Rus özel askeri şirketi Wagner’in varlığına ve faaliyet bölgelerine dair inceleme

6 Mayıs Çarşamba günü Reuters tarafından aktarılana göre Birleşmiş Milletler raporunda yer alan ifadelerde Rus özel askeri şirketi olan Wagner Group’un, Libya’nın doğusundaki darbeci lider Halife Hafter güçlerini desteklemek ve saflarında aktif yer almak için Libya’ya 1.200 milis gönderdiği belirtiliyor.

ABD Güvenlik Konseyi Libya Yaptırımlar Komitesine gönderilen 57 sayfalık bağımsız yaptırım gözlemcileri raporunda Rus paralı askerlerinin özel keskin nişancı ekipleri de dahil olmak üzere askeri görevlerde aktif şekilde sahada yer aldığı ifade edildi.

Libya’da darbeci Hafter ise Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Rusya tarafından açıkça destekleniyor.

Gözlemciler, Wagner Group tarafından Libya’ya yapılan konuşlandırmanın ölçeğini bağımsız kaynaklardan doğrulayamasalar da açık kaynak raporlarına ve sınırlı görüşlere dayanarak, konuşlandırılan maksimum asker sayısının 800- 1.200 arasında değerlendirildiğini söyledi.

Konuya ilişkin raporda “Onların (PMC Wagner’den bahsediliyor) konuşlandırılması Hafter için etkili bir kuvvet çarpanı oldu.” diye ifadesi yer alıyor.

Ocak ayında Vladimir Putin’e Wagner Group’un Libya’da savaşıp savaşmadığı sorulduğunda, Rusya Devlet Başkanı, Libya’da Ruslar varsa, Rus devletini temsil etmediklerini ve devlet tarafından paralarının ödenmediklerini söylese de çeşitli açık kaynaklardan elde edilen kanıtlar bunu yalanlar nitelik taşıyor.

Wagner Group, tarafından konuya ilişkin yorum yapmaları talebi sonuçsuz kaldı. Wagner Group sessiz kalmayı tercih ederek sorulara yanıt vermedi.

Rusya’nın Paralı Asker Şirketleri

• RSB-Group
• Antiterror
• MAP
• MSGroup
• Centre R
• ATK Group
• SlavCorps
• PMC Wagner 
• E.N.O.T.
• Cossacks

Yukarıdaki görselde Rus paralı askerinin Suriye’nin UNESCO tarafından 1980 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınan şehri Palmira’dan görüntüsü. Bu bölgede Rus paralı askerlerinin terör örgütü IŞİD’e karşı yürütülen operasyonlarda aktif yer aldığı biliniyor. Yine bu görüntüde soldaki duvara Rusça “нина” yazıldığı da görünmekte.

Rus paralı askerleri ve Rus askerleri bu bölgede sabit bulunmamakla beraber çokça görüldüğü noktalardan biridir. Palmira IŞİD’den temizlendikten sonra Rusların bölgeden çekilmesi üstüne Rejim milislerinin bölgede IŞİD’in saldırılarına dayanamayıp kenti yeniden defalarca kaybetmesi ve böyle “garip” bir döngüye girdiği de biliniyor.

Wagner Group’a Dair

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık ayı sonunda Tunus’ta yaptığı açıklamada da Wagner Group’u işaret ederek, “Sormak lazım, Libya’da bulunan, 5 bini Sudan’dan, 2 bini Rusya’dan Wagner diye girenler hangi sıfatla geldiler, orada ne işleri, hangi bağlantıları var?” demişti. Bunun siyasi bir erk tarafından ifade edilmesi tam anlamıyla objektif bir bakış sunmuyor. Çünkü Türkiye Libya’da Birleşmiş Milletler tarafından da tanınan meşru hükümeti Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni destekliyor.

Peki Wagner Group PMC şirketinin sahibi kimdir? Wagner’in arkasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e en yakın isimlerden biri olarak gösterilen Evgeni Prigozhin’in olduğu iddia ediliyor. Bu iddialar, doğrulanmış değil ancak yapılan araştırmalar sonucunda oluşan genel kanı Wagner’in sahibinin Prigozhin olduğu yönünde. Sahip olduğu catering şirketiyle Rusya devlet başkanlığının yiyecek ve içecek ihtiyaçlarını karşıladığı için “Kremlin’in aşçısı” lakabıyla bilinen Prigozhin, gizemli bir iş adamı. Hakkında çok fazla bilgi bulunmuyor.

