Otonom İnsansız Hava Araçları
Otonom sistemler muharebenin ayrılmaz bir parçasıdır ve operasyon öncesi veya sonrasında birden çok görevi yerine getirmekle sorumludur. Otonom hava araçları, istihbarat toplama, gözlem ve keşif için kullanılır. Devlet dışı aktörler tarafından da kullanılan İHA’ların insanların karar mekanizmasına sahip olmadığı bilinmektedir. Tam olarak güvenilir olmamalarına karşın İHA’lar için şu ana dek sahada yararlanılan insan yükü ve bundan doğan riskleri azaltmak için yapay zeka destekli sistemler de kullanılarak insan zekasına eşit hale getirmek için çok sayıda deneme yapılmıştır.
Türk savunma sanayiinin insansız hava aracı sistemlerinde öncü firmalarından olan STM, İHA’ları üç gruba ayırmaktadır:
| Sınıf | Kategori | İrtifa (ft) | Örnekler |
| Sınıf I
(150 kg altı) |
Mikro | <200 | Black Widow |
| Mini | <3,000 | Malazgirt | |
| Küçük | <5,000 | Hermes 90 | |
| Sınıf II
(150-600 kg) |
Taktik | <10,000 | Karayel, Bayraktar Tactik İHA |
|
Sınıf III (600 kg üstü) |
Orta irtifa uzun havada kalışlı (MALE) | <45,000 | ANKA, Predator |
| Yüksek irtifa uzun havada kalışlı (HALE) | <65,000 | Global Hawk | |
| Muharebe | <65,000 | X 47-B |
Otonom Seviyeleri
NATO’da 4 adet farklı otonom seviyesi mevcuttur. Bunlar sıraıyla;
Seviye 1: Uzaktan Komuta Sistemi- Sistem tepki ve davranışları operatörün girdisine göre değişir.
Seviye 2: Otomatik Sistem- Tepki ve davranışlar, sabit hazır işlevlere bağlı olarak ortaya çıkar (önceden programlanmış).
Seviye 3: Otonom öğrenmeyen sistem-Bu sistemin davranışları sabit hazır işlevlere veya sistem davranışlarını belirleyen sabit kurallar dizisine bağlıdır. (amaca yönelik tepki ve davranış)
Seviye 4: Davranışları tanımlayan kuralları değiştirme kabiliyetine sahip otonom öğrenen sistem- Davranışlar, belirli ana kurallar/davranışlar dizine bağlı olarak amca yönelik tepki ve davranışların sürekli gelişimi için değiştirilebilen bir dizi kurala bağlıdır.
İnsansız hava araçları OODA döngüsünde çalışırlar; gözlemle (observe), yönel (Orient), karar al (decide), uygula (act) döngü prensibine göre çalışır ve bu döngü operatörün müdahil olacağı düzeyi belirler. Otonom seviyesi, butona basılan ana göre belirlenir.
Türkiye ve Otonom Drone Sistemleri: STM
STM; otonom hareket edebilen, öğrenebilen, karar verebilen ve sürü olarak verilen görevi yerine getirebilen sistem çözümlerinden oluşan geniş bir ürün yelpazesi sunuyor. Yetkinliklerimiz kapsamında derin öğrenme tabanlı bilgisayarlı görü teknikleri marifetiyle gerçek zamanlı nesne tespit, teşhis, takip ve sınıflandırması gibi gelişmiş işlevleri yerine getirebiliyoruz.
