Son yıllarda gelişim gösteren insansız sistemler teknolojisi ile birlikte önümüzdeki süreçte getireceği faydalar ve kolaylıklarla insansız kara araçlarının muharebe alanında kullanımının daha da artacağı değerlendirilmekte. İnsansız Kara Aracı (İKA) teknolojilerinin ve uygulamalarının öneminin farkında olan T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), bünyesinde 3 ana kategoride İKA projeleri yürütmekte.
27 Nisan’da 5. sayısı yayımlanan Havelsan Dergi‘de, SSB Başkan Yardımcısı Mustafa Murat Şeker ile yapılan söyleşide çeşitli sınıf ve seviyedeki insansız kara araçlarının geliştirilme çalışmalarının yanı sıra hâlihazırda envanterde bulunan ya da alınması planlanan platformların insansızlaştırılması için gerekli çalışmaların SSB öncülüğünde devam ettiği bilgisine yer verildi.
SSB’nin insansız kara araçları geliştirilmesine yönelik mevcut projeler ve yol haritası ile ilgili yöneltilen bir soruyu, Şeker “Konsept belirleme çalışmaları kapsamında tüm kullanıcı unsurlar ile koordinasyon sağlanarak ihtiyaçlar saha tecrübeleri ile birlikte değerlendirilmiş ve Hafif, Orta ve Ağır Sınıf olmak üzere üç ana kategoride insansız kara araçları prototiplerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.” şeklinde cevapladı. İlerleyen aşamalarda bu kategoriler detaylandırılmış ve her kategoride kullanıma yönelik konseptler ayrı ayrı belirlenmiştir.
Hafif Sınıf Kategorisi
1. Seviye Hafif Atılabilir İKA, 2. Seviye Hafif Atılabilir İKA ve 3. Seviye Hafif İKA olmak üzere 3 farklı seviyede ele alınmış olup, ağırlıkları 1 ve 6 kg arasında olan, keşif/gözetleme yapmaya olanak veren, farklı faydalı yüklerle çeşitli görevleri yerine getirebilen prototiplerin üretimi tamamlanmıştır. Prototiplerin geliştirme sürecinde kullanıcılar her aşamada yer almış ve geliştirilen ürünler doğrudan sahada denenmiştir. Kullanıcıdan sağlanan görüşlerin ürünlere yansıtılarak altı ay içerisinde ilk seri üretim teslimatlarının yapılması planlanmaktadır.
Orta Sınıf Kategorisi
Orta Sınıf 1. Seviye İKA ve Orta Sınıf 2. Seviye İKA olmak üzere 500 kg ve 2,5 tona kadar ağırlıklarda 2 farklı konsepte ayrılmıştır. Orta Sınıf 1. Seviye İKA Projesinde kullanıcı görüşleri doğrultusunda isterler belirlenmiş olup yakın zamanda prototip yarıştırma modeli ile Teklife Çağrı Dosyasının yayımlanması ve proje faaliyetlerine başlanması hedeflenmektedir. Orta Sınıf 2. Seviye İKA Projesinde ise sözleşme imza aşamasına gelinmiştir. Çeşitli silahlar ve görev konseptlerine uygun farklı faydalı yüklerle kullanılabilen Orta Seviye İKA’ların özellikle güvenlik unsurlarımızın görev yaptığı değişik arazi ve görüş koşullarına sahip harekât alanında kuvvet çarpanı olarak fark yaratacağı değerlendirilmektedir.
Ağır Sınıf Kategorisi
Ağır Sınıfta öncelikle envanterdeki veya envantere alınması planlanan araç platformlarının insansızlaştırılması kapsamında çalışmalara Başkanlığımız koordinesinde devam edilmektedir. Bu kapsamda savunma sanayiimizdeki mevcut imkânlar ve kabiliyetler tespit edilmekte ve kullanıcı ile sürekli koordinasyon hâlinde gereksinimler belirlenmektedir. Buna yönelik olarak ağır sınıfta insansızlaştırma kitine sahip ve belirlenecek seviyede otonomi kabiliyetinde araçların tedarik edilmesine yönelik Teklife Çağrı Dosyasının 2020 yılı içerisinde yayımlanması planlanmakta. Ayrıca ateş ve manevra kabiliyeti yüksek ve her türlü hava ve arazi çeşitlerinde uzaktan kontrollü/otonom olarak görev yapabilecek özgün ağır sınıf insansız kara aracı geliştirilmesine yönelik faaliyetler devam ediyor.