Wagner’in ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmiyor. İlk olarak, 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak ettiği dönemde ortaya çıktıkları ve Ukrayna’da yoğun olarak faaliyet gösterdiği düşünülüyor. O dönemde Ukrayna’ya bağlı olan Kırım’da havaalanı gibi kritik noktaları ele geçiren ve “küçük yeşil adamlar” olarak adlandırılan, asker üniformalı kişilerin bugün Wagner Group’a bağlı paralı askerler olduğu iddia ediliyor. Ancak şirketin faaliyetlerinin mercek altına alınması Afrika’daki faaliyetlerinden dolayı oldu. Orta Afrika Cumhuriyeti’nde şirketin faaliyetleriyle ilgili araştırma yapan üç Rus gazeteci, 2018 yılında öldürüldü. Bu cinayetlerin arkasında Wagner’in bulunduğu yönündeki iddialar hiçbir zaman kanıtlanmadı.

Orta Afrika Cumhuriyeti’nin yanı sıra Madagaskar, Zimbabve, Sudan ve Libya da şirketin faaliyet gösterdiği ülkeler arasında yer alıyor. Reuters haber ajansı, Ocak 2019’da yayınladığı bir haberde, Wagner’e bağlı paralı askerlerin Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun korumalığını yaparken görüldüğünü bildirdi.

Wagner Group Ukrayna’da da Faaliyet Gösteriyor

PMC Wagner Ukrayna’da ayrılıkçılar saflarında gizli bir şekilde sahada aktif faaliyet gösterdi. Reuters ve çeşitli haber ajansları bu bilgiyi daha önceden aktarmasına rağmen Rus yetkililer sahada paralı askerlerin kullanıldığını reddetti.

BM gözlemcileri raporda, Ağustos 2018’den Ağustos 2019’a kadar Rusya ve Libya/Bengazi arasında Wagner Group veya ilişkili şirketlere ait sivil uçaklarla gerçekleştirilen iki düzineden fazla uçuş tespit edildiğini açıkladı.

Gözlemciler ayrıca, birçoğu büyük olasılıkla sahada aktif faaliyet gösteren ve Libya’da bulunan 122 Wagner milisi hakkında ayrıntıları da listeleyerek paylaştı. Listede 39’u Wagner’e bağlı uzman keskin nişancının olduğu ve diğer 83 milisin Wagner muharebe birimlerine bağlı olduğu belirtildi.

Wagner ve darbeci Halife Hafter arasındaki 6 aylık bir sözleşmenin geçen yıl 15 Ekim’de sona erdiğini ve bu zamana kadar Hafter’in 173 milyon dolarlık borcunun sadece yarısını ödediğine yönelik sosyal medyada yayılan raporların da araştırıldığı açıklandı.

Wagner Group bünyesindeki milisler ağırlıklı olarak Rusya kökenli, ancak Belarus, Moldova, Sırbistan ve Ukrayna vatandaşlarının da Wagner Group bünyesinde faaliyet gösterdiği bilinmekte.

Ayrıca, PMC Wagner’in genellikle Rus Silahlı Kuvvetleri’nce kullanılan ekipmanların kullanıldığını hatta kullanım dışı kalan tank, topçu sistemleri, zırhlı araçların bu paralı milislere Rusya tarafından hibe edildiği de biliniyor.

8 Mayıs 2020 tarihinde Ukraynalı yetkililerce ele geçirilen kask kamerasında Şubat 2020’de Donbass bölgesindeki Rus keskin nişancıları tarafından kaydedilen video. Videodaki askerlerin Rus paralı askeri olabileceği ihtimalleri de değerlendiriliyor. Bahsi geçen personeller Donbass bölgesinde Şubat 2020’de iki Ukrayna askerinin öldürüldüğü olayın failleri olarak ifade ediliyor.

Videoda dikkat çeken nokta ise askerlerin ellerindeki Batı ve ABD menşei silah sistemleri ve görüntüleme cihazları oldu. Görüntüde yer alan birliğin tam donanımlı bir Rus özel kuvvetlerine bağlı keskin nişancı birliği oldukları da aktarılıyor çeşitli kaynaklarca.

Yine videoda yer alan şahısların Rus ‘iç’ istihbarat servisi FSB’ye bağlı memurlar oldukları da ifade ediliyor. AX-338 keskin nişancı tüfeği. Ak-105 piyade tüfeği ve Glock-17 tabanca dikkat çeken sistemler. FSB iddialarının temelinde ise bu silah sistemleri yatıyor. FSB tarafından yayınlanan görsel unsurlarda bu silah sistemlerine ek olarak; çelik yelek, kompozit başlık, keskin nişancı unsurunun kullandığı mat gibi diğer detaylara yer veriliyor.

