Rusya, Afganistan’a karşı güvenlik önlemleri alıyor

Rusya, eski Sovyet devletleri ile ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin ardından bölgede güvenlik önlemleri almaya başladı

Eski ABD başkanı Donald Trump döneminde adımları atılan ve Joe Biden hükümeti ile hızlı bir şekilde uygulanmaya konan ABD askerî personelinin Afganistan’dan çekilmesi kararı, Afganistan için güvenlik endişeleri yarattı. Uzun yıllardır ABD desteği ile Taliban ve çeşitli terör unsurlarına karşı mücadele eden Afganistan hükümeti, ABD kuvvetlerince aldığı askerî eğitim, donanım, ekipman ve silahlar ile Taliban örgütüne karşı tek ana güvenlik unsuru olarak kalmıştır.

The Diplomat’ın aktardığı üzere ABD’nin kısa bir süre içerisinde çekilmesi, Kuzey Afganistan bölgesinde ve çevre coğrafyasında Taliban’ın kısa sürede güç kazanmasına ve sivil vatandaşların Tacikistan topraklarına sığınmasına sebep oldu. Kuzey Afganistan’da güvenlik endişelerinin artması sonucunda Rusya Federasyonu, Afganistan sınırındaki iki eski Sovyet ülkesi olan Tacikistan ve Özbekistan ile askerî tatbikat düzenledi.

Rusya Savunma Bakanlığı tarafından açıklandığı üzere, 5-10 Ağustos tarihleri arasında Tacikistan’ın Khatlon bölgesinde yer alan ve Afganistan’a 20 km mesafede bulunan Kharb-Maydon eğitim sahasında, Tacikistan askerî personellerinin de katılımıyla üçlü tatbikat icra edildi. Tatbikat sürecinde çeşitli ekipmanlar kullanılarak birçok eğitim icra edildi. Tatbikatlara 1.800’ü Rusya’dan olmak üzere toplam 2.500 asker ve savaş ve nakliye helikopterleri, açıklanmayan sayıda savaş ve bombardıman uçağı, topçu bataryaları ve kara araçlarıyla yaklaşık 500 adet askerî teçhizatın kullanıldığı aktarıldı.

Afganistan sınırındaki tatbikat sürecindeki askerî personelin ve saha birimlerinin ve mobil komuta merkezlerinin; olası bir düşmanın keşfinden, İHA sistemlerinden, saldırı uçaklarından ve elektronik muharebeye karşı koruma sağlayacağı belirtildi.

TASS’ın aktardığı üzere üç ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen tatbikatın, Afganistan’da artan gerilim ve terör gruplarının Orta Asya ülkelerine girme tehdidi altında gerçekleştiğine dikkat çeken Rus Kara Kuvvetleri komutanı General Alexander Lapin, yaptığı açıklamalarda “Suriye’de kazanılan deneyimlere dayanarak ilk kez müşterek kuvvet gruplandırması uçak, keşif ve muharebe sistemleri ve taarruz birlikleri kullandı. Gelecekteki ortak faaliyetlerin askeri işbirliğini güçlendirmemize ve ülkelerimizi askeri saldırganlıktan korumamıza yardımcı olacağından eminim.” ifadelerine yer verdi.

Rusya Savunma Bakanı Sergey Shoigu daha önce Duşanbe’de Şanghay İşbirliği Örgütü savunma bakanlarıyla bir toplantıda, katılımcı ülkelerin silahlı çeteleri ortadan kaldırmak, hava keşifleri yapmak ve önemli tesisleri korumak için operasyonlar uygulayacağını belirtmişti. Tatbikat, 10 Ağustos gününde sona erdi.

Afganistan’a karşı ikinci önlem

Rusya, Özbekistan ve Tacikistan’ın icra etmiş olduğu ortak tatbikat öncesinde Rus-Özbek tatbikatı yapıldı. 2 Ağustos Pazartesi günü Rus-Özbek ortak tatbikatı, Özbekistan Cumhuriyeti’nin Afganistan sınırında yer alan Surkhandarya bölgesinde Termez sıradağlarında iki ülkenin temsilcilerinin bir araya gelmesi ve açılış konuşmaları ile başlatıldı.

Rusya Federasyonu ve Özbekistan Cumhuriyeti silahlı kuvvetlerinin yaklaşık 1500 askeri tatbikata katıldı. Tatbikat sürecinde Rus ve Özbekistan özel kuvvetler personeli, düşman hatları gerisinde sabotaj eğitimleri gerçekleştirdi. Eğitim sırasında özel maksatlı keşif grupları Mi-171 ve N-215 muharebe-ulaştırma helikopterlerini kullanıldı.

