Vikipedi neden kapatıldı?

Vikipedi neden kapatıldı, kapatılmasındaki esas sebep ne? Site içinde nasıl propaganda yapılıyordu, Türk devleti ile Vikipedi Vakfı arasındaki görüşmeler neden sonuç vermiyor?

Öncelikle şunu belirtmek lazım, Vikipedi sadece Türkiye’de kapatılmadı. Bir vakıf olan Vikipedi’nin zaman zaman başka ülkelerde kapatıldığı da oldu. Fransa, İngiltere ve İtalya gibi. Vakıf bu ülkelere kısa süre içinde dönüş yaparak konuyu çözüme ulaştırdı. Saydığımız ülkelerin dışında başka ülkelerde de kapatıldığı oldu. Çin uzun süredir erişimi engellemekte. Zamanında Rusya da kapatmıştı. Bu ülkeler de yine siyasi ve toplumsal sayfalar yüzünden Vikipedi Vakfı ile ters düştü. Aynı Türkiye ile vakfın ters düşmesi gibi.

Vikipedi’nin hiyerarşisi?

Vikipediyi anlamak için içindeki hiyerarşiden, Vikipedi’nin içindeki durumdan kısa bir şekilde bahsetmek istiyorum. Öncelikle Vikipedi’ye üye olmak ve değişiklik yapmak, Twitter’a üye olup tweet atmaktan daha basit bir işlem. Yani Vikipedi herkese açık bir platform.

Vikipedi’de beyaz liste, devriye, hizmetli, kahya, bürokrat, denetçi gibi birçok unvan var. Beyaz listeler onaysız değişiklik yapabilir, devriyeler onaysız hesapların değişikliklerini kontrol eder ve hizmetliler de engel veya sayfa silme işlemlerine yoğunlaşırlar. Bürokrat, kahya, denetçi gibi unvanlar bu bilgisel için önemsiz. Yani üye olduktan sonra bu şekilde Vikipedi hiyerarşisinde yükselmek mümkün. Vikipedi’nin hizmetli kadrosunda bulunanların birçoğu birbiriyle görüşmekte ve terör propagandasını engellememektedir.

Aksine terör propagandasını engellemek isteyen kullanıcılar belirli hizmetliler tarafından engellenmektedir. Bu tip terör propagandalarına göz yummayan, karşı olan hizmetliler ise görevinden edilmeye çalışmakta, mobbing (yıldırma, psikolojik baskı) uygulanmaktadır. Bazıları siteyi bırakmıştır. Yani Vikipedi’de büyük bir propaganda kadrosu mevcut. Bu kadroyla uğraşmaya kalkanların da cezası hemen kesiliyor site içinde.

Türkiye’ye yönelik manipülasyonlar

Şimdi gelelim propagandalara, nasıl propaganda yapıldığına, başka dillere çevrildiğine. Türkiye’ye nasıl saldırıldığına. Öncelikle “2015-16 Şırnak çatışmaları” diye bir sayfa var. Bu sayfayı inceleyelim. Bu sayfa hakkında Vikipedi kullanıcılarının yorumlarına bakalım, zaten çoğu propaganda olduğunu kabul etmiş, sonra bu sayfanın yabancı dile nasıl çevrildiğini hep birlikte görelim.

Bu sayfanın ilk kurulduğu taslağına gidersek sayfa “Şırnak ayaklanması” olarak açılıyor. Yani sanki halkın Türkiye’ye ayaklanması gibi bir durum söz konusu varmış gibi. Sayfanın 21 Aralık 2015 tarihindeki hali:

Gözükeceği üzere sayfa “Ayaklanma” olarak açılıyor ve taraflara Şırnak halkı ekleniyor. Birçok savaş sayfasına baktığımızda bilgi kutusunda savaşan iki taraf böyle yazılır. TSK ile Şırnak halkının savaştığı iddia ediliyor. Sayfayı açan kullanıcı da Ahmet Turhan adlı kullanıcıdır:

Yukarıdaki ekte de gözükeceği üzere 12.58, 22 Aralık 2015 tarihli değişiklikte Ahmet Turhan “Türk medyası güvenilmez asker polis ölümü daha fazla olabilir” şeklinde yazarken bir alttaki değişiklikte terörist PKK’lıların ölümü için daha etkili kaynak istiyor.