Putin ile Bağlantılı Kliniklerde Tedavi Edildiler

PMC Wagner’e bağlı paralı askerlerin Putin ile bağlantılı bir klinikte tedavi edildiği iddiaları da çeşitli haber ajansları tarafından paylaşılmıştı.

Vladimir Putin ile ilişkili kişiler tarafından yönetilen ve kısmen Putin’e ait olduğu belirtilen Sogaz sigorta şirketine ait St.Petersburg sağlık kliniği, Wagner özel askeri şirketinin (PMC) yaralı milislerini tedavi ediyor.

Sogaz sigorta şirketinin Rusya ve Sırbistan’da doğrudan iş yaptığı ve birçok sigorta şirketinin olduğu da aktarılıyor. Bazı kaynaklarca başta Suriye ve Libya’da olmak üzere yaralanan Rus paralı askerlerinin tıbbi bakımı burada yapıldığı aktarılıyor.

Klinikte tedavi edilen Wagner PMC mensubu Libya’da yaralandığını doğrulamıştı.

Klinik 2010 yılında St.Petersburg’un merkezinde açıldı. Bu hastanenin, 2016 yılından bu yan PMC Wagner’e tıbbi hizmetler sunduğu biliniyor. Bir klinik çalışanı yurtdışında yaralanan paralı askerler bu klinikte tedavi edildiğini doğruladı.

Wagner Group ve Afrika

Wagner Group’un Rusya’nın Mol’kino kırsalında bir eğitim merkezi mevcut olduğu biliniyor. Yine çeşitli ülkelerde milisleri, birçok ülke tarafından terörist olarak tanınan örgütleri dahi eğiten Wagner’in Afrika’daki faaliyetlerine bakacağız.

PMC Wagner’in Afrika’da faaliyet gösterdiği ülkelerin Orta Afrika Cumhuriyeti (CAR), Mozambik, Madagaskar, Zimbabve, Sudan ve Libya olduğu biliniyor. En azından sadece bu bölgelerde görüntü verdiler.

Orta Afrika Cumhuriyet’inde Al Jazeera tarafından görüntülenen Rus “operatörlerin” Afrikalı askerleri eğittiği görünüyor.

Wagner Group’un Orta Afrika’daki faaliyetleri sadece askeri personel eğitmekle kalmıyor. Wagner sayesinde Rusya Afrika’da altın ve elmas arama konusunda imtiyazlar elde ediyor.

Gazeteciler, bölgede faaliyet gösteren şiddet yanlısı gruplarla mücadelede PMC’lerin Mozambik hükümetine yardım ettiğini belirtiyor.

Ekim 2019’da çeşitli haber kaynaklarınca aktarılan haberlerde 200 Wagner mensubu milisin Mozambik’e geldiği belirtiliyordu. Gelen Rus PMC’lerin, ağır hasar görmüş Cabo Delgado Bölgesinde eğitim ve muharebe alanında destek verdiği ifade ediliyor. Ocak 2018’de Stratfor, Wagner’e bağlı paralı askerlerin yakında CAR’a gönderilebileceğini bildiriyordu. Jamestown Vakfı araştırma ve Analiz merkezinde çalışan Sergey Sukhankin CAR ve Sudan’da 2018’de yaklaşık 370 paralı asker olduğunu söylemişti.

Ağustos 2019’da Mozambik Cumhurbaşkanı Filipe Nyusi, Putin ile bir araya gelerek ve Rusların Mozambik ordusunu desteklemesi için bir anlaşma imzalamıştı. Bu anlaşma ile Rusya’ya Mozambik’te çok sayıda zengin gaz ve çeşitli değerli madenler konusunda imtiyazlar verildi.

Wagner Group ve Suriye

BBC’ye göre, 2018’de Suriye’de yaklaşık 2.500 Wagner paralı askeri mevcuttu. 2020’de ise bu sayının artmış olabileceğini söyleyebiliriz.  Çeşitli raporlara göre 2015-2016 yıllarında Ukrayna/Kırım’da Rusya adına yasadışı faaliyetlerde bulunan Wagner Group mensubu paralı askerler Ukrayna’dan Suriye’ye taşındı.

