“İnteraktif/Etkileşimli yazı serimizin ilkiyle sizlerleyiz. Yazının altında paylaştığınız yorum/soru doğrultusunda yazının ikinci bölümünü sizlerle oluşturacağız.”
Aktif Koruma Sistemleri genel olarak; muharebe sahasında kara araçlarını gelen tehditin fiziksel temasından önce sistem tarafından algılanması ve durdurulması şeklinde tanımlanmaktadır. Bu çalışmada; Aktif Koruma Sistemlerinin kinetik enerjili mermileri engelleyebileceği ifade edilen sistemlere ve bu sistemlerin genel karakteristiklerini aktarıp nihai çıkarıma siz değerli okurumuzla birlikte ulaşmayı umuyoruz.
İsrail Askeri Endüstrisi’nin geliştirdiği IRON FIST Aktif Koruma Sistemi yaygın olarak bilinen bir sistem ve saha tecrübesine sahip olması hasebiyle; aktif koruma sistemlerinin kinetik enerjili mermileri engelleme potansiyelini ilk olarak IRON FIST AKS özelinde değerlendirecek, akabinde yine oldukça bilinen diğer AKS’lere (Trophy, AWiSS) de yer vermeyi uygun gördük.
Her ne kadar şu anda “engelleyemez” diyenlerin sesini duyuyor gibi olsak da; bu bağlamda “ezber bozma” potansiyeli olan aktif koruma sistemlerine şans verilmesi taraftarıyız.
Aktif Koruma Sistemi nedir?
Aktif Koruma Sistemleri (AKS), sistem içerisinde yer alan radar, sensör ve alt sistemlerin farklılıklarıyla birbirlerinden ayrılırlar. Sistemler arasındaki farklılıklara rağmen tüm sistemlerin tek bir amacı vardır; tehdidin fiziksel temasından önce sistem tarafından algılanması ve durdurulmasıdır. Teorik olarak AKS’leri, güdümlü tanksavar mühimmatlarına, RPG ve türevlerine, tanklardan atılan HEAT veya KE mühimmatlara karşı platform savunmasında etkili olabilmektedir. Muharebe araçlarının mevcut sahip olduğu pasif ya da reaktif koruma sistemlerinin yerini tamamen AKS’lere bırakması günümüz ve yakın gelecek için pek olası değildir. AKS, fiziksel temasından önce bazı tehdit unsurlarının sistem tarafından algılanması ve durdurulmasında yetersiz kalmaktadır. Küçük kalibreli mühimmat, mayınlar, parça tesirli mühimmat ya da bombalar, yakın patlama veya isabet sonucu oluşan şarapnel etkisi vb. durumlarda AKS yetersiz kalacak ve alternatif koruma sistemleriyle tehditlerin bertaraf edilmesi gerekecektir.
AKS kullandıkları savunma mekanizmasına göre iki grupta sınıflandırılabilir:
- Soft-Kill (saptırma, karıştırma)
- Hard-Kill (tehdit mühimmatını imha etme)
Soft-Kill
Soft-kill koruma konsepti, sis veya parçacıklarla muharebe aracının etrafında yanıltıcı/gizleyici perdeler oluşturularak veya ısı (kızılötesi) ve lazer güdümlü füzelere karşı yanıltıcı/şaşırtıcı sinyaller kullanılarak (lazer/kızılötesi karıştırıcı) yönlendirilmiş tehdidin hedefinden saptırılmasıyla bertaraf edilmesi esasına dayanmaktadır.
Hard-Kill
Koruma ihtiyacına bağlı olarak tipi ve sayısı belirlenebilecek kızılötesi ve radar algılayıcılar, algılayıcılardan gelen verilerin değerlendirildiği bir mikro işlemci ve önleme kapsülü içeren fırlatıcılardan oluşmaktadır. Genellikle aracın her iki yanında ve gerekirse üstten gelecek tehditlere karşı kule kısmında yer alan fırlatıcılar; 360 derecelik kapsama ve koruma alanına sahiptirler. Algılayıcılardan gelen KE mühimmatın tipi, şekil ve vektörel özellikleri ile ilgili verileri mikrosaniye mertebelerindeki sürede işlenmekte ve fırlatıcılar hedefe yönlendirilerek aktive edilmektedir. Beklenen sonuç, mühimmatın ya zırhlı araca belli bir mesafede (1–20 m) tahribi ya da çarpma etkisi ile KE mühimmatın yönünün saptırılarak zırhlı araca ulaşmasının engellenmesidir.