Afganistan ve yeni durum

ABD’nin uygulamış olduğu Afganistan politikasında strateji değiştirildiği ve ABD başkanı Joe Biden’in almış olduğu karar neticesinde Afganistan topraklarında bulunan ABD askerî personellerinin, 31 Ağustos 2021 tarihine kadar geri çekileceği belirtilmişti. Yapılan planlamalar doğrultusunda,  tahmin edilenden daha hızlı bir şekilde çekilen ABD askerî personelleri bölgede güç boşluğu oluşturmuş ve Taliban’ın bölgedeki etkinliğinin artmasına sebebiyet vermişti.

Öyle ki boşaltılan bölgelerdeki güç zaafiyeti sonucunda bazı önemli yerleşim yerleri ve birçok askerî teçhizat Taliban kontrolüne geçti. CNN’in aktardığı üzere Taliban, geçtiğimiz hafta içerisinde 8 Ağustos günü kuzey Afganistan’daki Kunduz’un kontrolünü ele geçirdi.

Mayıs ayında taarruza başladıklarından bu yana Taliban tarafından ele geçirilen ilk büyük şehir olan Kunduz, Taliban’ın son günlerde ele geçirdiği dört eyalet başkentinden üçüncüsü oldu. Aşağıdaki görselde 9 Temmuz- 15 Ağustos tarihleri arasında Taliban’ın ülke içerisindeki ilerleyişi gösterilmektedir.

Reuters’in aktardığı üzere Taliban 8 Ağustos’tan önce; Zaranj, Sheberghan ve Sar-i Pol gibi merkezi konumları, 8-15 Ağustos tarihleri arasında ise Puli Humri, Kandehar, Herat, Gazni, Meymene ve Celalabad gibi stratejik önemi bulunan il/ilçeleri kontrolü altına aldı. 15 Ağustos günü içerisinde de Taliban bünyesindeki militanların Kabil’e ulaştığı bildirildi. AP’nin aktardığı üzere Pazar günü içerisinde Afganistan’ın başkentine girmeye başlayan militanlar halk içerisinde paniğe sebep olurken, Afganistan’ın Cumhurbaşkanı olan Eşref Gani Ahmedzay’ın ülkeden ayrıldığı iddia edildi.

Yaşanan son olaylar neticesinde Rusya tarafından Afganistan için hala sürdürülebilir barış için umut olduğu açıklaması yapılmıştı. rt.com’un aktardığı üzere Rusya başkanı Vladimir Putin’in Afganistan elçisi olan Zamir Kabulov, geçtiğimiz haftalarda Taliban’ın terör örgütü olarak listelenmesine ve Rusya’da yasaklanmasına rağmen sadece üçte birinin radikalleştiğini ve Afganistan’daki grubun komşu ülkeler için bir tehdit oluşturmadığını, bu sebeple militan grubun ilerleyişinin geçmişte olduğu gibi aynı jeopolitik sorunlara sebebiyet vermeme olasılığı olduğuna değindi.

“Tahminlerimize göre, üst düzey liderliği de dahil edersek, bu hareketin yaklaşık üçte ikisi, Afgan krizine siyasi bir çözüm fikrine bağlıdır.” açıklamasında bulunarak bölgesel güveliğin hala sağlanabileceğini ifade etmişti.

Yaklaşık 20 yıldır ABD ve NATO tarafından desteklenen bir düzenli ordunun ülke genelinde güvenliği sağlayamaması ve kısa süre içerisinde yenilgiye uğraması akıllarda soru işareti bırakıyor. Taliban’ın bölgesel etkisini arttırmasına karşılık güvenlik tedbirleri için müşterek tatbikat icra eden ve Asya’nın Doğu bölgelerine uzanabilecek bir tehdide karşı önlemler almaya başlayan Rusya Federasyonu ve çevre coğrafyadaki devletlerin atacağı adımlarla beraber Afganistan’ın geleceği de meçhul durumda.

İlgili Olarak:

ABD Gözlemcisi: NATO, Taliban saldırıları hakkında önemli bilgileri saklıyor

ABD’nin Afganistan’daki 20 yıllık askerî varlığı son buluyor

Arda Atakan Yığın

ODTÜ Siyaset Bilimi ve Uluslararası ilişkiler bölümü öğrencisi. Savunma politikaları ve savunma sanayii meraklısı.