Deniz veya hava aracılığıyla Suriye’ye taşınan Wagner unsurları Suriye’de uzun süreden beri faaliyet gösteriyor. Wagner’in Suriye’de İran destekli Şii gruplarına ve Rejim milislerine eğitim ve malzeme desteği sağlarken ayrıca istihbarat desteği de sağladığı biliniyor.

7 Şubat 2018’de ABD ordusu tarafından Suriye/Deyrizor’da gerçekleştirilen bombardımanda imha edilen Rus paralı askerlerinin hikayesini açığa çıkarmaya yardımcı olan bir Rus gazeteci, “gizemli” bir şekilde balkondan düşerek Nisan 2018’de öldü. Bu “gizemli” olayda Rus yetkililerin parmağı olduğu aşikar.

Polygraph.info, Rus paralı askerlerinin Suriye/Deyrizor’da bir petrol rafinerisini ele geçirmeye çalışması üzerine öldürülmesi sonrası özel bir Rus askeri şirketinin personeli olduğunu söyleyen Kremlin’e yakın bir kaynaktan olaya ilişkin çeşitli ses kayıtları elde etti.

Ses kaydındaki 3 paralı askerden biri “Bir birlik 200 kişi kaybetti” derken yine aynı ses kaydında askerlerden birinin “Bir diğer birlik 10 kişiyi kaybetti ve üçüncü birliği bilmiyorum ama o da oldukça kötü bir şekilde darmaduman oldu.” dediği paylaşıldı.

Çeşitli kaynaklarca aktarılan bilgiye göre, 2017 sonuna kadar Suriye’de 73 ila 101 arasında Wagner personeli öldürüldü. (Sayı günümüzde çok daha yüksek) Deyrizor’daki olayda 300’den fazla Rus paralı askerinin öldürüldüğü iddia ediliyor.

Ayrıca Suriye’de bulunan paralı askerlerin bölgede bulunan sivil Suriyelilere çeşitli işkence yaptıklarına dair görüntülü kaynaklar mevcut. Görüntüleri yayımlayamayacağımız için işkenceyi gerçekleştiren 4 paralı askerin fotoğrafını sizlerle paylaşıyorum.

Günümüzde Kamışlı kırsalında Rusya ve ABD gerçekleştirdiği devriyelerde çokça karşı karşıya gelip birbirlerinin geçişlerini engellese de ABD’nin Suriye’de Rusya’ya açık açık “petrolümüze dokunamazsın” mesajı verdiği olay budur. Ki Trump da bölgede petrol için bulunduklarını gerçekleştirdiği basın açıklamalarında defalarca dile getirmiştir.

Güney Kıbrıs’da PMC şirketlerinin yasal olması nedeniyle Rusların Güney Kıbrıs’da çeşitli şirketler açarak yine Güney Kıbrıs’ta eğitim vererek Suriye’ye yolladığı paralı askerleri de mevcut. Bunlardan en göz önünde olanı “Vegacy Strategic Services” isimli Rus şirketi. Suriye’de Esad Rejimi militanlarına ve Şii militanlara eğitim faaliyetleri yürüten bu paralı askerler görüntü vermekten pek de sakınmıyor. Açık kaynaklar üzerinden Vegacy’nin görüldüğü belirlenen bölgeler ise Hama, Halep (Halep Yakınları) olarak biliniyor.

Rus paralı askerlerinin bölgedeki faaliyetleri bunlarla da sınırlı değil. Türkiye’nin İdlib bölgesinde Rejim ve Rusya’nın bombardımanlarını durdurması ve bölgeye istikrar getirmek üzere başlattığı Bahar Kalkanı Harekâtı sırasında bölgeye birçok Rus paralı askeri gelerek ön saflarda yer aldı. Rus paralı askerlerine yakın sayfalarca paylaşılan videolarda bölgede belirlenen hedeflere TSK’nın topçu atışı yaptığı sırada Rus paralı askerleri açıkça görünüyordu.

Wagner Group ve Libya

Geçtiğimiz günlerde Libya’da, darbeci Halife Hafter güçleri tarafından kontrol edilen Tarhuna kentinde bulunan Rus paralı askerlerinin videosu çekilerek sosyal medyada paylaşıldı.

PMC Wagner’in Bengazi’de darbeci Halife Hafter’e bağlı güçleri eğittiği belirtilirken yine aynı şekilde Trablus’un güneyindeki çatışmalarda aktif yer aldığı biliniyor.

Rusya’nın Akdeniz’deki zengin doğal gaz ve petrolden pay almak istemesiyle Libya’da faaliyet göstermesi aynı amaca hizmet ediyor.