Kabiliyetler | Yetkinlikler
- Yüksek Performanslı Seyrüsefer ve Kontrol Algoritmaları
- Yapay Zekâ Uygulamaları
- Makine Öğrenmesi
- Sofistike Bilgisayarlı Görü ve Derin Öğrenme Algoritmaları
- Görüntü İşleme Tabanlı Kontrol Uygulamaları
- Gerçek zamanlı nesne takibi, tespit ve teşhisi
- Gerçek zamanlı engel tanıma ve kaçınma
- Gömülü ve gerçek zamanlı nesne tespit, teşhis, takip ve sınıflandırma
- Birlikte Çalışabilirlik
- Özgün Milli Gömülü Donanım ve Yazılım
- Gelişmiş ve özgün elektronik mühimmat emniyeti, kurma ve ateşleme
KARGU Otonom Döner Kanatlı Vurucu İHA
KARGU™ asimetrik harp veya anti-terör alanlarında kullanılmak üzere tek er tarafından taşınabilen, otonom veya uzaktan kumanda ile çalışabilen, döner kanatlı milli vurucu İHA çözümüdür. KARGU™ platform üzerinde gömülü ve gerçek zamanlı özgün görüntü işleme ve derin öğrenme algoritmalarıyla sabit veya hareketli hedeflere karşı etkin olarak kullanılabilmektedir.Sistem; “Vurucu Döner Kanatlı İHA (VİHA)”, “Yer Kontrol Ünitesi” ve “İHA Şarj İstasyonu” bileşenlerinden oluşmaktadır.
Kabiliyetler
-Gündüz ve gece etkin operasyon
-Tali zararları en az olacak şekilde otonom hassas vuruş
-Koordinata veya görüntü üzerinden seçilen hedefe güdümlü imha modları
-Farklı özgün mühimmat seçenekleri
-Hareketli hedeflerde hedefe yönelim
-Yüksek performanslı seyrüsefer ve kontrol algoritmaları
-Tek er tarafından kullanılabilme
-Görevi terk veya kendini imha kabiliyetleri
-Tapa emniyetli eve dön modu
-Gelişmiş ve özgün elektronik mühimmat emniyeti, kurma ve ateşleme
-Ayarlanabilen mesafede hedefi imha
-Özgün milli gömülü donanım ve yazılım
-Görüntü işleme tabanlı kontrol uygulamaları
-Gömülü ve gerçek zamanlı nesne tespit, teşhis, takip ve sınıflandırma
-Kullanım öncesi mühimmat yükleme imkânı
-10x optik yakınlaştırma
-2 eksen stabilize EO ve IR çıkarılabilir özgün POD seçenekleri
-Kullanıcı dostu Yer Kontrol Yazılımı
-Kullanıcı dostu şebeke ve akü destekli özgün batarya kontrol ve şarj ünitesi
- Menzil: 5 km
- Görev süresi: 10 dk
- Maksimum irtifa: 1000 m
- Maksimum hız: 72 km/h
- Ağırlık: 6,285 g
ALPAGU Otonom Taktik Vurucu Sabit Kanatlı İHA
ALPAGU™ asimetrik harp veya anti-terör alanlarında kullanılmak üzere tek er tarafından taşınabilen ve lançerden ateşlenebilen, otonom veya uzaktan kumanda ile çalışabilen, keşif, gözetleme ve küçük ölçekli tehditleri etkisiz hale getirebilen sabit kanatlı milli vurucu İHA çözümüdür. ALPAGU™ özgün gömülü ve gerçek zamanlı görüntü işleme ve derin öğrenme algoritmalarıyla sabit veya hareketli hedeflere karşı etkin olarak kullanılabilmektedir. Sistem; “sabit kanatlı İHA”, “lançer” ve “yer kontrol” bileşenlerinden oluşmaktadır.
