• Gizlilik
  • Koşullar
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Hesabım

Sepetinizde ürün bulunmuyor.

ENG
DefenceTurk
TUSAŞ 47 Yaşında!
Dergi
  • Anasayfa
  • Haberler
    • Genel Haberler
    • Kara Kuvvetleri ve Kara Sistemleri
    • Deniz Kuvvetleri ve Deniz Sistemleri
    • Hava Kuvvetleri & Havacılık ve Uzay Sistemleri
  • Özgün
    • Sistemler ve İncelemeler
    • Yazılar ve Analizler
    • Söyleşiler
  • Ürünler
    • Kara Araçları
    • Deniz Araçları
    • Havacılık ve Uzay Sistemleri
    • Silah Sistemleri
    • Radar ve Elektronik Harp Sistemleri
    • Entegre Güvenlik Sistemleri
    • Muhabere ve Elektronik Sistemler
    • Tedarik ve Ar-Ge Projeleri
  • Ansiklopedi
  • DergilerÜcretsiz Oku
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Fuarlar
  • Giriş
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Anasayfa
  • Haberler
    • Genel Haberler
    • Kara Kuvvetleri ve Kara Sistemleri
    • Deniz Kuvvetleri ve Deniz Sistemleri
    • Hava Kuvvetleri & Havacılık ve Uzay Sistemleri
  • Özgün
    • Sistemler ve İncelemeler
    • Yazılar ve Analizler
    • Söyleşiler
  • Ürünler
    • Kara Araçları
    • Deniz Araçları
    • Havacılık ve Uzay Sistemleri
    • Silah Sistemleri
    • Radar ve Elektronik Harp Sistemleri
    • Entegre Güvenlik Sistemleri
    • Muhabere ve Elektronik Sistemler
    • Tedarik ve Ar-Ge Projeleri
  • Ansiklopedi
  • DergilerÜcretsiz Oku
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Fuarlar
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
DefenceTurk

KRİSTAL Projesi kapsamında üretilen türbin kanatçıkları TEI’ye teslim edildi

Emre Karakoç Yazar: Emre Karakoç
20 Şub 2021 20:44
Kategori: Haberler, Hava Kuvvetleri ve Uzay Sistemleri
A A
0
KRİSTAL Projesi kapsamında üretilen türbin kanatçıkları TEI’ye teslim edildi
FacebookTwitterLinkedinWhatsappTelegramQR Kodu

TEI ve TÜBİTAK MAM iş birliği ile 2016’da başlatılan KRİSTAL Projesi kapsamında üretilen türbin kanatçıkları TEI’ye teslim edildi.

Türbinli motorlarda kritik bir teknoloji aşaması olarak kabul edilen “tek kristal kanatçık döküm” çalışmaları, Savunma Sanayii Başkanlığı AR-GE ve Teknoloji Yönetimi Dairesi tarafından desteklenen KRİSTAL Projesi ile 2016 yılında, TEI ve TÜBİTAK MAM iş birliği ile başlatılmıştır. Bu proje kapsamında kazanılan bilgi ve tecrübeler ışığında, Türkiye’nin ilk millî helikopter motoru TEI-TS1400’ün yüksek basınç türbininde kullanılacak soğutmalı ve soğutmasız türbin kanatçıklarının üretimi tamamlanarak TEI’ye teslim edildi. Türbin kanatçıkları ilk olarak, Türkiye’nin havacılık motorlarında lider şirketi TEI – TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. tarafından tasarlanan, geliştirilen, üretilen ve çalıştırılan; Türkiye’nin ilk millî helikopter motoru TEI-TS1400’ün TS5 numaralı motorunda kullanılacak.

Çalışma koşullarında maruz kalınan yüksek sıcaklıklar, çok yönlü kuvvetler ve zorlayıcı çevre şartları altında parça ve motor bütünlüğünü koruma gereklilikleri sebebiyle, havacılık motorlarının en kritik parçalarından olan türbin kanatçıkları; nikel esaslı süper alaşımdan, tek kristal yapıda, hassas döküm yöntemi ile üretilmekte. Bu parçalar ihtiva ettikleri son derece hassas soğutma kanalı tasarımları ile 1400°C’ye varan sıcaklıkta çalışmaya uygun olup, tek kristal dökümleri, bunun sonrasında uygulanan ısıl işlemler ve tahribatsız kontrol yöntemlerinin eş zamanlı geliştirilmesi sayesinde önemli bir adım daha atıldı.