Bu durum bazı Vikipedi kullanıcılarının dikkatini çekiyor ve olay tartışma sayfasına taşınıyor. Ahmet Turhan, bir bölücü terör örgütü PKK kaynağını ortaya koyarak değişiklik yapmıyor. Açıklaması da şu:

Ardından olaylar daha da büyüyor ve başka kullanıcılar da sivil katılım olmadığını belirtmek için olaya dahil oluyor. Bu sefer taraflara “Bazı Şırnaklılar” yazılıyor. Hem tartışma sayfası hem de bilgi kutusu ekte:

Sayfanın 15.29, 22 Aralık 2015 tarihindeki hâlinde (yukarıdaki ek) Türk ordusunun keskin nişancılar ile sivilleri hedef aldığı, top atışları ile sivilleri öldürdüğü yazıyor. Kaynaklarsa tamamen PKK kaynakları ve güvenilirliği yok. Bunların hepsi Türkiye operasyon yaparken oluyor.

Maurice Flesier, Urungu97 gibi kullanıcıların ısrarı sayesinde bilgi kutusundan “Şırnaklılar” ve  “Bazı Şırnaklılar” ifadeleri siliniyor. Bu sefer “Şırnak ayaklanmaları” başlığını değiştirmek için çalışmalar başlıyor ve yine tartışma sayfasına gidiliyor.

Olayın ayaklanma olmadığı söylenirken Ahmet Turhan ısrarla olayın bir halk ayaklanması olduğunu anlatıyor. Neticesinde sayfaya da olayın tamamen halk tarafından yapıldığını iddia eden bilgiler ekliyor.

Nihayet sayfa adı da “Şırnak çatışmaları” olarak güncelleniyor. Peki sayfa içindeki propaganda bitirilebiliyor mu? Hayır. Hatta bunu Vikipedi kullanıcıları da söylüyor. Yine tartışma sayfasında yeniden yazma önerileri atılmaya başlanıyor. Bizzat kullanıcılar tepki gösteriyor.

Peki bu tartışma alt başlığı ile bitiyor mu? Bitmiyor. Daha önce tartışılmış. Muratero’nun yazdığı şeylere özellikle dikkat etmenizi istiyorum:

Baştan aşağıya propaganda olan bu sayfa Vikipedi Vakfı tarafından korunmaktadır. Kullanıcılar değişiklik yapmaya çalışırsa da değişiklik yapan kullanıcılar üstünde yaptırım uygulanmaktadır. Bu propagandaya karşı duran kullanıcıların akıbetlerini de yazacağım. Peki propaganda bununla sınırlı mı? Değil. Başka dile de çeviriyorlar. Peki çeviren kim? Yine Ahmet Turhan. Şimdi ekteki görsellere dikkatle bakmanızı istiyorum.

Bu tip propagandalara karşı durmayan Vikipedi Vakfı, bünyesinde bu tip kullanıcılar barındıran Vikipedi Vafkı elbette ki Türkiye ile anlaşamaz. Birçok görüş “O zaman Twitter’ı da kapatalım” şeklinde ama aynı şey değil. Yukarıda Tuğkan adlı kullanıcının verdiği örneğe bakalım.

“vakaktuel” diye bir kaynak, ne olduğu belirsiz kaynak gösteriliyor ve bu kaynak hiç eskimiyor çünkü Vikipedide sayfa yıllarca duracak. Bir de üstüne İngilizceye çeviri yapıyorlar. Yani işe yaramaz bir propaganda sitesini yabancı insanların okuması demek bu. Çok vahim.