Kabiliyetler
-Gündüz ve gece etkin operasyon
-Tali zararları en az olacak şekilde otonom hassas vuruş
-Hareketli hedeflerde hedefe yönelim
-Yüksek performanslı seyrüsefer, kontrol ve güdüm algoritmaları
-Tek er tarafından kullanılabilme
-Uçuş sonlandırma veya kendini imha modları
-Gelişmiş ve özgün elektronik mühimmat emniyeti, kurma ve ateşleme
-Özgün milli gömülü donanım ve yazılım
-Yüksek yanal görüş açısı
-Görüntü işleme tabanlı kontrol uygulamaları
-Gömülü ve gerçek zamanlı nesne tespit, teşhis, takip ve sınıflandırma
- Menzil: 5 km
- Görev süresi: 10 dk
- Maksimum irtifa: 400 m
- Maksimum hız: 80 km/h
- Ağırlık: 3,700 g
TOGAN Otonom Döner Kanatlı Keşif İHA Sistemi
TOGAN™ genel maksatlı keşif ve gözetleme görevlerinde kullanmak üzere özgün görev planlama yazılımı, otonom zekâ ve harekât kabiliyetine sahip, otonom veya uzaktan kumanda ile tek personel tarafından taşınabilen ve kullanılabilen çok-rotorlu döner kanatlı milli İHA çözümüdür. TOGAN™ özgün gömülü ve gerçek zamanlı görüntü işleme ve derin öğrenme algoritmalarıyla sabit veya hareketli nesnelere karşı etkin olarak kullanılabilmektedir. Sistem; “döner kanatlı İHA” ve “yer kontrol” bileşenlerinden oluşmaktadır.
Kabiliyetler
-Gündüz ve gece etkin kullanım
-Hareketli nesne takibi
-İkincil TOGAN ile eş zamanlı harekat ve görev değişimi
-Yüksek performanslı seyrüsefer ve kontrol algoritmaları
-Özgün milli gömülü donanım ve yazılım
-Görüntü işleme tabanlı kontrol uygulamaları
-Gömülü ve gerçek zamanlı nesne tespit, teşhis, takip ve sınıflandırma
-Tek personel tarafından kullanılabilme
-30x optik yakınlaştırma
-3 eksen stabilize özgün POD
- Menzil: 5 km
- Görev süresi: 50 dk
- Maksimum irtifa: 400 m
- Maksimum hız: 3300 m
- Ağırlık: <7,000 g
İHA’ların Geleceği
Alpagu’da operasyonel kullanımı sahada sürekli teminatın sağlanması için bazı optimizasyonlar yapılmıştır.
Asimetrik muharebe ortamında tercih edilen Alpagu, yeni optimizasyonlar ile harp başlığı korunarak operasyonel kullanım esnasında daha fazla hız için daha hafif bir ağırlığa göre tasarlanmıştır. Daha yüksek irtifa ve uzun görev süresi ile dikkat çeken İHA, uzun menzil kat edebilme özelliği, çok ve tekli lançerden fırlatılma ve gemi veya kara araçları gibi farklı platformlara kolayca entegre edilebilir özelliği sayesinde hava veya topçu desteğine ihtiyaç duymadan kullanılabilecek.
ALPAGU ve KARGU muharebe ortamında kendini kanıtlamış ve TSK tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Testleri başarı ile geçmesi ve Suriye harekatlarında elde edilen sonuçlar İHA’ları dünyaya altın tepside sunmuştur, gelecekte birçok ülkenin STM İHA’larını tedarik edebileceği öngörülmektedir.
STM, kamikaze drone olan KARGU ve ALPAGU İHA’ları ve bunlara ek olarak keşif esnasında kullanılan TOGAN’ı sürü drone testlerinde kullanmıştır.
Sürü İHA’lar insan zekasını taklit ederek belirli bir alanda keşfi ve gözlemi kolaylaştırmaktadır. Ancak, kısa menzil ve görev süresi kullanım esnasında İHA’ların sağlayacağı yararı azaltmaktadır. Yine de boyutları ne olursa olsun İHA’ların insana yakın özellikleri, anlık müdahaleler nedeniyle düzenli veya düzensiz orduları teknolojiye adapte olmaya mecbur kılan konvansiyonel olmayan muharebe ortamında daha yaygın olarak kullanılacağı aşikar. İHA’ların asimetrik ve daha önce görülmemiş operasyonel etkinliği, eskiden sigara izmaritleri veya patikaların takibi ile elde edilen ipuçlarının incelenmesi sonucu istihbarat toplanan yeni nesil siper savaşlarını ortaya çıkarmıştır.
Yazar: Seray Güldane
İlgili Olarak:
