MKE Ar-Ge yapacak, mühimmatlar Türkiye’de üretilecek

Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yurt dışından yüksek maliyetle tedarik edilen mühimmatların yerlileştirilmesi amacıyla Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE) Gazi Fişek Fabrikası tarafından bir dizi Ar-Ge projesi yürütülüyor. Projelerin tamamlanmasıyla birlikte yurt dışından satın alınan çeşitli tipte on binlerce adet mühimmat MKE tarafından üretilerek güvenlik güçlerinin kullanımına sunulacak.

MKE ürün gamında olmasına rağmen talep miktarı az olan bazı fişek türlerinin üretimi için MKE Ar-Ge Müdürlüğü bünyesinde modern, pilot ölçekli bir Üretim Atölyesi kurulması da hedefleniyor.

MKEK Gazi Fişek Fabrikası’nda dışa bağımlılığı bitirecek yeni üretim hattı kuruldu

Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumunun (MKEK) yeni projesi kapsamında yerli ve milli makinelerle oluşturulan yeni üretim hattının Gazi Fişek Fabrikası’nda hizmete girdi. Türkiye’nin hafif silah mühimmat üretimi yapan tek devlet kuruluşu olan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Gazi Fişek Fabrikası’nda 5,56 mm’den 40 mm’ye kadar çeşitli kalibre ve tiplerdeki fişekleri NATO standartlarında üretiyor. 

Yeni krulan hat ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar:

“Milli ve yerli sanayide anlamlı bir konuma sahip Gazi Fişek Fabrikası, Silahlı Kuvvetlerimizin ihtiyacının karşılanması bakımından gerçekten son derece önemli bir konuma sahip. O bakımdan bu özel ve anlamlı fabrikamıza artık yabancı makinalarla değil, yerli ve milli makinalarla hizmet getirmenin, üretim sağlamanın da anlamı ve önemi çok büyük. Bunun da ötesinde yabancı menşeili tezgahlara nazaran yerli ve milli tezgahlarla yapılan üretimle, üretimin yüzde 40 artması da bizim için ayrı bir gurur kaynağıdır.”

Yeni üretim hattı ile yerli ve yabancı tüm taleplerin daha hızlı karşılanacağını belirten Akar, “Bunun da hem mali anlamda hem de güvenliğimiz bakımından önemli bir adım olduğunu belirtmek istiyorum.” dedi.

Muadillerine Göre Daha Başarılı

Yeni kurulacak hat ile üretim kapasitesinin üç kat artırılması planlanıyor. 7.62 mm x 39 fişekleri, 7.62mm x 51 NATO fişekleri, 7.62 ve 5.56 mm Büzmeli Manevra fişeklerinin üretileceği yeni hat sayesinde iç ve dış talepler daha rahat karşılanacak, daha kaliteli üretim gerçekleştirilecek.

Fişekteki yurtdışı bağımlılığını da ortadan kaldıracak proje sayesinde MKEK’in rekabet gücünün de artması hedefleniyor. Söz konusu proje ile sadece üreten değil, üretim teknolojisi transfer edebilen bir yapıya kavuşan MKEK, bu yatırımla hem ürün hem de fişek üretim tezgahlarına yönelik yurt dışı bağımlılığın da ortadan kalkmasını sağladı.

Proje kapsamında tedarik edilen tezgahların tamamı yüzde 100 yerli olmasıyla dikkat çekerken, fişek üretim tezgahlarının dünyadaki muadillerinden daha kaliteli ve verimli olduğu belirtildi.

MKE Gazi Fişek Fabrikası’nın Ar-Ge Projeleri

• 5,56 mm İşaretleme Fişeği Projesi
• 7,62 mmx51 Subsonic Fişek Projesi
• 8,59 mmx70 (0.338 Cal.) Fişek Projesi
• 9 mm İşaretleme Fişeği Projesi
• 12,7 mmx108 Fişek Projesi
• 20 mm Phalanx MK 149 MOD 4 AP-DS Fişek Projesi
• 20 mmx102 Helikopter Zırh Delici Mühimmat Projesi
• 5,56 mmx45 MK1 Zırh Delici Fişek Projesi
• 12,7 mm (API-T) M20 Fişek Projesi
• 5,56×45 mm PUF (Polimer Uçlu Fişek) Projesi
• Ür-Ge Atölyesi Kurulması Projesi

