Uydu Fırlatmak Yetmez Takip Etmek Gerek

Hatice Bilge İspir

Uzaya bir uydu fırlatmak, yalnızca bilim insanları ya da mühendisler için değil, toplum için heyecan verici bir gelişmedir. Ancak sıklıkla şu sorular havada kalır: “Bu uydu şimdi nerede? Ne yapıyor? Yetkililer ne zaman açıklama yapacak?” Bu yazıda, bir uydunun fırlatılmasından sonra nasıl izlendiğini, sıradan vatandaşların bu sürece nasıl dahil olabileceğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlatıyoruz.

Fırlatmadan Önce: Bildirim Süreci ve Yasal Hazırlıklar

Uyduyu izlemeden önce uydu sahipleri fırlatmadan önce ne yapar/yapmalıdır bir bakmakta fayda var.

Fırlatma öncesinde bir uydunun yörüngeye yerleştirilmesi süreci, uluslararası düzenlemeler doğrultusunda detaylı bildirim prosedürlerini içerir. Öncelikle, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), tüm uydu operatörlerinden uyduların kullanacağı frekanslar ve yörünge konumları için önceden resmi bildirim alır. Bu süreç, ITU’nun “Radio Regulations” çerçevesinde yürütülür ve uydunun LEO, MEO ya da GEO gibi hangi yörüngeye yerleştirileceği ile C, Ku, Ka gibi hangi frekans bantlarını kullanacağı gibi teknik detaylar bu bildirimde yer alır. Uydu operatörleri, bu başvuruyu genellikle fırlatmadan en az iki yıl önce yapmak zorundadır.

Bununla birlikte, her ülkenin kendi içinde bu süreci yöneten ulusal bir düzenleyici kurumu bulunmaktadır. Türkiye’de bu görev Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yürütülür. BTK, ilgili uydu operatörünün başvurularını alır, inceler ve gerekli durumlarda ITU’ya iletir. Ayrıca bu bildirim yalnızca frekans tahsisiyle sınırlı değildir; uydunun yayın gücü, anten yönelimi (anten diyagramı), modülasyon türü gibi teknik parametreler de detaylı biçimde ITU’ya sunulur. Bu aşamalar, uydunun uluslararası düzeyde yasal tanınırlığını ve elektromanyetik spektrum üzerinde çatışmasız bir çalışmayı garanti altına alır.

Uydu Fırlatmak Yetmez Takip Etmek Gerek çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 26′ncı sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Fırlatma ve İlk Sinyalin Takibi

Fırlatma anı, uydunun uzaya gönderilmesiyle birlikte başlayan dinamik ve yüksek hassasiyet gerektiren karmaşık bir süreci ifade eder. Uydu bir roket firması aracılığıyla belirlenen yörüngeye doğru fırlatılır. Fırlatma tamamlandıktan sonra uydu, taşıyıcı roketten ayrılır ve önceden planlanan yörüngesine oturur. Bu ayrılma anından itibaren, uydunun ilk izlenebilir sinyalleri yer kontrol merkezleri tarafından yakalanmaya çalışılır. Fırlatmanın ardından ilk takipler askeri ve sivil uzay gözetim ağları tarafından gerçekleştirilir. Bu kuruluşlar, yeni fırlatılan objeleri radar ve optik izleme sistemleri ile gözlemler ve uydunun yörüngesel parametrelerini hesaplayarak TLE (Two-Line Element Set) adı verilen standart veri formatında paylaşırlar. Bu TLE verileri, N2YO gibi açık kaynaklı uydu izleme platformları aracılığıyla halka açık olarak takip edilebilir. Genellikle fırlatmadan sonraki ilk birkaç saat içinde uydu, bu tür platformlarda görünür hale gelir ve konum, hız, irtifa gibi temel bilgileri kullanıcılarla paylaşılır. Bu takip süreci yalnızca konum belirlemekle sınırlı değildir. Aynı zamanda uydunun doğru bir şekilde roketten ayrılıp ayrılmadığı, planlanan yörüngeye yerleşip yerleşmediği ve ilk sinyallerin alınıp alınmadığı da doğrulanır. Bu sinyaller, uydunun sistemlerinin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamada kritik bir rol oynar ve fırlatmadan sonraki ilk birkaç saat içerisinde alınması beklenir.