Muharebe Alanındaki Birliklerin Yardımcısı “Hafif Sınıf” İKA’lar
Savunma Sanayii Başkan Yardımcısı Mustafa Murat Şeker’in açıklamalarında yer verilen 1. 2. ve 3. seviye hafif atılabilir/mini insansız kara araçları, mevcut durumda İKA ailesinin en küçük üyeleri olmalarına rağmen büyük bir öneme sahiptirler.
Mağara, bina içi veya oyuk gibi yerlerde keşif-gözetleme, istihbarat gibi kritik görevlerde bu tür araçların en önemli kabiliyeti boyutlarının da verdiği avantajla adeta görünmez ve sessiz olmalarıdır. Bu sistemler her ne kadar ”küçük” olsalar da, muharebe ânında veya öncesinde birliklerin, hem kolay taşınırlıkları hem de görev tanımları açısından çok önemli yardımcıları olabileceklerdir. Bununla beraber; kritik bölgeye/alana önceden gitmek maksadıyla keşif-gözetleme yaparak erken tespit ve teşhis, hem de istihbarat ile olası can kayıplarının da önüne geçebileceklerdir.
1. Seviye Hafif Atılabilir İnsansız Kara Aracı
1 kg ve altında ağırlığa sahip olan sistemle, keşif-gözetleme maksadıyla gündüz-gece, toprak yol, oyuk, mağara, bina içi, oda gibi ortamlarda hareket etme ve özellikle kapalı alanlarda çok düşük ses seviyesi ile faaliyet icra edebilmesi planlanmakta.
Uzaktan kumanda ile kontrol edilebilen bu sistem, sabitken 60 derece, toplamda 360 derece görüş açısıyla birlikte 2 saat çalışma süresine sahiptir.
2. Seviye Hafif Atılabilir İnsansız Kara Aracı
3 kg ve altında ağırlığa sahip olan sistemin, toprak yol, mağara, menfez, çok katlı bina içlerinde operasyon öncesi keşif-gözetleme, tuzak tespiti, takibi ve emniyet operasyonları icra edebilme kabiliyetine sahip olması planlanmakta. 1. Seviye Hafif İKA’dan farklı olarak 17 cm dik engel alabilecek yeteneğe sahip olan bu araç, atılabilir ve merdiven çıkabilir. Yüksek otonomi seviyesi/yarım otonomi seviyesi ve uzaktan kumanda gibi farklı kullanım seviyeleri bulunan araç 2 saat görev süresine sahip. Tüm bunlarla birlikte, keşif-gözetleme modülü ile optik ve dijital büyütme özelliğine de sahip.
3. Seviye Hafif İnsansız Kara Aracı
6 kg ve altında ağırlığa sahip olan sistemin, toprak yol, oyuk, mağara gibi ortamlarda keşif-gözetleme kabiliyeti ile birlikte geniş arazi bölgelerinin ve meskûn mahal içerisinde bulunan odalarda/alanlarda operasyon öncesi karar destek sağlaması, emniyet almak maksadıyla haritalama yapması planlanmakta.
Modüler yapısı ile 1. ve 2. seviye araçlardan farklı olarak çeşitli faydalı yüklerin entegre edilmesine izin veren sistemde; genişletilmiş gözetleme modülü, haritalama modülü, keşif-gözetleme modülü ile KBRN modülü bulunmaktadır.
Orta Sınıf İnsansız Kara Araçları
Orta Sınıf kategorisine baktığımızda ise iki farklı konseptte insansız kara aracı karşımıza çıkıyor. Bunlardan ilki, infografikte yer alan Aselsan tarafından geliştirilen KAPLAN İKA ailesi.