MKE Tarafından Üretilmesi Planlanan Diğer Fişekler

• 7,62 mmx51 Menzili Kısaltılmış Fişek
• 20 mm Phalanx MK 244 MOD 0 AP-DS (ELC) Fişek
• 0.357 Magnum Fişeği
• 0.45 ACP Fişeği
• 6,35 mm Fişek

5,56 mm İşaretleme Fişeği Projesi

Kuvvet Komutanlıkları tarafından eğitimde kullanılan ancak yurt dışından yüksek maliyetle temin edilen bu ürünün yerlileştirilme çalışmaları başlatılmıştır. Bu kapsamda; literatür araştırması yapılmış, aksam teknik resimleri oluşturulmuş, plastik kısmının piyasada üretilebileceği tespit edilmiştir. 2019 yılındaki siparişlerin MKE Gazi Fişek Fabrikası tarafından karşılanması beklenmektedir.

7,62 mmx54 R Fişek Projesi

MKE Gazi Fişek Fabrikası tarafından yürütülen 7,62 mmx39 fişeğin üretim projesinin yürütülmesi sırasında edinilen tüm bilgi ve deneyimler de dikkate alındığında, bu projede fabrikanın 5,56/7,62 mm üretim hatlarında mevcut tezgahlarla üretim yapabileceği, ancak ilave olarak üretim için besleme aparatı ve takım-aparat-mastar ihtiyacının bulunduğu, ölçüm ve test altyapımıza ilave olarak namlu ve silah ihtiyacının olacağı değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda; kovanın pirinç malzemeden üretilebileceği, mevcut kapsül üretim hattında üretilen 7,62 mm kapsülün aynen kullanılabileceği, merminin fabrikada üretimi 7,62 mm M61 çelik çekirdekli merminin benzer fiziksel özelliklerini taşıyacak şekilde (çap, malzeme vb.) üretilebileceği öngörülmüştür. Çalışmalar devam etmektedir.

Üretimi gerçekleştirebilmek için gerekli olası tezgah alımı ve teknoloji incelemelerinde bulunmak üzere fabrikadan bir heyet tarafından Kırgızistan, Bosna Hersek ve Azerbaycan’a teknik geziler düzenlenmiştir. MKE Gazi Fişek Fabrikası tarafından MSB ihtiyacı olan 20.000.000 adet fişeğin karşılanması için hazırlıklara başlanmıştır.

7,62 mmx51 Subsonic Fişek Projesi

Kara Kuvvetleri Komutanlığı talep edilen 7,62 mmx51 Subsonic Fişeğinin yerlileştirilmesi kapsamında yapılan çalışmalarda; literatür araştırması yapılmış, mermi dizaynı yapılmış, mermi üretimi için gerekli takımlar üretilmiştir. Atış sırasında çok az ses çıkarması nedeniyle tercih edilmektedir. Projede Ses altı hızda işlev gören bu fişeğin prototip mermi aşamasına gelinmiştir.

8,59 mmx70 (0.338) Fişek Projesi

TSK’nın yurt dışından temin ettiği bu fişeğin yerlileştirilmesi kapsamında literatür taraması ve fizibilite çalışmalarına başlanmıştır. Normal ve API Keskin Nişancı olmak üzere her iki tipte fişeğe ihtiyaç olduğu MKE Gazi Fişek Fabrikasına iletilmiştir.

9 mm İşaretleme Fişeği Projesi

Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından eğitimde kullanılan ancak yurt dışından yüksek maliyetle temin edilen bu ürünün yerlileştirilme çalışmaları başlatılmıştır. Bu kapsamda; literatür araştırması yapılmış, aksam teknik resimleri oluşturulmuş, plastik kısmının piyasada üretilebileceği tespit edilmiştir. 2019 yılındaki 7.500.000 adet muhtemel siparişin MKE Gazi Fişek Fabrikası tarafından karşılanması hedeflenmektedir.

