Türkiye’nin ilk deneysel uzay kalifiye güneş enerjisi paneli göreve hazır

TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü Fotovoltaik Teknolojiler Merkezi tarafından İMECE Uydusu için üretilen uzay kalifiye güneş paneli uçuş modelinin, uluslararası standartlara uygun olarak yer seviyesi kabul testleri tamamlandı ve teslimatı proje ortağı TÜBİTAK UZAY’a gerçekleştirildi.

2022’de uzaya gönderilmesi planlanan İMECE’nin Li-İon pile ilave güç kaynağı olan güneş panellerinin tasarım, üretim ve testleri TÜBİTAK MAM’da gerçekleşti. Yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusu İMECE 2 açılır panel, 2 sabit panel ve 1 deneysel olmak üzere 5 panel içeren ana panel setine sahip.

Uydu Sistem Mühendisi Dr. Egemen İmre’nin anlatımına göre TÜBİTAK MAM’ın ürettiği uzay kalifiye güneş enerjisi paneli üretimiyle deneysel amaçlı kullanılacak. İMECE’de yer alacak açılır (güç ihtiyacı için gerekli olan) paneller ise dış tedarikle edinilecek.

100 watt güç üreten güneş paneli, Dr. Egemen İmre’ye göre deneysel olarak kullanılacak. İmre, uyduda güneş panelinin kullanımına ilişkin “Güneş panelleri uydunun kritik bileşenlerinden olduğu için, uyduyu riske atmamak adına birçok durumda öncelikle deneysel olarak kullanılıyor. Uzun erimli performansı gözlemlendikten sonra, uzayda kendini kanıtlamış olan paneller diğer uydularda kullanılıyor.” ifadelerinde  bulundu.

İMECE’ye Yerli Radyasyon Monitörü

ODTÜ İVMER’de aynı zamanda Parçacık Radyasyonu Testleri Oluşturma Laboratuvarı Projesi Yerli Radyasyon Monitörü (YRM) Yeterlilik Modeli (YM) geliştirilmesi doğrultusunda Türkiye’nin uzay yol haritası ve stratejik planları ile uyumlu olarak ODTÜ Teknoloji Transfer Ofisi üzerinden,  yaklaşık 533 Milyon TL olarak bütçelendirilen  İMECE Uydusu Geliştirme Programı altında ürün odaklı tanımlanmıştır.

Radyasyon monitörü güneş eşzamanlı yörüngede 5 yıl görev süreli İMECE uyduya takılmak üzere faydalı yük olarak tasarlanmakta. Sensörlerin ölçtüğü veriler, CAN veya MIL-STD 1553 veri yolları ile uyduya iletilecek ve uydu haberleşmesi sonucu uydudan veriler alınacak.

YRM ile Alçak Dünya Yörüngesinde (LEO) radyasyon ölçümü yapılabilecek. Geliştirilecek olan radyasyon monitörü ile 100 keV ile 7 MeV enerji aralığındaki elektronların ve 2 MeV ile 200 MeV enerji aralığındaki protonların akılarının tespiti sağlanacak.

Uzay Kalifiye Güneş Paneli Geliştirilmesi (İMECE)

2015 yılında T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı desteğiyle ve T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı koordinasyonuyla TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü Fotovoltaik Teknolojiler Merkezi bünyesinde gelecek nesil uydu projelerinde kullanılmak üzere uzay kalifiye güneş paneli geliştirilmesi hedeflenmiş; bu hedef kapsamında uluslararası standartlarda tasarım, üretim ve test altyapıları kurulmuştur. Kurulan altyapı ve edinilen bilgi birikimi ile ülkemizde ilk defa yerli ve milli imkanlarla uluslararası standartlarda uzay kalifiye güneş paneli üretimi tamamlanmış, yer seviyesi kabul testlerini başarı ile geçmiş ve teslimatı gerçekleştirilmiştir.

Üretilen uzay kalifiye güneş paneli 2022 yılında fırlatılacak yer gözlem uydusu İMECE’de ana yük olarak yer alacak.

TÜBİTAK MAM ME’de edinilen altyapı ve yetişmiş insan kaynağı ile tüm uyduların ihtiyacını karşılayabilecek katma değeri yüksek, stratejik, rekabetçi uzay kalifiye güneş panellerini üretme kabiliyetine ulaşıldı. Ülkemizin ithalat bağımlılığını azaltma, askeri ve istihbarat uygulamaları özelinde ithal ürünlere uygulanan ticaret kısıtlamalarının da önüne geçme, ilgili alanda üretim ve ihracat payını arttırma hedefleriyle; yeni nesil uydu projelerinde yer almak üzere tüm paydaşlarla işbirliklerinin sağlanmasına yönelik çalışmalar devam ediyor.

Hatice Bilge İspir

Uzay ve roket teknolojilerine pek meraklı mühendislik öğrencisi, defenceturk.net te savunma sanayii araştırmacısı.