Uzay SAHA’sı

“22-26 Ekim 2024 tarihleri arasında İFM’de düzenlenen SAHA EXPO 2024 kapsamında hava, kara ve deniz sistemlerinin yanı sıra uzay sistemlerine yönelik çözümler de yer aldı.”

Fatih Mehmet Küçük

22-26 Ekim 2024 tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi’nde düzenlenen SAHA EXPO Uluslararası Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayi Fuarı’nda hava, kara ve deniz sistemlerinin yanı sıra uzay sistemlerine dair ürünler de yer aldı. Sektörün uzun yıllardır uydu üretici, alt sistem geliştirici firmalarına ek olarak son zamanlarda çalışmalarını sosyal medya hesaplarına yansıtan firmaların ürünleri de SAHA EXPO 2024’te yer aldı. Ancak bahsi geçen ürünlerin sayıca az olması ve sektörün fuarlarlara yaklaşımı bilgi paylaşımı değil de ürün gösterimi olması sebebiyle, Türk uzay sanayiinde bilinen ürünlere/ sistemlere yönelik çok az gelişme kaydedilebilmiştir. Yine bu nedenle okuyacağınız çalışma, Türkiye Uzay Ajansı koordinasyonunda oluşturulan Türk Uzay Pavilyonu başlığı altında hazırlanmıştır. Başlık altında gündeme getirilen projelere sektörün yaklaşımı değerlendirilerek okuyucuya ürünü değil sistemi anlatmak amaçlanmıştır.

Türk Uzay Pavilyonu

SAHA EXPO 2024’te Türkiye Uzay Ajansı’nın koordinasyonuyla oluşturulan Türk Uzay Pavilyonu’nda, uzay teknolojilerine yönelik çalışmalar gerçekleştiren kamu ve özel sektör temsilcileri, geliştirdikleri ürünlerle birlikte yer aldı. Pavilyonda TÜBİTAK Enstitüleri, TUSAŞ, PLAN S, ROKETSAN, Fergani Uzay, Delta V Uzay Teknolojileri, PROFEN ve SDT Uzay ve Savunma Teknolojileri yer aldı. Pavilyonda çeşitli rover yarışmalarında bulunmuş üniversite öğrencileri de geliştirdikleri ürünlerle birlikte yer aldı. Yanı sıra Türkiye’nin ilk astronotları Alper GEZERAVCI ve Tuva Cihangir ATASEVER’de stantta gençlerle ve sektörün uzmanlarıyla bir araya geldi.

TÜBİTAK Enstitülerine ayrılan bölümde UZAY, UME, SAGE ve MAM Enstitülerinin geliştirdiği ürünler yer almaktaydı. Azerbaycan’ın Blok III tercih etmesinin birkaç nedeni var. Bu nedenler aslında diğer ülkelerin de neden Blok II tercih ettiğini göstermektedir. TÜBİTAK SAGE’nin sürekli döngülü detonasyon motoru (SDDM) Haziran 2022’de Uzay araştırma programlarında da kullanımı mümkün olan SDDM, kamuoyunun ilgisini alternatif kullanım potansiyelleriyle çekmişti. SAHA EXPO 2024’te de TÜBİTAK standında yer alan SDDM’nin geliştirme çalışmaları için yurt içinde sözleşmelerin imzalandığı ifade edildi. SAGE’de Öz kaynak projesi olarak düşük maliyetli bir hedefle başlatılan SDDM projesinde hedefleri ve takvimi belirleyen ana etken zaten düşük maliyetli bir teknoloji geliştirme hedefi oldu. SDDM çalışmalarına 2020’li yıllarda sayısal benzetimler ile başlanıyor. Benzetim sonuçlarının umut verici olmasıyla SDDM prototip üretimlerini ve sonrasında belirlenen birkaç noktada testlerini gerçekleştiriliyor. Bu testlerde farklı tasarım parametreleri deneniyor. Kararlı detonasyon ile sonuçlanan testleri önemli bir teknolojik atılım olarak değerlendirmek mümkün. Mekatronik Mühendisleri Derneği’nin organize ettiği Havacılık ve Uzay Teknolojileri Konferansında gündeme gelmişti ve SDDM’nin ateşlemesinin 10 saniye sürdüğü ifade edilmişti.

Uzay SAHA’sı çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 23′ncü sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Darbeli detonasyon motoru nasıl çalışır?

Darbeli Detonasyon Motorlarında, patlatma odası olarak isimlendirilen bir alana yakıt ve oksitleyici doldurulur ve sonrasında ateşleme yapılır. Hızlanan patlama egzozdan dışarıya çıkarak itki üretir. Sonrasında patlama odasında kalan yanmış gaz kalıntıları tasfiye edilir. Patlatma odasına yakıt ve oksitleyici tekrar doldurulur ve tekrar ateşleme gerçekleştirilerek süreç tekrarlanır. Diğer yandan, Sürekli Döngülü Detonasyon Motorlarında harici bir patlatma odası yoktur. Yanma odası içerisine sürekli olarak beslenen yakıt/oksitleyici çifti tek bir tutuşturma/ ateşleme ile ateşlenir ve detonasyon dalgası elde edilir. Yanma odası içerisinde oluşan bir veya birden fazla detonasyon dalgası yanma odası içerisine sürekli olarak beslenen taze yakıt ve oksitleyiciyi yakarak hareketine devam eder ve yüksek sıcaklık ve basınçta gaz elde edilmesini sağlar. SDDM’de tek bir ateşleme yeterlidir. Yeni nesil teknolojilerin geliştirilmesi ve ABD, Çin, Rusya gibi itki sistemlerinde ileri seviyedeki ülkelerin teknolojilerini takip etmek ve teknoloji yarışında öne geçmek adına SDDM sunmuş olduğu yüksek verimlilik değerleri ile geleceğin itki teknolojisi olarak nitelendirilebilir.