12,7 mmx108 Fişek Projesi

Son dönemlerde Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Rus menşeli fişeklere talebinin artmasından dolayı; MKE ürün gamında bulunan 12,7 mmx99 Fişek ailesinin yanına 12,7 mmx 108 Fişek türlerinin eklenebilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Bu kapsamda, literatür taraması ve fizibilite çalışmaları yapılmaktadır.

20 mm Phalanx MK 149 MOD 4 AP-DS Fişek Projesi

Yerlileştirme kapsamında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından talep edilen sabotlu mühimmat 20 mm Phalanx MK 149 MOD 4 AP-DS Fişek üretilebilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Bu kapsamda, Deniz Kuvvetleri’nden numune temin edilmiştir. Yapılan literatür taraması sonucunda fişekten beklenen özellikler belirlenmiştir. Mermi dizaynı gerçekleştirilmiş, üretilebilmesi için takım temini aşamasına gelinmiştir.

20 mmx102 Helikopter Zırh Delici Mühimmat Projesi

Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından kısa ve orta vadede ihtiyaç duyulacak mühimmatlardan olan 20 mmx102 Helikopter Zırh Delici Mühimmatının yapılabilirliğinin değerlendirilmesine ilişkin bir proje MKE Gazi Fişek Fabrikası tarafından başlatılmıştır. Merminin içine yangın çıkarıcı ecza başarıyla konulmuştur. İmal edilen ilk prototip fişekle yapılan test atışlarında dağılımda iyi sonuçlar alınmıştır. Mermi için zırh delme özelliğine sahip malzeme araştırılmakta olup çalışmalar devam etmektedir.

5,56 mmx45 MK1 Zırh Delici Fişek Projesi

5,56 mmx45 M855 (SS109) mühimmatının geliştirilmiş tipi olan MK1 Zırh Delici Fişeğinin, delme gücünün yüksekliği, personel hedeflerine karşı daha etkili olması ve çevreci olması nedenleriyle MKE Gazi Fişek Fabrikasında üretilebilirliğine yönelik çalışmalara başlanmıştır.

İlk yapılan çalışmalarda, 5,56 mmx45 MK1 Zırh Delici Fişek mermisinin arkasının bakır veya pirinç, önünün çelik çekirdekli olması tasarlanmıştır. Bu prototip mermiler ile fişek yapılmış ve hız-basınç değerlerinde iyi sonuçlar alınmıştır. Fabrikamız poligonunda 100 m ve 232 m dağılım testleri yapılmıştır. Dağılım sonuçları, dış kaynaklı dokümanlarda belirtildiği gibi; 5,56 mmx45 SS109 fişekten daha yüksek, 7,62 mmx51 M80’den daha düşük gelmiştir. Mermideki zırh delme kabiliyetindeki değişimi gözlemlemek amacıyla zırh delme atışları yapılmıştır. Zırh delme atışlarında; 5,56 mmx45 SS109 Fişeği 110 m ye kadar 10 mm’lik sacı (SAE 1010-1020) delebiliyorken, 5,56 mmx45 MK1 fişeği 232,4 m de 10 mm’lik sacı delmiştir.

Çalışmalara 5,56 mm MK1 mermisinin insan üzerindeki etkilerini görmek amacıyla balistik jele atışlar yapılarak devam edilmiştir. 5,5 m’den yapılan ilk balistik jel test atışlar sonucunda MK1 mermisinin SS109 mermisine göre insan vücudu üzerinde daha büyük tahribat yaptığı görülmüştür. MKE tarafından yürütülen çalışmalar devam etmektedir.

12,7 mmx99 AP1-T (M20) Fişek Projesi

12,7 mmx99 M8 API Fişeğinin izli tipi olan 12,7 mmx99 AP1-T (M20) Fişeğini üretmek için başlatılan projede, ilk prototip mermilerle farklı iz maddeleri içeren 4 grup fişek üretilmiştir. Konya-Karapınar’da yapılan test atışları neticesinde, iz yanma süresi açısından 2 gruptan iyi sonuçlar alınmıştır. Zırh delme özelliğine sahip çelik çubuk temin edilerek MKE Gazi Fişek Fabrikası imkanlarıyla prototip mermiler üretilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir.

