Suudi Arabistan’ın İstanbul Konsolosluğunda gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi olayı failinin, silah endüstrisinin en büyük müşterilerinden Suudi Arabistan olması savunma sanayii sektörü üzerinde ciddi bir baskıyı beraberinde getirdi. Özellikle Batı dünyasında Suudi Arabistan’a büyük silah satış yapan ülkelerin kendi kamuoyları nezdinde sıkıntıya düşmelerine neden oldu.
Suudi Arabistan 2017 yılında tek başına küresel askeri harcamanın %4’ünü (69,4 milyar dolar) gerçekleştirerek en yüksek harcama yapan 3. ülke oldu. Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinin 2019 yılında gerçekleştireceği askeri harcamaların 100 milyar doları aşması bekleniyor. Körfez’de en yüksek harcamayı yapan Suudi Arabistan tek başına bu miktarın yarısından fazlasını oluşturuyor. Suudi Arabistan’a yönelik herhangi bir askeri ambargo kararı üretici ülkelere çok büyük kayıplara yol açacağı gibi Suudi Arabistan’ın bölgede etki ettiği ve müttefiki olduğu ülkelerde bu ambargolara cevap verecektir. Bu sebeple Batı dünyasından Suudi Arabistan’a karşı ciddi bir ambargo gelme ihtimali çok düşük. Ancak Yemen İç Savaşı ile ortaya çıkan kamuoyu rahatsızlığı “Kaşıkçı Olayı” ile birlikte zirveye çıktı. Bu durum Batı hükumetlerini bir miktar zorlayacaktır.
Geçtiğimiz aylarda, Suudi Arabistan’ın aktivistleri tutuklamasına Kanada’nın tepki göstermesine öfkelenen Riyad hükumeti Kanada ile ilişkileri dondurma kararı almıştı. Bunun üzerine Kanada’nın Suudi Arabistan’a ihraç edeceği zırhlı araç sayısında azalmaya gidilmişti. Anlaşmanın tamamen iptali konusunda ciddi tereddütler var. Nitekim, Kanada Başbakanı Justin Trudeau Çarşamba günü, Kanada’nın Suudi Arabistan’a 15 milyar dolarlık zırhlı araç satışı anlaşmasını iptal etmeye çok yaklaştı. Ancak Trudeau Kanada tarihinin en büyük silah anlaşmasını iptal etme konusunda isteksiz davrandı. Hükumet, cezaları (satışı iptal etmenin cezaları var) tetiklemeden silah sözleşmesini iptal etmenin yollarını aradığını ileri sürdü ve geleceğe yönelik silah ihracat izinlerini askıya aldı.
Slovakya ve Çek Cumhuriyeti askeri ambargo meselesini tartışmaya istekli olduklarını bildirirken, İspanya ve Birleşik Krallık Suudi Arabistan’a yapılan silah ihracatının sona erdirilmesi yönündeki çağrıları reddetti. Birleşik Krallık Suudi Arabistan’a en fazla silah satışı yapan ikinci ülke konumunda. İspanya ise Suudi Arabistan ile 5 savaş gemisinin ihracını içeren 2,1 milyar dolarlık sözleşme imzalamış bulunuyor. Bu sözleşme dışında mühimmat ve malzeme satışları da devam ediyor.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’a silah satmamak için 10 yıllık sürece yayılan 110 milyar dolarlık bir anlaşmayı kaybetmek istemediğini söyleyerek, kararını belirtti.
Suudi Arabistan, Almanya’nın yılbaşından bu yana en çok silah sattığı ikinci ülke oldu. Almanya, yılın 9 ayında Cezayir’e yaklaşık 741,5 milyon avro, Suudi Arabistan’a da yaklaşık 417 milyon avro değerinde silah sattı. Almanya Başbakanı Merkel, Suudi Arabistan’a “Kaşıkçı cinayeti tam olarak açıklanana kadar, silah satışı yok” mesajı verdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Kaşıkçı olayıyla Suudi Arabistan’a silah satışının birbiriyle alakasız konular olduğunu öne sürdü. Slovakya ziyareti sırasında konuşan Macron, “Silah satışıyla Bay Kaşıkçı’nın öldürülmesi arasında nasıl bir bağlantı var? Yemen’de olanlarla ilgili bağlantıyı anlarım ama Bay Kaşıkçı’yla alakalı bir bağ yok” ifadesini kullandı.
Avrupa Parlamentosu 1’e karşı 325 oyla Suudi Arabistan’a AB çapında silah ambargosu uygulanmasını talep etti. Avusturya Dışişleri Bakanı Karin Kneissl Avrupa Birliği’nin (AB) Suudi muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın ölümü sonrası Suudi Arabistan’a silah satışını durdurması çağrısında bulundu. Avusturyalı Bakan böyle bir adımın Yemen’de devam eden korkunç savaşın bitmesine de yardım edeceğini söyledi.
İtalya Dışişleri Bakanı Enzo Moavero Milanesi, “İtalya, Kaşıkçı olayının ardından Almanya’nın yaptığı gibi Suudi Arabistan’a muhtemel silah tedarikini durdurmayı kesinlikle değerlendiriyor. Ancak devam eden tedariklerle ilgili spesifik durumlara dair bilgim yok, bu durumu da olayın ışığında değerlendireceğiz.” diye konuştu.
Tüm açıklamalar ve silah tedarik ağı düşünüldüğünde Suudi Arabistan’a karşı mevcut askeri sevkiyatların durmayacağı gibi olayın sıcaklığı ile verilen ambargo veya izin durdurma kararlarının uzun bir zaman geçmeden kaldırılacağını öngörebiliriz. Suudi Arabistan öncülüğünde ki koalisyonun Yemen’de çocukları taşıyan otobüsü vurması sonrası, İspanya Suudi Arabistan’a lazer güdümlü bomba satışını iptal etmeyi planlamıştı, Suudi Arabistan’dan gelen tepkiler üzerine satışı iptal etmekten vazgeçmişti.
Fatih Mehmet Küçük
DefenceTurk
Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı Öğrencisi ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii meraklısı. Amatör savunma sanayii araştırmacısı