Kanatçıklar, ilk olarak TEI-TS1400’ün yer testlerinde kullanılacak

TÜBİTAK MAM tarafından yüksek kalite standartlarında üretilen tek kristal döküm kanatçıklar, ilk olarak TEI-TS1400 motorunun yer testlerinde kullanılacak, projenin ilerleyen aşamalarında ise havacılık açısından oldukça kritik önem taşıyan sertifikasyon süreçlerinde ve sonrasında da nihai motorda kullanılacak.

TÜBİTAK Gebze Yerleşkesinde düzenlenen teslim törenine TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut F. Akşit, TÜBİTAK MAM Başkanı Dr. Osman Okur, Malzeme Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Metin Usta, Başuzman Mühendis Doç. Dr. Havva Kazdal Zeytin’in yanı sıra TEI ve TÜBİTAK MAM proje ekiplerinin yöneticileri ile çalışanları katıldı.

Tek kristal türbin kanatları başarıyla üretildi

Prof. Dr. Mandal, törende yaptığı konuşmada, TÜBİTAK MAM ve ve TEI’nin birlikte çalışması sonucu havacılık motorlarının en kritik teknolojileri arasında yer alan tek kristal türbin kanatlarının başarıyla üretildiğini söyledi.

Mandal, hem soğutmalı sistemin hem de soğutmasız sistemin tasarımından üretimine kadar bir öğrenme sürecini kapsadığını vurgulayarak, “Söz konusu üretimin yanında aynı zamanda bizim burada kazandığımız yetkinlik ve yeteneğin, malzeme teknolojilerinin ülkemizin özellikle savunma sanayisindeki gelişimi ve sürdürebilirliği noktasında da bir önem arz ettiğini düşünüyorum.” dedi.

Zor koşullar altında çalışan ve bazen ithalatı mümkün olmayan türbin kanatlarını TEI ile geliştirdiklerini ve ilk setin teslimatını yaptıklarını dile getiren Mandal, şunları kaydetti:

“Bu gerçekten ülkemiz için önemli bir kazanım. Yerli ve millî üretimle ilgili hep şu söyleniyordu; ‘Evet, helikopteriniz var ama bunun motoru yerli mi?’ Evet, TEI bunu yerli üretebiliyor. Evet, motor var ama motorun içindeki bileşenler yerli ve millî üretilebiliyor mu? Evet, şu an ülkemizin ilk yerli ve millî turboşaft motorunun en zor bileşeni olan türbin kanatlarını TÜBİTAK MAM olarak üretebiliyoruz. Bu teknoloji oldukça kritik ve dünyada çok sınırlı sayıda ülke bu teknolojiye sahip. Oldukça kompleks ve zor bir tasarım, bunları yapabilmek kolay değil. Biz bunu gerçekleştirdik. Tabii ki bu biten bir süreç değil. Mutlaka devamı da var. TÜBİTAK Malzeme Enstitüsü ve TEI, dün imzalanan Havacılık Motor Malzemeleri Geliştirilmesi – Cevher Projesi ile artık bu ve benzer uygulamalara yönelik nikel bazlı süperalaşımları da ham maddeden başlayarak üretebilecek.”

“Satsalar bile teknolojisini paylaşmıyorlar”

TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut F. Akşit, Sabancı Üniversitesinde öğretim üyesi olduğu dönemde aynı zamanda EÜAŞ’ın da Yönetim Kurulu Üyesi olduğunu paylaşarak, o dönemde endüstriyel gaz türbinlerinin ihtiyacı olan kanatçıklar için benzer girişimlerde bulunduklarını ve bu sayede söz konusu altyapıyı TÜBİTAK MAM’a kazandırdıklarını anlattı.