5,56×45 mm PUF (Polimer Uçlu Fişek) Projesi

5,56 mm Fişeklerin hedef üzerindeki etkisinin artırılmak amacıyla Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından Polimer Uçlu fişek üretim çalışmalarına başlanmıştır. Polimer Uçlu fişek konusunda literatür çalışması yapılmış ve mermi tasarlanarak resmi çizilmiştir. Polimer malzemeden uçlar MKE imkanlarıyla üretilmiştir. Gazi Fişek Ar-Ge atölyesindeki mermi tanzim tezgahında bu polimer uçlar ile ilk prototip mermiler üretilmiştir. Üretilen bu mermiler imla atölyede fişek haline getirilmiştir.

MKEK Poligonunda, ilk Prototip fişekler ile yapılan hız-basınç ve dağılım testlerinde; ort. Hız 1010 m/s ve dağılım ortalama standart sapması ise 22,8 mm olarak ölçülmüştür. Yapılan ikinci dağılım testinde ise ortalama standart sapması 15,6 mm olarak ölçülmüştür. Bu testler sonucunda, 5,56 mmx45 Polimer Uçlu Fişek için hedef dağılım değeri, x ve y yönünde ortalama standart sapma max. 20 mm olarak belirlenmiştir. Ayrıca fişeğin insan üzerindeki yara balistiği etkisini incelemek amacıyla balistik jel testleri yapılmış ve öngörülen tahribat elde edilmiştir.

Fabrika Ar -Ge Müdürlüğünce hazırlanan balistik jellere, KKK, MSB ve EGM nden gelen gözlemciler eşliğinde 50 m’den atışlar yapılmıştır. Bu atışlarda yeni firünü kıyaslayabilmek amacıyla, Kuvvetlerden temin edilen yabancı menşeili (Fiocchi) fisekler ve 5.56 mmx45 SS109 fişekleriyle de atışlar yapılmıştır.

5,56 mmx45 SS109, 5,56 mmx45 FIOCCHI PTF ve 5,56 mmx45 MKE PTF FİŞEKLERiN BALİSTİK JEL TESTİ

Yukarıdaki fotoğraftan da anlaşılacağı üzere, 5,56 mmx45 Polimer Uçlu Fişek diğer fişeklere göre balistik jel üzerinde en iyi sonucu vermiştir. 5,56 mmx45 SS109 fişeğinin jele girdikten sonra çok fazla düz hareket ettiği, Fiocchi firması fişeğinin ise jele girer girmez kaviteye başlamasının zırhlı personelde beklenen etkiyi veremeyeceği görülmüştür.

Gazi Fişek Fabrikası 5,56 mmx45 PTF Polimer Uçlu Fişek üretim kabiliyeti kazanmış ve 5.000.000 adetlik ilk siparişini almıştır.

MKE Üretim ve Geliştirme Atölyesi Kuruyor

ÜR-GE Atölyesi Kurulması Projesi

Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nce Kurumumuzdan talep edilen 0.357 Magnum, 0.45 ACP, 6,35 mm ve 0.338 (Lapua 8,9 mmx70) fişekleri, MKE Gazi Fişek Fabrikası ürün gamında bulunmadığı için karşılanamamaktadır. Ayrıca, ürün gamında olmasına rağmen talep miktarı az olan bazı fişek türlerinin, yoğun çalışan seri üretim hatlarında imalinin yapılması işçilik kaybına ve maliyetin artmasına yol açmaktadır. Bu sebeplerden dolayı, MKE Ar-Ge Müdürlüğü bünyesinde modern, pilot ölçekli bir Üretim Atölyesi kurulması hedeflenmiştir.

Bu proje kapsamında ABD’deki Shot Show 2018 fuarına MKE tarafından katılım sağlanmış ve gerekli incelemeler yapılmıştır. Buradaki tezgah firmaları ile yapılan görüşmelerden sonra, yurt dışından 1 adet Kapsülleme Tezgahı ve 1 adet İmla Tezgahı alımı yapılması MKE tarafından kararlaştırılmıştır.