KAPLAN İnsansız Kara Aracı (İKA) Ailesi; yüksek hareket kabiliyetine sahip dayanıklı bir araç platformu üzerine göreve özel değişik faydalı yüklerin kolaylıkla entegre edilebildiği, ayarlanabilir otonomi seviyelerine sahip, modüler kontrol konsolu ile uzaktan komuta edilebilen son teknoloji ile donatılmış yeni nesil bir ürün ailesidir. Kaplan Ailesi’nin uluslararası birlikte çalışabilirlik standartlarına uygun esnek mimarisi sayesinde, araçlara yeni görev senaryoları ve faydalı yükler kolaylıkla entegre edilebilmektedir.
Uzaktan kumanda ile kullanımdan tam otonom kullanıma kadar seçenekler sunan Kaplan İKA’nın en dikkat çekici kabiliyeti IOP (Müşterek Çalışma Sistemi) uyumlu olması. Zira uluslararası birlikte çalışabilirlik standartlarına uygun esnek bir mimariye sahip. Bu sebeple, gelecekteki kritik sistemlerin altyapısını da şimdiden hazırladığımızı söyleyebiliriz.
Üzerine entegre farklı faydalı yük seçenekleri ve modüler yapısı ile birlikte önemli görevler icra edebilecek kabiliyete sahip bu sistem; bomba imha versiyonu sayesinde toprağa gömülü mayın veya EYP tespit ve imha etme faaliyetlerini kolaylıkla icra edebilecek. Bunların yanı sıra entegre karıştırıcı sistemler ile operasyon alanında elektronik harp gibi kritik görevleri de yerine getirecektir. Yine üzerine entegre 7.62mm uzaktan komutalı silah sistemi ile meskûn mahal gibi tehlikeli görevlerde de güvenlik güçlerinin önemli bir yardımcısı konumundadır.
Kategorinin ikinci konsepti ise 2. Seviye Orta Sınıf İnsansız Kara Aracı.
Burada da infografikte yer alan Katmerciler A.Ş tarafından geliştirilen UKAP (Uzaktan Komutalı Araç Platformu) İKA yer alıyor. Azami 2,5 ton ağırlığa sahip olması planlanan bu sistem, keşif-gözetleme ve hedef tespiti yapabilmekte. Farklı faydalı yük seçenekleri ve modüler yapısı ile birlikte değişik çapta silah sistemleri, lojistik kapsamda farklı yükler, gerektiğinde insan taşıma ve her türlü hava ve arazi şartlarında uzaktan kontrollü bir insansız kara aracıdır. Uydudan kontrol kabiliyeti çalışmaları ile birlikte mesafe bağımsız kontrol yeteneği ile görev icra edebilecek olan UKAP’ın dikkat çekici bir özelliği de gözden kaçmıyor: üzerine entegre SARP UKSS (7.65mm veya 12.7mm) ile beraber yine ASELSAN ürünü olan TEPEGÖZ Kablosuz Çok Rotorlu Gözetleme Sistemi ile müşterek çalışma kabiliyeti. 100 metre yüksekliğe kadar çıkarak görev yapabilen Tepegöz sayesinde UKAP, sıcak bölgelerde insan hayatını riske atmadan keşif-gözetleme yapılabilecek.
Ağır Sınıf Kara Araçlarının İnsansızlaştırılması
Bu kapsamda yazımızın başında da, çeşitli sınıf ve seviyedeki insansız kara araçlarının geliştirilme çalışmalarının yanı sıra hâlihazırda envanterde bulunan ya da alınması planlanan platformların insansızlaştırılması için gerekli çalışmaların SSB öncülüğünde devam ettiği bilgisini belirtmiştik.