Aktif Koruma Sistemi: Iron Fist
İsrail Askeri Endüstri’sinin (IMI) IRON FIST programı; ‘hafif zırhlı’ araçlar için “hafif konfigürasyon” ve görece ağır platformlar için “ağır konfigürasyon” şeklinde İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF)’nin kara araçlarının AKS ihtiyacını karşılamak için başlatıldı. IRON FIST AKS, halen İsrail ve Hollanda orduları tarafından faal olarak kullanılmakta olup, dış pazarda ihalelere katılmaktadır.
Iron Fıst’in tehditleri algılayıp engellemesi için tehditlerin minimum RPG’ler ve ATGM’lerin çoğu için 50 ila 150 metre ve kinetik enerji penetratörleri için 600 metreden ateşlenmesi gerekir.
IRON FIST, bir araca gelen tehditlerin yönün ve uçuşunu tespit etmek için hem radar hem de kızılötesi sensörleri kullanır. Ardından, tehdidin araçtan güvenli bir mesafede ‘sert bir şekilde etkisiz hale getirilmesini’ sağlamak için dönen bir kuleden önleyici kapsül fırlatır. İsrail Askeri Endüstrisi(IMI), IRON FIST AKS’nin; kısa menzilli güdümlü roket, tanksavar füzelerini ve geri tepmeyen silahlardan gelen mermilere/ tehditlere karşı koruma sağlayabileceğini ifade ediyor.
Iron Fist’in Penetrasyon Değerine Etkisi
IRON FIST sisteminin broşürünü incelediğimizde Kinetik Enerjili (KE) Mermiler hakkında şu ifadeye yer veriliyor: ”Gelen tehdidin açısını değiştirerek penetrasyon önemli ölçüde azaltılır.”
Kinetik Enerji mermilerine karşı etkili koruma; Kinetik Enerji merminin tehdide yakın bir yerde tam zamanlı bir patlama ile saptırılmasıyla sağlanır. Bu özellik birçok denemede başarıyla test edildi ve gösterildi. Patlayıcı şok dalgasının yarattığı basınç ve momentum, tanksavar tehditlerine karşı sağlam bir engelleme mekanizması sunar. Önleyici patlama tarafından üretilen şok dalgası, gelen merminin açısını değiştirerek penetrasyon değerlerini önemli ölçüde azaltan bir yalpalama etkisi yaratır.
Burada ki ana fikir mermiyi rotadan saptırmak ve hedefi keskin noktası ile değil gövdesi ile çarptırıp enerjisini kaybetmesini sağlamaktır. Bunun en ideali mermiyi 90 derece döndürmektir fakat başarması çok zordur. Merminin yörüngesini 7 derece yatırmak, enerjisinin %80’ini kaybetmesine yol açar. Bu durumda maksimum 30-40 mm zırh delebilir. Hafif zırhlı araçlara her ne kadar zarar verse de tankta herhangi bir hasar bırakmaz diyebiliriz. Iron Fıst’in tehditleri algılayıp engellemesi için tehditlerin minimum RPG’ler ve ATGM’lerin çoğu için 50 ila 150 metre ve kinetik enerji penetratörleri için 600 metreden ateşlenmesi gerekir.
Aktif Koruma Sistemi: Trophy
Trophy aktif koruma sistemi, İsrail’li Elta Systems ve Rafael Advanced Defense Systems firmalarının ortaklığı ile geliştrildi. Trophy AKS hem ağır hem de hafif zırhlı araçlarda, algılanan tehdidin sistem tarafından etkisiz hale getirilmesi amacıyla üretilmiştir. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) tarafından Merkava ana muharebe tankının savunmasında kullanılmakta olan bir aktif koruma sistemidir.