Bir de üstüne bununla da kalmıyorlar, propaganda kaynağını da evire çevire yazıyorlar. İnanılmaz bir propaganda hakim. Bu sadece 2015-16 Şırnak çatışmaları sayfası için geçerli. Bunlarla bitiyor mu? Devam edelim…

Ahmet Turhan, terör örgütü YPG sayfasında değişiklik yapmış ve değişiklik özetinde YPG’ye terör örgütü dedirtmeyeceğini açıklamış, 28 Mayıs 2019’da Site engelliyken yaşanıyor bu durum.

Mesela Zeytin Dalı Harekâtı sayfasında bilgi kutusunda “taraflar” bölümüne bu sefer de “Türkiye – Suriye Kürdistanı” yazmak istiyor Ahmet Turhan böylece Tuğkan adlı kullanıcıyla tartışması başlıyor:

Yani Ahmet Turhan Afrin’e yapılan harekât için “Suriye Kürdistanı’na operasyon yapıldı” olarak yazmak istiyor. Türkçeden İngilizceye de çeviri gerçekleşecek sonra ve İngilizceden bu olayı okuyan milyonlarca insan bu görüşe sahip olacak. İnanılmaz bir propaganda örneği.

Yine “Zeytin Dalı Harekâtı” sayfasından bir kesit. Hedda Gabler, Pragdon gibi kullanıcılar Ahmet Turhan ile birlikte PKK’nın kısaltma olarak değil, kendine verdiği isim ile anılmasını istiyorlar. Yine belirli kullanıcılardan tepki var.

Yine Zeytin Dalı Harekâtı sayfasının tartışma sayfasında Tuğkan adlı kullanıcı Ahmet Turhan’ın propaganda yaptığını belirtiyor. Bakın site içinde görevli birisi Ahmet Turhan’a “propaganda yapıyorsun” diyor.

Ahmet Turhan sayfanın Türk kaynakları ile yazılmasından rahatsız oluyor ve “YPG kaynakları çatışma uzun sürecek diyor.” diyerek propaganda yapmaya çalışıyor, yine Tuğkan adlı kullanıcıdan karşılık alıyor ve hizmetlileri göreve çağırıyor.

Maurice Flesier bir Vikipedi kullanıcısı olarak Vikipedi topluluğuna şöyle bir açıklama yapıyor. “…Terörizme terörizm denir…Türkçe Vikipedi terörizm ve terörist aklama platformu değildir…” Yani Vikipedi kullanıcıları da bu durumdan rahatsız ve engellemeye çalışıyorlar propagandayı fakat hizmetli kadrosunun büyük bir bölümü Ahmet Turhan gibi kullanıcılara göz yumduğu için propaganda engellenemiyor.

Ermeni soykırımı iddiaları kullanıldı

Şimdi biraz da Ermeni olayları Vikipedi’de nasıl değerlendiriliyor, ona bakalım. Çok yakın zamanda, 29 Nisan 2019’da “Maurice Flesier” adlı kullanıcı bir propagandanın önüne geçiyor. Tartışma sayfasında geçen bir tartışma. Kibele adlı kullanıcı sayfaya Türk kaynaklarının eklenmesini engelliyor ve ölü sayısını ısrarla 1,5 milyonda tutuyor. Kendisi Vikipedi’de hizmetli görevi yürütmüştür

“MHIRM” adlı kullanıcı 2017’de “Ermeni Kırımı” isimli sayfayı “Ermeni Soykırımı” olarak değiştirmeye çalışarak propaganda hareketlerine katılıyor. Zaten kendisinin bütün siyasi değişiklikleri bunun üstünedir.

Türkiye soykırım uygulayıcı gösterildi

Gelelim başka bir maddeye, yani sayfaya. Sayfanın ismi “Türkiye’deki Kürtlerin insan hakları” geçen bilgileri ve bilgilerin kaynağını size olduğu gibi aktarıyorum.

