Muadillerinden oldukça hızlı ve hassas olan Roketsan Turna GPS’siz uçuş için çok kritik bir rol oynayacak.
Günümüz modern muharebe sisteminde konumlandırma sistemleri çok kritik rol oynuyor. ABD, Rusya ve AB’nin sistemleri başta olmak üzere çeşitli konumlandırma sistemleri neredeyse dünyadaki her ülke tarafından kullanılıyor. Bu sistemler başta otonom araçlar olmak üzere birçok farklı elektronik sistemin hareket kabiliyetinde önemli bir rol oynuyor. Özellikle Otonom Araçlarda kullanılan GPS (ABD), GLONASS (RUSYA) ve GALİLEO (AB) gibi küresel konumlandırma sistemleri bu araçların kullanımında çok kritik bir rol oynuyor.
Onlarca uydunun birbirleri arasındaki iletişimleri ile birlikte ortaya çıkan konumlandırma sistemleri, dünyadaki araçlara ait alıcılara L1/L2 adı verilen, belli bir frekans aralığında ve hızda veri aktarımı yaparak o araçların konumlarını Dünya eksenine göre belirlenmesini sağlıyor. ECEF, ENU, Jeodezik ve UTM gibi koordinat sistemlerine göre belirlenen bu konumlar ile araçların hareketleri sağlanmış oluyor.
ANKA-S ve Bayraktar TB2
Özellikle Otonom Hava Araçlarında çok sıklıkla kullanılan bu sistemler, bu araçlara karşı rakip unsurların da hedefi haline gelebiliyor. Bu sinyalleri karıştırabilecek karşıt sinyaller üretilerek, hava aracının konumunun karıştırılmasına sebep olunabiliyor. Bu sayede hava aracının kaza-kırım geçirme ihtimali çok daha artıyor. Aynı zamanda bu konumlandırma sistemlerinin farklı ülkelerin egemenliğinde olması özellikle harp alanında bu sistemlere olan güveni azaltıyor. Birçok ülke de Küresel Konumlama Sistemlerinden bağımsız hareket edebilme kabiliyetine sahip olabilmenin yollarını arıyor. Bu ülkelerin başında da Türkiye geliyor. Peki Küresel Konumlama Sistemlerinden bağımsız hareket nasıl mümkün?
Ataletsel Ölçüm Birimi (IMU)
Özellikle Otonom Araçların hareketlerini sağlamasındaki en önemli bileşenlerden bir tanesi Ataletsel Ölçüm Birimleridir. Bu bileşenler hem Otonom Araçların yönlendirilmesinde hem de bu araçlar içerisinde bulunan birçok farklı alt sistemin yönlendirilmesinde kullanılabilir.
IMU
Çoğunlukla IMU olarak bilinen Ataletsel Ölçüm Birimi içerisinde: Lineer ivmenin hesaplanmasını sağlayan ivmeölçer, dönüş hızının hesaplanmasını sağlayan Jiroskop ve manyetik alanın ölçümünü sağlayan manyetometre gibi sensörler bulunur.
IMU’lar uçaklarda, insansız hava taşıtlarında (İHA’lar) ve diğer insansız sistemlerde, ayrıca füzelerde ve hatta uydularda kullanılan ataletsel navigasyon sistemlerinin ana bileşenidir.
Bir IMU tarafından toplanan veriler, uygulanan bir çok matematiksel işlem ve filtreleme yardımı ile yönelim(AHRS) ve yer değiştirme gibi hava aracına ait bir çok parametrenin elde edilmesine olanak sağlar.
Çok fazla oyuncunun yer aldığı sıcak çatışma bölgelerinde çeşitli oyuncuların karıştırma ve jamming faaliyetlerine maruz kalan Türkiye gibi ülkelerin konumlandırma sistemlerine bağımlı kalmadan operasyon icra etmesi gerekiyor. Bu durumda IMU’lar oldukça önem kazanıyor.
