Türk Havacılığında Yeni Adım: HÜRKUŞ-II ve Getirdikleri

Yusuf Emir Işık

2000’li yılların başında TUSAŞ’ın temel eğitim uçağı üretilmesine yönelik çalışmaları dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında icra edilen SSİK kararı ile desteklenmiştir. Türk savunma sanayiinde üretimin yanı sıra tasarım yeteneğinin geliştirilmesi için alınan önemli bir karar olmuştur. Günümüzde ise sonuçları itibarıyla HÜRKUŞ Projesi Türk havacılık tarihinin yeniden yazılmasına vesile olmuştur.

Yerli ve millî bir temel eğitim uçağının üretilmesi için ilk olarak 1990’lı yıllarda yaptığı özgün ürün denemeleriyle dikkat çeken TUSAŞ ile çeşitli görüşmeler gerçekleştirilmiş ve yeni nesil temel eğitim uçağı HÜRKUŞ ortaya çıkmıştır. Bu yazıda ise HÜRKUŞ-II ve uçağın yaşadığı dönüşüm incelenecektir.

HÜRKUŞ Doğuyor

Millî uçak için çalışmalarına başlayan TUSAŞ ve o günkü adıyla Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Savunma Sanayii Başkanlığı) ile 2006 yılında uçağın tasarımı ve üretimi için sözleşmeler imzalanmıştır. Bu bağlamda HÜRKUŞ adının TUSAŞ çalışanları arasında düzenlenen anket ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın aldığı karar sonucu verildiğini belirtmekte fayda bulunmaktadır. 5 binden fazla parçadan oluşan uçak, çeşitli testleri geçerek, 27 Haziran 2012 tarihinde hangardan çıkarıldı. Yer ve taksi testlerini tamamlamasının akabinde HÜRKUŞ, 29 Ağustos 2013 tarihinde ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirmiştir.

Devam eden süreçte proje kapsamında, Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne gönderilmek üzere 545 adet doküman hazırlanmıştır. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 11 Temmuz 2016 tarihinde HÜRKUŞ’a verilen “TT32 Uçak Tip Sertifikası”nı yayımlamış ve Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı aynı gün Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından verilen söz konusu sertifikayı tüm Avrupa ülkeleri için geçerli kılmıştır. Böylece HÜRKUŞ, Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi’nden tip sertifikası alan ilk Türk uçağı olmuştur. 2013 yılında ise seri üretim için HÜRKUŞ-B sözleşmesi imzalandı. HÜRKUŞ-B ilk kez 29 Ocak 2018 tarihinde havalandı. Üretilen uçaklar şu ana kadar yaklaşık olarak bin 500 sorti uçuş icra ederek, 3 bin 200 saat havada kaldı.

Türk Havacılığında Yeni Adım: HÜRKUŞ-II ve Getirdikleri çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 26′ncı sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Bu uçuşlarda 356 knot sürate, 35 bin 500 feet irtifaya ulaşıldı. Uçakların, -2,5g/+7g dayanıma karşı dirençli olduğu gözlemlendi. Bu uçuşlarda; sistem fonksiyon, hava veri sistemi kalibrasyonu, kararlılık ve kontrol, acil durum, düşük sürat, detaylı stall, aerodinamik konfigürasyon, spin, performans, havada motor susturma, aerobatik, operasyon ile yüksek hız ve çırpınma gibi pek çok test gerçekleştirildi.

HÜRKUŞ-II İçin Çalışmalar Başlıyor

3 Mayıs 2021 tarihinde Savunma Sanayii Başkanlığı ve TUSAŞ arasında yapılan “Sözleşme Değişikliği” ile 15 adet Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı’nın tasarımı ve üretimine yönelik faaliyetler başlatılmıştır. Yeni sözleşme ile mevcut uçaklardan daha gelişmiş bir temel eğitim uçağı ortaya çıkması planlanmıştır.

HÜRKUŞ-II uçağında düşük yapısal ağırlık öne çıkmaktadır. Bu bağlamda uçak, kullanılan son teknolojiler sayesinde kendi sınıfının en akrobatik ve en yüksek performanslı uçaklarından biri hâline getirilmiştir. Savunma sanayisinde yerlilik oranını artırma hedefi doğrultusunda kanopi, soğutma sistemi, hidrolik pompa, telsiz ve dost-düşman tespiti (Identification friend orfoe / IFF) gibi birçok ekipman yerlileştirilmiş ve uçağın millîlik oranı artırılmıştır. Yapılan aerodinamik iyileştirmeler ise pilot adaylarının uçuşları için Türk Hava Kuvvetleri’ne etkin bir çözüm sunacak. Türk mühendisliğinin gücünün ve savunma sanayimizin yetkinliğinin en büyük simgelerinden biri olan HÜRKUŞ, Türk Hava Kuvvetlerine stratejik bir katkı sunarak ülkemizin de uluslararası savunma sanayisindeki rekabet gücünü artıracak.