Gözükeceği üzere kaynak etkisiz ama geçen bilgiler resmen Türkiye Cumhuriyeti’nin Kürtlere soykırım uyguladığını, asimilasyonda bulunduğu yönünde. Bu sayfayı açan da Zeytin Dalı Harekatı sayfasında Ahmet Turhan ile birlikte hareket eden “Hedda Gabler” adlı kullanıcı.

Gelelim başka sayfalara, bitmiyor. Biliyorsunuz 31 Mayıs 2017’de Şırnak Uludere’de helikopter kazasında Aydoğan Aydın paşamızı kaybettik. Bunun üstüne Aydoğan Aydın diye bir sayfa açıldı. Başta Kibele olmak üzere “bazı kullanıcılar” bu sayfayı silmek için uğraştılar.

Sayfa, silinmeye aday sayfalara taşındı ve yorumlar yapıldı. Neticesinde eklenen kaynaklar ile silinmesinin önüne geçildi fakat Vikipedi’deki gözü dönmüş kesimin ne kadar saldırgan ve hazımsız olduğunu buradan görebilirsiniz. Bu sayfayı bile sildirmek istediler.

Gelelim terör örgütü DEAŞ olaylarına. “Irak ve Şam İslam Devleti’nin petrol üretimi ve kaçakçılığı” diye bir sayfa var. Bu sayfayı açan da Ahmet Turhan. İçinde birçok propaganda bilgisi yer alıyor. Bir diğer propaganda içeriği.

Bu sayfanın tartışma sayfasında da yine bir tartışma var. Ahmet Turhan ısrarla Türkiye’yi suçlayıcı konuşmaya devam ediyor. Propaganda yapmaya çalışıyor. Türkiye karşıtı bilgileri değiştirerek yazarak Türkiye’ye saldırıyor.

Gördüğünüz gibi birçok madde var. Şimdi de kategorilere gelelim. Sayfaları kategorilendirmek isterken Terörizm suçundan hüküm giyenler kategorisini, Kategori:Terörizm suçlamasıyla mahkûm edilen kişiler yapmak istiyor Ahmet Turhan.

Yani istediği şey terörden hüküm giyen kişileri alıp “suçlama” yoluyla hüküm giyen kişiler yapmak. Her şeyi geçelim bunlar o kadar azıttılar ki Vikipedi’ye Türkiye’nin şehirlerini farklı eklemeye başladılar.

Terör propagandasına karşı çıkan kullanıcılar engellendi

Peki ne oldu? Ahmet Turhan ve diğer propaganda amaçlı kullanıcıları durdurmak isteyen kullanıcıların akıbeti ne? Son örnek verdiğim “Sevimleribo” adlı kullanıcının akıbeti:

Şırnak çatışmaları sayfasında Şırnak halkını bilgi kutusundan çıkarmaya çalışan Urungu97’nin akıbeti:

Zeytin Dalı Harekâtı sayfasında Ahmet Turhan’ın birçok propagandasını engelleyen Tuğkan’ın bütün görevleri askıya alındı.

Birçok alanda propagandayı engelleyen, Şırnak çatışamalarından Zeytin Dalı Harekâtı sayfasına kadar Ahmet Turhan ile ters düşen Maurice Flesier’in akıbeti:

Yani kısaca propaganda yapmaya çalışanlar yukarıda gördüğünüz örneklerde rahatça propaganda yaparken, buna dur demek isteyen kullanıcılar tek tek engellenmektedir. Bu durumda Vikipedi’de karşı tez sunulması mümkün değildir. Vikipedi tarafsızlığını kaybetmiştir.