Yine Trablus ekseninde PMC Wagner milislerinin Elektronik Taarruz (ET) sistemlerini aktif kullandıklarına dair görüntülü kanıtlar olduğunu bir önceki yazımda da değinmiştim. Ruslar Wagner’i Libya’da tutarak bölgede istikrar ve sivil halkın güvenliğini tehdit etmekte.

Şimdiye dek Trablus ekseninde yaşanan çatışmalarda yaklaşık 35 PMC Wagner mensubu paralı askerinin Ulusal Mutabakat Hükümeti güçlerince etkisiz hale getirildiği biliniyor. Gerçek sayıların çok daha fazla olduğu düşünülüyor.

Aşağıda yer alan videoda 9 Mayıs 2020 günü Libya’nın Salah al–Din bölgesinde Rus paralı askerleri Suriye’de yaptığı gibi Rusya’nın “Zafer Gününü” kutlama amaçlı işaret fişeği attığını görüyorsunuz. Bu görüntüleri Twitter hesabı üzerinden foto-muhabir olan Amru Salahuddien paylaştı. Suriye’de ise kutlamalar genellikle Rusya’nın faaliyet gösterdiği bölgelerde yine işaret fişeklerinin atılmasıyla kutlandı.

Libya’da Trablus’un Güneyi’nde yer alan bölgelerde UMH birliklerince çekilen görüntülerde Rus paralı askerleri açıkça görülüyor. Daha sonradan çeşitli kaynaklarca paylaşılan videolarda Rus askerlerinin bir bina içerisinde oldukları ve bazılarının yaralandığı net bir şekilde görünüyor.

Libya’da eli kanlı Hafter güçleriyle omuz omuza çatışmalara giren Putin güdümündeki Rus paralı askerleri Suriye’de terör örgütü Hizbullah ile yine “omuz omuza” hareket etmiş, Suriye’de vaat ettiği istikrar ve ülkenin barış ve huzur dolu bir ortama kavuşması için atılan adımlara adeta balta vurmuştur.

Trablus güneyinde UMH tarafından ele geçirilen Rus paralı askerlerine dair ekipmanlar. Suriye’de gördüğümüz paralı askerler ile benzer

#Libya's Burkan Al-Ghadab operation forces under #GNA's command seize weapons and equipment for #Russia-n mercenaries fighting for #Haftar's militias #Tripoli pic.twitter.com/gvfBbiFvWb

— Libya Febrayer TV (@TvFebruary) October 13, 2019

Son olarak konu Libya olunca Rusya’nın neden muhatap alındığını ve uluslararası arenada da muhatap alınmaya devam edildiğini düşünmek gerekiyor.

*PMC: Özel askeri güvenlik şirketi bu da Wagner’i bir özel askeri güvenlik şirketi statüsüne sokuyor.

Yörük Işık’ın 12 Mayıs 2020 tarihinde aktardığına göre Rusya’nın Suriye’deki en aktif hava üssü olan Hmeymim Hava Üssü’nden kalkan uçak Libya’ya darbeci Hafter kontrolündeki bölgeye iniş yaptı. Yörük Işık’ın da belirttiği gibi muhtemelen ChVK Wagner milislerini taşıyor bu uçak. Suriye’den Libya’ya bir süredir gerek Rejim kontrolündeki bölgelerden gerekse Rusya’nın uçuşlar gerçekleştirdiğini belirtmek isterim.

Plane of MAJOR INTEREST: 99% ChVK WAGNER arrived to #Libya. Cham Wings flew from RuAFB Humaymin to (not Benghazi) but Al Khadim AFB ! https://t.co/E3oYNqi3ZM pic.twitter.com/C8QtSd4LOK

— Yörük Işık (@YorukIsik) May 11, 2020

12 Mayıs’ta Yörük Işık tarafından kaydedilen bilgilerin üstüne Suriye’deki Hava Üslerinden birçok IL-76TD tipi kargo uçağı Libya’ya hareket etmeye artarak devam ediyor

22 Mayıs gecesi Trablus güneyinde ilerleme sağlayan UMH’ye bağlı güçler bölgedeki Rus paralı askerlerinin bir kısmını etkisiz hale getirdi. Etkisiz hale getirilen Wagner üyesi bir milisin cesedi sosyal medyada paylaşılarak üzerindeki ekipmanlar

 

Özgün Yazı

Rusya’nın iddialarının aksine Libya’daki varlığına dair inceleme