Akşit, havacılık motorlarının da en önemli parçalarından olan türbin kanadının kendisini satsalar bile teknolojisini, nasıl üretildiğini ve bunun gibi şeyleri paylaşmadıklarına dikkat çekerek, TÜBİTAK MAM’ın sahip olduğu altyapıyı bildikleri için kanat teknolojisini burada geliştirmeye karar verdiklerini ifade etti.

Uçak motorlarında kullanılan kanatçıkların daha küçük olmasına rağmen daha yüksek teknoloji ve daha çok zorluk içeren bir proses olduğunu vurgulayan Akşit, “Çok şükür TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü’ndeki arkadaşlarımız bunu da alınlarının akıyla başardılar ve ihtiyacımız olan kanat teknolojisini bize kazandırdılar.” dedi.

Akşit, teslim alınan kanatların TÜBİTAK’ın ürettiği ilk türbin kanatları olmadığını, daha önce TUSAŞ’a teslim ettikleri TEI-TS1400 motorunda bu kanatların kullanıldığını fakat o dönemde tören yapamadıklarını söyledi.

Daha önceki türbin kanatlarını tamamladıkça peyderpey aldıklarını belirten Akşit, şunları ifade etti:

“Burada gördüğünüz tam bir motorluk set. Hem birinci kademe tek kristal, içerden soğutmalı kanatlar ki bu çok daha zor, hem de ikinci kademe yine tek kristal ama içeriden soğutma kanatları olmayan kanat tipi. Bunu bizim TS5 numaralı motorumuzda kullanmayı hedefliyoruz. Daha önce TUSAŞ’a verdiğimiz motorlarda da bu kanatlar kullanılmıştı. Bu, TS5 numaralı motorumuzun tam seti. İlk defa tam set olarak bir arada görmek nasip oldu.”

Yeni kanatçıklar TS5 numaralı TEI-TS1400 motoruna monte edilecek

Akşit, TS4 numaralı motoru ürettiklerini ve testlerinin devam ettiğini belirterek, “5 Aralık’ta ilk millî helikopter motorumuz TEI-TS1400’ü teslim etmiştik. Bu kanatlar da TS5 numaralı TEI-TS1400 motorumuza, inşallah, monte edilecek. Gökbey helikopterinde çalışacak inşallah bunlar.” diye konuştu.

Bir motordaki en kritik parçalar sıralandığında ilk sırada birinci kademe kanatların geldiğine işaret eden Akşit, “Sonra belki yanma odası gelebilir, sonra sıcaklık ve teknolojinin zorluğu bakımından ikinci kademe kanatlar gelir. Kompresör tarafı da çok zordur ama en zoru birinci kademe tek kristal kanatlardır. En kritik parçalar. Bunu yapamazsanız motoru çalıştıramazsın demeyeyim ama güç üretemezsiniz. Yüksek sıcaklığa çıkamazsınız.” ifadelerini kullandı.

Akşit, tek kristal türbin kanatlarının motorlardaki işlevine ilişkin şunları söyledi:

“Bütün jet motorları diğer fosil yakıtlı motorlar gibi ısınan havanın genleşmesiyle çalışıyor. Havayı nasıl ısıtıyoruz? Yakıtı içine koyup kibriti çakarak havanın ısınmasını, genleşmesini sağlıyoruz. Bu olayı gerçekleştirmek için de kompresörden havayı alıp sıkıştırmamız gerekiyor. Eğer havayı sıkıştırmazsak yanma olayı çok yavaş olur ve aynı motordan çok daha düşük güç elde ederiz. Birim zamanda elde ettiğimiz güç azalır. O yüzden yüksek basınca ulaştırıyoruz. Daha verimli yansın, birim zamanda motordan daha fazla çıktı alalım diye. Böyle olunca da arkadan fırlayan gazı direkt itkide kullanmak yerine oradaki enerjinin bir kısmını bu sıcak kanatlara çarptırarak dönme hareketine çeviriyoruz, o da kompresördeki havayı emip sıkıştırma işini destekliyor. Bu kanatlar olmasa motorun çalışması mümkün değil. Yani kompresörü bu kanatlar ciddi bir güç harcayarak çalıştırıyorlar.”