SSB tarafından paylaşılan infografikte de NUROL MAKİNE’nin geliştirdiği Ejder Yalçın 4×4 TTZA, BMC Kirpi II ve BMC Amazon zırhlı araçlarını görüyoruz. İnsansızlaştırma kiti entegrasyonu ile birlikte bu araçların sahip oldukları hereket kabiliyetini korumasıyla beraber, uzaktan kumanda biriminden sistemlerin ve kritik alt sistemlerin kontrolü de yapılabilecektir. En az iki sürüş kamerası ile yarı otonom veya uzaktan kumanda ile kontrol edilip görev icra edebileceklerdir. Gerektiğinde ise insanlı kullanıma da olanak tanıyacaktır. Bu bağlamda; insansızlaştırılan platformların lojistik hizmetler, riskli arazilerde keşif ve ulaştırma hizmetleri sunması ve yüksek ateş gücü ve hareket kabiliyeti ile düşmana yaklaşma ve gerektiğinde etkisiz hâle getirme amacıyla kullanılması planlanıyor.
İnfografikte yer almayan, fakat herhangi bir zırhlı aracın uzaktan kumanda edilmesi maksadıyla insansızlaştırılmasına imkân tanıyan bir sistemden de bahsetmek istiyorum.
İlk defa IDEF’19 fuarında tanıtılan, FNSS tarafından geliştirilen ve yürütülen Gölge Süvari Projesi. Fuarda FNSS, herhangi bir zırhlı aracın uzaktan kumanda edilmesi maksadıyla insansızlaştırılmasına imkân tanıyan sistemi, silahlı kuvvetlerimizin envanterinde bulunan M113 ZPT ile sergilemişti. Bu sistem de yine diğer sistemlerde olduğu gibi gerektiğinde insanlı kullanıma olanak tanıyabiliyor.
FNSS’nin geliştirdiği Gölge Süvari Projesinin belli başlı özelliklerini de şu şekilde sıralayabiliriz:
- Sistemin gelişimiyle birlikte entegrasyona hazır modüler birimler ile esnek çözümler
- İnsanlı ve İnsansız kullanım
- İç ve dış gündüz-gece çoklu görüntü aktarımı
- Keşif-gözetleme, lojistik ve mayın arama işlevleri
Gölge Süvari Projesi ile birlikte uygulanan araçların yukarıdaki diğer sistemlerde olduğu gibi lojistik hizmetler, riskli arazilerde keşif ve ulaştırma hizmetleri, mayın temizleme ve entegre silah sistemleri ile önemli görevler üstlenmesi beklemekte.
FNSS Genel Müdürü ve CEO’su K. Nail Kurt, mevcut insansız sistemlere yönelik projeler hakkında “Orta vadede insansız kara araçları alanında çok farklı araçları geliştirmeye ve tanıtmaya hazırlandıklarını, bu konuda önemli çalışmalarının olduğunu” vurgulamıştı.
Ağır Sınıf kategorisi kapsamında envanterde bulunan ya da alınması planlanan platformların insansızlaştırılması çalışmaları sürerken, ülkemizde insansız kara aracı geliştirme faaliyetlerini sürdüren Oğuz Kağan Savunma’nın ağır sınıf özgün bir projesine de yazımda yer vermek istiyorum.
5 ton ağırlığa sahip olan ve geliştirme çalışmaları da hâlihazırda devam eden KARAHAN İKA, üzerine diğer sistemlerden faklı olarak makineli top ve tanksavar gibi ağır silahların entegre edilebilmesiyle öne çıkıyor.
Küçükten büyüğe doğru farklı sınıf ve kategoride geliştirilen insansız kara araçlarının, modern muharebe alanında birliklerin tüm ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte gelişimleri sürüyor. Unutmamak gerekir ki her şey aslında değiştirilemez gibi görünse de geliştirilmeye her zaman açıktır.
İnsan İçin İnsansız
Yazar: Ömer KARA
İnsansız Kara Aracı Çalışmalarımız:
İnsansız Kara Aracı (İKA) Sınıflandırması ve Muharebe Sahasında Kullanımı | Tavsiyeler ve Çözümler
Türk Savunma Sanayi özelinde İnsansız Kara Araçları Araştırmacısı
