuvvetler ve mikro yerçekimi ortamının vücudundaki veziküllere olan etkilerini inceleyecekler ve bu süreçte veziküllerin içerisindeki değişimleri irdeleyecekler.

Analiz sonrası bu veziküllerin yerçekimsiz ortamda adaptasyon sağlayabilecek bilgiler içerdiğinin tespit edilmesi durumunda veziküller yeryüzündeki sağlıklı hücrelere aktarılacak ve bu hücrelerin tepkisi incelenecektir. Böylece gelecekte, uzaya gitmeden önce astronotlara uygulanabilecek, yer çekimsiz ortamda daha hızlı alışmalarını sağlayabilecek uyum terapilerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

4) MESSAGE – Üsküdar Üniversitesi

MESSAGE Bilim Misyonu, UUİ’de Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen görevin devamı niteliğinde gerçekleşiyor. Uzun uzay seyahatleri ve Mars-Ay kolonileşme planları, astronotların sağlıklı kalabilmesi açısından bağışıklık sistemlerinin nasıl tepki verdiğini anlaşılması adına zorunlu bir ihtiyaçtır. Bu noktada, MESSAGE Bilim Misyonu, mikro yer çekimi altında astronot bağışıklık sistemlerinin tepkilerini çözümlemek ve uzun vadeli uzay görevlerinin sağlık üzerindeki etkilerini anlamak için önemli bir adımın atıyor. Astronotların bağışıklık sistemi, mikro yer çekimi koşullarında nasıl değişiklik gösteriyor, uzayda geçirilen süre arttıkça nasıl adapte oluyor, bu sorulara cevap vererek astronot sağlığını korumak hedefleniyor.

5) METABOLOM – Ankara Üniversitesi

METABOLOM Bilim Misyonu da UUİ’de Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen görevin devamı niteliğinde gerçekleşiyor. METABOLOM bilim misyonu kapsamında, astronotlardan toplanacak olan kan, idrar ve tükürük örnekleri üzerinde yapılacak olan moleküler düzeydeki detaylı analizler (metabolomik ve transkriptomik) ile uzay koşullarının insan sağlığı üzerindeki etkilerinin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Toplanan biyolojik numunelerde, uzay koşulları etkisiyle değişen tüm metabolizma ürünleri ve bunlarla ilişkili gen ifadelerinin değişimleri bütünüyle araştırılacak.

Bu araştırmadan elde edilecek veriler aracılığıyla astronotların sağlığına yönelik olası risk faktörlerinin anlaşılmasında yeni bilgiler sağlanması amaçlanmıştır. Ayrıca ülkemizde yerçekimi fizyolojisi, havacılık ve uzay tıbbı alanında gelecek yıllarda yapılacak olan çalışmalar için uzmanların faydalanması amacıyla bir moleküler veri bankası oluşturulmasına yönelik ilk adım atılması kayda değer bir gelişme niteliğindedir.

6) MİYELOİD – Hacettepe Üniversitesi

MİYELOİD Bilim Misyonu da UUİ’de Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen görevin devamı niteliğinde gerçekleşiyor. MIYELOID Deneyi kapsamında, ultraviyole ışınları, yer çekimi değişiklikleri, solunan hava ve ortam, yolculuk ve uzayda kalış boyunca maruz kalınan tüm zorlu faktörlerin astronotlarımızın bağışıklık sistemini ve kan yapımı sürecini nasıl etkilediği belirlenecek.

Bağışıklık sistemindeki değişiklikler miyeloid tipteki kan hücreleri özelinde araştırılacak, bu hücrelerin özellikleri ve fonksiyonlarındaki değişimler uçuş öncesi ve dönüşte karşılaştırılacak ve uzay yolculuklarının kanser dahil bağışıklık sistemini ilgilendiren pek çok hastalık üzerine olabilecek etkisi hakkında çıkarımlar dünya bilim literatürüne ilk kez kazandırılacaktır. Bu sayede uzay yolculuklarının bağışıklık sistemi üzerine olabilecek olumsuz etkilerini gidermek üzere önlemler alınması da mümkün olabilecektir.

7) BEACON – Harvard Tıp Fakültesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Harvard Tıp Fakültesi bünyesinde yer alan Uzay Tıbbı Araştırma Merkezi (CSMR) ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hava ve Uzay Hekimliği Ana Bilim Dalı ortaklığında gerçekleştirilecek BEACON (Behavioral, Affective, Cognitive and Neurophysiological Responses to Spaceflight) deneyi kapsamında, Yakın Kızılötesi Spektroskopisi (Near Infrared Spectroscopy – NIRS) yöntemi ile ilk defa bir uzay uçuşunun tüm fazlarında beyinin Prefrontal Korteks bölgesindeki kan yayılımı ve omurilik sıvısı (CSF) dinamikleri incelenecektir. Bu sayede astronotlar için önemli risk faktörlerinden birisi olan kafatası basınç değişimi gözlemlenerek omurilik sıvısının bu fenomene etkisi ortaya konulacaktır. Beyin aktivitesine ek olarak EKG verileri ve çeşitli biyolojik örnekler üzerinde yapılacak analizler ile uzay uçuşunun psikofizyolojik ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri analiz edilecektir.

BEACON isimli beyin görüntüleme deneyi kapsamında Atasever’in kafasına takacağı bir ölçümleme cihazını uçuşun tüm fazlarında üzerinde taşıyacağını, böylece kan yayılımı ve omurilik sıvısının dinamiklerini incelenecek.

Mikro yerçekimi ortamında vücudun aşağı bölgelerinde bulunan sıvıların kafa tasına doğru toplandığını aktaran Atasever, “Bu kafatası içerisindeki basıncı artırıyor. Bu durum astronotların sağlığıyla ilgili çeşitli problemleri beraberinde getirebiliyor. Mesela görmeleri bozulabiliyor. Bu duruma omurilik sıvısının etkisi ilk defa bir uzay uçuşunda gözlemlenecek. Buna ek olarak dünyayı uzak noktadan görmüş olmanın benim üzerimde yaratacağı psikolojik değişim ve dönüşümleri de araştırmacılarımız benden örnekler toplayarak ortaya koyacaklar.” ifadelerine basın toplantısında yaptığı sunumda yer verdi.

Galactic 07’nin son uçuşu

Virgin Galactic’in uzay gemisi yine bir yörünge altı bilim laboratuvarına dönüştürülecek ve VSS Unity, insan gözetiminde çok sayıda deney yürütecek ve araştırmacı astronot Tuva Cihangir Atasever’i taşıyacak. Ayrıca Purdue Üniversitesi ve UC Berkeley, NASA’nın Uçuş Olanakları programı tarafından desteklenen otonom görev yüklerine sahip olacak.

???? L-1: A message from Researcher Astronaut Tuva Atasever (@AstroTuva) about how he’s feeling before his journey to space! #Galactic07 pic.twitter.com/xy5nn8tRWS

— Virgin Galactic (@virgingalactic) June 7, 2024

Galactic 07’nin hibrit araştırma ve özel astronot ekibi:

Astronot 027 – Araştırmacı Astronot, Türkiye
Astronot 028 – Özel Astronot, Kaliforniya, ABD
Astronot 029 – Özel Astronot, New York, ABD
Astronot 030 – Özel Astronot, İtalya

Galactic 07′ otonom rafa monte araştırma yükleri, manevra yapan uzay aracının yakıt tanklarındaki itici gaz çalkalanmasını incelemek için tasarlanmış bir deneyinin yanı sıra yeni bir 3D baskı türünü test eden bir yük daha taşıyacak.

İlgili Olarak