Konuşmaların ardından gerçekleştirilen teslimatın sonrasında davetlilerin Yüksek Sıcaklık Malzemeleri Araştırma, Geliştirme ve Onarım Mükemmeliyet Merkezi’ni ziyaretlerinin ardından etkinlik son buldu.

Defence Turk Dergisinin 2. sayısı çıktı. Dergiye ulaşmak için tıklayınız.

İlgili Olarak

TEI 2021’de TS1400 motorundan 5 adet daha üretecek

Emre Karakoç
Etiketler: KRİSTAL ProjesiTEItek kristal kanatçık dökümtübitak mamTürbin kanatçığı
SPONSORLU İÇERİK
Önceki Haber

İsrail, Arrow-4 anti balistik füze için çalışmalara başladığını duyurdu

Sonraki Haber

ABD Hava Kuvvetlerine ait T-38C jet eğitim uçağı Alabama yakınlarında düştü

İlgili Yazılar

Dearsan’dan Nijerya Donanması için NNS ARADU fırkateyni modernizasyonu
Deniz Kuvvetleri ve Deniz Sistemleri

Dearsan’dan Nijerya Donanması için NNS ARADU fırkateyni modernizasyonu

22 dakika önce
Prof. Dr. İsmail Demir döneminde Savunma Sanayii
Genel Haberler

Prof. Dr. İsmail Demir döneminde Savunma Sanayii

17 saat önce
Yeni Milli Savunma Bakanı “Yaşar Güler” oldu
Genel Haberler

Yeni Milli Savunma Bakanı “Yaşar Güler” oldu

18 saat önce
Belarus’tan S-400 hava savunma sistemi tedariki
Haberler

Belarus’tan S-400 hava savunma sistemi tedariki

1 gün önce
Son bir ayda 169 terörist etkisiz hale getirildi
Haberler

Türkiye, Kosova için komando taburu görevlendirdi

2 gün önce
Almanya, Patria’nın CAVS 6×6 zırhlı araç programına katılacak
Haberler

Finlandiya’dan 6×6 zırhlı araç tedariki

2 gün önce
Sonraki Haber
ABD Hava Kuvvetlerine ait T-38C jet eğitim uçağı Alabama yakınlarında düştü

ABD Hava Kuvvetlerine ait T-38C jet eğitim uçağı Alabama yakınlarında düştü

Please login to join discussion

Google Haberler

İlginizi Çekebilir

Belarus’tan S-400 hava savunma sistemi tedariki
Haberler

Belarus’tan S-400 hava savunma sistemi tedariki

1 gün önce
Son bir ayda 169 terörist etkisiz hale getirildi
Haberler

Türkiye, Kosova için komando taburu görevlendirdi

2 gün önce
Ukrayna Donanması ilk Bayraktar TB2 İHA’yı teslim aldı
Haberler

Büyükelçi Bodnar’dan Baykar’ın Ukrayna fabrikası üzerine açıklama

6 gün önce

Ulusal Savunmanın Medyadaki Güçlü Sesi

@ 2021 Defence Turk. Tüm hakları saklıdır.

Ulusal Savunmanın Medyadaki Güçlü Sesi

  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler
Menu
  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Giriş
  • Sepet
  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler

© 2020 Tüm hakları saklıdır.
DefenceTurk

Tekrar Hoşgeldiniz!

Lütfen hesap bilgilerinizi girin

Şifrenizi mi unuttunuz?

Parolanızı kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için lütfen e-posta adresi veya kullanıcı adı girin.

Giriş

Defence Turk'ün Yeni Hizmetleri

Defence Turk sektöre yönelik yeni hizmetlerini sunar. Profesyonel ekibimiz sorunlarınıza çözümler üretmek için yanınızda!

Hizmetleri Keşfedin
Hemen iletişime geç
Konuşma başlat
Merhaba! Aşağıdaki Defence Turk logosuna tıklayarak bizimle Whatsapp üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Ekibimiz birazdan sizinle iletişime geçecek
Defence Turk
Yazmak için buraya tıklayın