Trophy AKS; araç üzerinde bulunan 4 adet düz çelik panel anten ile 360 derecelik bir açı ile araca çevresel farkındalık kazandırır. Herhangi bir tehdit algılaması oluştuğunda; dahili bilgisayar yaklaşmakta olan tehditin yaklaşma açısını, tahmini süreyi ve etkisiz bırakmak için gerekli olan açıyı hesaplar. Aracın iki tarafında dönüşümlü çalışan lançerlerin içerisindeki çok küçük saçmalar bulunan kapsüller fırlatılarak, tehditi fiziksel temas gerçekleşmeden parçacık demetiyle perde oluşturarak etkisiz hale getirecek şekilde tasarlanmıştır. Trophy bu durumda kinetik enerjili mermilere karşı etkisiz kalabilir.
Trophy sistemi HE ve HEAT tank mermilerini engelleme kabiliyetine sahiptir. Kesişme noktası tehdit hızına bağlı olarak hedefe yaklaşık 10-30 metre uzaklıktadır. Sistem reaksiyon süresinin Alman Ordusu uzmanları tarafından 300 ila 350 milisaniye olduğu tahmin edilmektedir.
Diğer Aktif Koruma Sistemlerinin Kinetik Enerji Mermilere Karşı Savunması
Iron Fist ve Trophy Aktif Koruma Sistemlerine ek olarak “IAAPS, AWiSS, AVePS” gibi aktif koruma sistemleri de gelen tehditi aynı yöntem ile engellemektedir. AWiSS AKS, sistemde bulunan taret içerisinde yer alan kapsülden tehdide doğru çok küçük saçmalar fırlatarak, gerçekleştirilen patlatma ile kinetik enerji mermiler engellenmektedir. Tüm bunlara ilave olarak 2006 yılında yapılan canlı atış testinde başarılı bir şekilde gösterdi ki; patlayıcı şok dalgasının yarattığı basınç ve momentum, tanksavar tehditlerine karşı sağlam bir engelleme mekanizması sunmaktadır. Ayrıca IAAPS’ın yeni geçici karşı önlemi (patlama savaş başlığıyla) ateşlenen kinetik enerjili mermileri yeterince yaklaşabileceği, penetrasyon gücünde önemli bir düşüşe yol açabileceği kanıtlandı.
Diehl firmasına 1997’de iki farklı aktif koruma sisteminin geliştirilmesine yönelik araştırma çalışması için iş verildi. ATGM (tanksavar güdümlü füzesi), RPG’ler ve kinetik enerji penetratörlerini engellemek için tasarımlar yapıldı. Bu gelişmeler 1999 yılında, Diehl BGT Defence tarafından geliştirilen Kinetik Enerji mermilere ve ATGM’lere karşı koruma sağlayan kombine bir sistem olan AWiSS’in geliştirilmesinde rol oynadı. Sistem, AVePS aktif korumasını oluşturmak için baz olarak ve bazıları da Diehl ve İsrail Askeri Endüstrileri arasındaki karşılıklı aktif koruma sistemi işbirliğinin bir parçası olarak Iron Fist APS’yi geliştirmek için kullanıldı. AWiSS tehditleri 10 ila 25 metre mesafeden engellemektedir. ATGM’lere ve KE mühimmatına karşı, 25 metre veya daha fazla bir kesişme mesafesi idealdir. AWiSS’nin sistem reaksiyon süresinin 355 milisaniye olduğu ve fırlatıcıların saniyede 600 dereceden daha yüksek bir hareket hızına sahip olduğu varsayılmaktadır.
Gelecek yorumlar/sorular doğrultusunda yazının ikinci bölümünü sizlerle birlikte oluşturacağız. Serinin son yazısı Türk Savunma Sanayii ürünü AKS’lerin incelenmesi olacak.
Yazar: Ahmet A. & Hakan A.
Uludağ Uluslararası İlişkiler mezunu; Türk savunma sanayii özelinde savunma sanayii takipçisi ve araştırmacısı.
