TUSAŞ’ın inovasyon programı HANGAR Kampüs’ün ilk mezunlardan PAYIZ takımı, havacılıkta elektronik sistemlerin güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayan bonding jumper (bağlantı hattını) yerlileştirdi.
TUSAŞ’ın GÖKVATAN dergisinin 139. sayısı Şubat ayında çıktı. Şubat ayı dergisinde yer alan birçok gelişmenin yanında TUSAŞ’ın başlatmış olduğu HANGAR Kampüs girişimci yetiştirme projesi kapsamında geliştirilen projelere yer verildi.
Yenilikçi iş fikirlerini iş modeline dönüştürerek ticarileştirme sürecinde genç girişimcilere altyapı, eğitim ve mentorluk desteği sağlayan, ekosisteme girişimci mezunlar vermeyi hedefleyen inovasyon programı HANGAR Kampüs’e katılan PAYIZ takımı, iki savunma sanayii firmasının sponsorluğunda aviyonik ile diğer elektrik sistemlerinin güvenliğini arttırarak düzgün çalışmasını sağlayan bondıng jumper bağlantı hattını üretti.
Böylece şimdiye kadar ithal edilen bonding jumper yani bağlantı hattı, TUSAŞ’ın Türkiye’de ilk defa üniversite öğrencilerine yönelik inovasyon programı olan HANGAR Kampüs’ün ilk dönem mezunları arasında yer alan PAYIZ ekibi tarafından üretildi.
Havacılık literatüründe “bonding jumper” adıyla bilinen bağlantı hattı, elektriksel olarak bağlanması gereken metal kanalların arasındaki gerekli elektrik iletkenliğini sağlamak için güvenilir bir iletken olarak biliniyor. Bonding jumper, devreler arasındaki elektriksel bütünlüğü sağlamak ve elektriksel potansiyel sorunları önlemek amacıyla tasarlanır. Hava araçlarında elektrik bağlantıları ve devrelerin birbiriyle etkileşimi için oldukça önemli bir eleman olarak öne çıkmaktadır.
Öte yandan bonding jumper, hava aracında biriken statik elektriğin deşarj olmasını da sağlamaktadır. Hava aracına yıldırım çarpması durumunda elektrik akımının parçalar arasında dağıtılmasında ve atmosfere bırakılmasında rol oynamaktadır. Hava aracının diğer parçalarıyla birlikte elektrik sistemlerini koruyarak Faraday kafes sistemini tamamlar. İnce elektrik telleri örülerek hazırlanan bu bağlantı hatları, halat tip (rope), çapraz örgü (braid), daire (flat), yuvarlak (round) veya şerit (strip) olarak örgü desenine göre farklı tiplerde imal edilir. Saf bakır, kalay kaplı bakır, nikel kaplı bakır, gümüş kaplı bakır, paslanmaz çelik, alüminyum gibi malzemelerden üretilen bonding jumper’lar için performans ve maliyet ilişkisi açısından en çok tercih edilen malzeme kalay kaplı bakırdır.
Bonding jumper sekiz farklı testten geçiyor
Havacılıkta kullanılan bonding jumperlar EN-4199 standardına tabi şekilde üretilir. Bu standarda göre bonding jumper’lar; içerisinde sıcaklık dayanıklılığı (temperature endurance) ve havacılık yakıt direnci (aviation fuel resistance) testleri gibi malzemelerin zorlu koşullara dayanıklılığını ölçen toplamda sekiz kritik teste tabi tutulur. Buna ek olarak EN-4199 standartları gereği yapılan testlerin bir kısmı TUSAŞ’ta ve Türk Hava Yolları Teknik’te yapılabiliyor. Yerli savunma sanayi firmalarından biri olan MEGE Teknik A.Ş.’de ise tüm testleri gerçekleştirebilecek altyapı bulunuyor.
PAYIZ takımı, şimdiye kadar yurt dışında ithal edilen elektrik bağlantı elemanını yerli olarak üretme fikrini gerçekleştirdi. Yaklaşık iki yıllık bir çalışmanın neticesinde çekme ve elektrik direnç testlerinin yanı sıra Taramalı Elektron Mikroskobunda (FE-SEM) ithal ve yerli ürünler karşılaştırılarak yerli numunelerin ithal numunelere göre aynı kalay kaplama oranı, çekme dayanımı ve elektrik direnci değerlerine sahip olduğu saptandı. Yapılan karşılaştırmalar neticesinde “bonding jumper”ların EN-4199 havacılık standardına uygun bir şekilde Türkiye’de üretilebileceği ve analizlerinin yapılabileceği kanıtlandı. PAYIZ takımı yurt dışından tedarik edilen bu ürünü yerli sanayiye kazandırarak bu bağlantı hattını daha az maliyetle ülkemizde üretilebilmesine katkı sağladı.
İlgili Olarak