Özgürlüğünü yitiren Vikipedi’ye karşı hareket edilmeli

Bazıları “açılsın, biz de karşı tez ekleyelim” diyor, gözüktüğü üzere karşı tez ekleyebileceğiniz bir ortam yok. Ekleyenleri de uzaklaştırıyorlar. Sitede ağır şekilde terör propagandası var. Türkiye’yi çocuk katili, terörist destekçisi gösteriyorlar vakıf buna ses çıkarmıyor. Türkiye’nin yaptığı telkinlerine rağmen bu tip propaganda hareketlerinin önüne geçilmedi. Aksine yakın tarihlerde gördüğünüz gibi sitede inanılmaz bir propaganda hakim ve propagandayı engelleyecek bir kullanıcı da kalmamış durumda.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Vikipedi’yi kapatması yanlış değildir, esas yanlış olan 2017’ye kadar beklenmesidir. 2015’te inanılmaz propagandalar dönerken maalesef geç kalınmıştır. Hiçbir devlet bu tip propaganda hareketlerine izin vermez, vermemelidir de.

Türkiye vakıf ile görüştü ve dönüş alamadı. Karşılık olarak tepkisini ortaya koydu bu deve kuşu gibi kafayı kuma gömmek değil. Tepki ortaya koymak dediğim gibi İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya gibi ülkeler de aynı şekilde kapattılar Vikipedi’yi zamanında. Buradaki en can alıcı hata Vikipedi’nin neden kapatıldığının kamuoyu ile paylaşılmamasıdır. Detaylı şekilde insanlarımıza sunulmamasıdır. Görüşü ne olursa olsun ordumuza “bebek katili” yakıştırması yapılan siteyi savunacak vatandaşımız olduğunu sanmıyorum.

Birinci yanlış buyken ikinci yanlış alternatif üretilmemesi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Sayın Fahrettin Altın bu konularda bayağı etkin, kendisi internet üzerinden vatandaşlarımızın fikirlerini öğrenmek istemiş, harika bir projeye imza atmıştı. Türkiye, Vikipediye alternatif üretse güzel olmaz mı?

Böyle bir propaganda kaynağı yerine neden kendi bilgi kaynağımızı açmıyoruz? Neden internetin bu kadar geliştiği dönemde kendi ansiklopedimizi oluşturmuyoruz? 50 yıl sonra bir Türk çocuğu açılacak internet ansiklopedisinden Türkiye’nin bugün ne yaşadığını okuyabilir.

Sadece savaş sayfaları değil. Birçok alanda sayfa açılabilir. Herkese açık olmasıyla vatandaşlarımız da siteye katkı yapabilir. Yüzyıllar geçse bile oluşturulacak bir milli ansiklopedi gelecek nesiller için altın değerinde olacaktır. Çok önem taşıyor bu proje. Spor, müzik, biyografiler… daha birçok şey. İnternet üzerinden Vikipedi gibi bir “Milli Kütüphane” oluşturabiliriz. Atıyorum 2060 yılında bir Türk genci dönüp de Zeytin Dalı Harekâtı’nın neden yapıldığını, ne işe yaradığını ülkemizin açtığı milli kütüphaneden okuyabilir.

İnsanlarımızın, ordumuzun, ülkemizin hangi şartlarda mücadele ettiğini terör propagandasına maruz kalmadan öğrenebilir. İlgisi olan alanlarda da araştırma yapabilir hatta katkı da sağlayabilir. Yeni sayfalar yazarak birçok kişinin okumasını sağlayabilir. Türkiye’nin Vikipediyi açmak yerine bir alternatif üretmesi hem bugün için hem de gelecek için mükemmel olacaktır. Propagandanın yapıldığı Vikipedi tarihe gömülürken elimizin altında güvenilirliğini sorgulamayacağımız harika bir kütüphane olacak. Neden olmasın?

Yani Türkiye’nin Vikipediyi kapatması bir yanlış değildir, doğrudur. Vikipedi’de terör propagandası yapılmaktadır. Türkiye gerekli hamleyi yapmıştır. Olayın gerçek yüzü budur.

Yazar: Ragnar

Fatih Mehmet

Defence Turk Genel Yayın Yönetmeni. Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv ve uluslararası ilişkiler meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.