Ayrıca, MKE Gazi Fişek Fabrikasının imkanları ile;

• 2 Adet Mermi Tanzim Tezgâhı
• 1 Adet Kovan Hadde Tezgâhı
• 1 Adet Cep açma, Dip Vurma ve Markalama Tezgâhı
• 1 Adet Büzme Tezgâhı
• 1 Adet Alev Deliği Tezgâhı
• 1 Adet Tırnak Açma Tezgâhı
• 1 Adet Boy Kesme Tezgâhı

Revizyonları yapılarak bu proje kapsamında kullanılmasına karar verilmiştir.

Ar-Ge Müdürlüğü, 2019 yılında modern, pilot ölçekli bir Üretim Atölyesine kavuşacaktır.

12,7 mmx99 KNSF (Keskin Nişancı Solid Fişeği) Projesi

Türk Silahlı Kuvvetlerince yurt dışından yüksek maliyetle alınan 12,7 mmx99 Solid tip Keskin Nişancı Fişeğini üretmek için çalışmalara Şubat 2018’de başlanmıştır. Yapılan ilk prototip mermilerle üretilen fişekler, MKE bünyesindeki poligonlarda hız-basınç ve dağılım testlerine tabii tutulmuştur. Hız-Basınç testleri sonucunda barut hakkı ve barut tipi (küresel barut) belirlenmiştir. Prototip mermiler, MKE’nin imkanlarıyla CNC tezgahlarında imal edilmiştir. Prototip fişekler için MKE Barut Fabrikası’ndan bu projeye özel getirilen numune barut kullanılmıştır.

22.02.2018 tarihinde MKE bünyesindeki poligonda (232,4m’de) dağılım atışları yapılmış; 2,54 ve 4,3 cm Mean Radius (0,4 ve 0,6 MoA) değerleri yakalanmıştır. Ayrıca ortalama hız 844m/s olarak ölçülmüştür. Birçok kez yapılan doğrulama testlerinde, ortalama dağlım yarıçapında aynı değerler elde edilmiştir. Polis Özel Harekat Komutanlığınca fişeğin hızının arttırılması talebi üzerine, barut miktarı arttırılarak ortalama hız 865m/s’ye ulaştırılmıştır. Bu gramajdaki barut ile yapılan fişeklerin; ortalama dağılım yarıçapı 2,76, 1,99 ve 2,03 cm (0,4, 0,3 ve 0,3 MoA) olarak tespit edilmiştir. Seri üretim çalışmalarının sonuna gelinmiştir.

MKE Gazi Fişek Fabrikası bu sayede 12,7 mmx99 KNSF (Keskin Nişancı Solid Fişeği) üretim kabiliyeti kazanmıştır.

12,7 mmx99 M8 Anti Materyal Keskin Nişancı Fişeği Projesi

İhtiyaç makamlarınca yurt dışından temin edilen ancak yerli olarak üretilebilmesi de talep edilen 12,7 mmx99 M8 Anti materyal Keskin Nişancı Fişeği için MKE tarafından tasarım çalışmaları yapılmış ve uygun mermi modeli elde edilmiştir. Prototip fişeklerle yapılan tasarım doğrulama testlerinden başarılı sonuçlar alınmıştır. STM aracılığıyla talep edilen 269.800 adet fişek başarı ile teslim edilmiştir.

MKE Gazi Fişek Fabrikası bu sayede 12,7 mmx99 M8 Anti Materyal Keskin Nişancı Fişeği üretim kabiliyeti kazanmıştır.

12,7 mmx99 M2 AP Fişek Projesi

İhtiyaç makamlarınca yurt dışından temin edilen ancak yerli olarak üretilebilmesi de talep edilen 12,7 mmx99 M2 AP Fişeği için tasarım çalışmalar, yapılmış ve uygun mermi modeli elde edilmiştir. Prototip fişeklerle yapılan tasarım doğrulama testlerinden başarılı sonuçlar alınmıştır.

MKE Gazi Fişek Fabrikası 12,7 mmx99 M2 AP Fişeği üretim kabiliyeti kazanmıştır.

İlgili Olarak:

MKEK Gazi Fişek Fabrikası’nda dışa bağımlılığı bitirecek yeni üretim hattı kuruldu

Ata Ahmet Kökçü

Çukurova Üniversitesi Gazetecilik Öğrencisi, savunma sanayii ve global askeri teknolojilerle ilgileniyor.