Türkiye’nin gerçekleştirdiği sınır ötesi harekatlardaki elektronik harp kullanımı ile GPS’in kesilmesi operasyonlara yönelik ciddi tehditler oluşturuyordu.
Roketsan’ın geliştirdiği Turna serisi navigasyon sistemleri özellikle insansız hava araçlarında kullanılması halinde “GPS desteksiz” görev icra etmesi için Türkiye’nin elini oldukça güçlendirecek.
Defence Turk yazarı Kadir Doğan Turna serisi navigasyon sistemlerinin önemini şu şekilde açıkladı:
“Aslında IMU’lar kamera stabilizörlerinden hava araçlarına, anten takip sistemlerinden kara araçlarına kadar hatta akıllı telefonlarımızda bile mevcut. Bu bileşenler hali hazırda da tüm hava ve kara araçlarımızda kullanılıyor. Bu araçların daha da gelişmesi ile birlikte GPS gibi küresel konumlandırma sistemlerinden bağımsız olarak hava araçlarının hareket etmesi mümkün. Bu olayı şu şekilde açıklayabiliriz, IMU dediğimiz bileşenler size hızını, dönüşlerinizi, yöneliminizi ve yer değiştirmenizi yani hareketinizi tanımlamanızı sağlıyor. Aslında GPS gibi sistemlerin yaptığı işi bir nevi yapıyor. GPS’in olmadığı bir ortamda da siz yeterince hassas IMU’lara sahipseniz pozisyonunuzu belirleyebilirsiniz. Bunu şöyle bir örnek ile anlatmak mümkün, “İstanbul Beşiktaş meydanından herhangi bir GPS konumuna bakmadan önce 500 m yürümeliyim, sonra sağa dönmeliyim sonra 300m daha hareket edip sola döndüğüm takdirde hedefime ulaşacağım” düşüncesi ile GPS olmadan istediğiniz hedefe ulaşabilirsiniz. Aslında IMU’lar sayesinde yapılacak işlem tam olarak da bu. Özellikle Roketsan tarafından geliştirilen TURNA serisi Ataletsel Ölçüm Birimleri endüstrideki birçok muadiline göre çok daha hassas ölçüm imkanı sunuyor. Bu ürünlerin Akıncı, TB2, Anka ve Aksungur gibi hava araçlarımızda kullanılması ile birlikte bu araçların GPS’den bağımsız hareket etme kabiliyetine sahip olacağını söyleyebiliriz.”
Doğan’ın açıkladığı üzere Turna serisi navigasyon sistemlerinin en önemli yanı muadillerine göre oldukça oldukça hassas ve hızlı bir şekilde veri üretmesi. Doğan;
“Bu gibi bileşenlerin çıktılarında, yapılan matematiksel hesaplamalar sebebiyle zamanla bir hata birikimi söz konusu. Turna serisinde bu birikim oldukça aza indirilmiş. Aynı zamanda Elektromanyetik girişim gibi çevresel koşullara karşı da oldukca dayanıklı bir ürün. Ülkemiz savunma sanayisine büyük değer katacak bir ürün” dedi.
Turna serisi navigasyon sistemleri
TurNa-N üç Fiber Optik Dönüölçer (FOD) ve üç Kuvars Sarkaçlı İvmeölçer içeren navigasyon seviye bir Ataletsel Ölçüm Birimi’dir (AÖB). Turna-N, zorlayıcı çevre koşullarında yüksek performans göstermesi için tasarlanmıştır. Kara araçları, araçları, atış kontrol sistemleri, insansız hara araçları ve gemi gibi farklı platform uygulamalarında kullanılabilmektedir. Yüksek performansı sayesinde, farklı uygulamalarda GNSS’li ve GNSS’siz ataletsel navigasyon isteklerini (0,8 nm/sa) karşılayabilmektedir.
Defence Turk Genel Yayın Yönetmeni. Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv ve uluslararası ilişkiler meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.
