Türkiye 2 yılda 1000’den fazla zırhlı araç teslim etti

Türkiye’nin 2023 UNROCA (Birleşmiş Milletler Konvansiyonel Silah Kaydı) raporu yayımlandı.

Birleşmiş Milletler Konvansiyonel Silah Kaydı raporu yayımlandı. Rapora göre Türkiye, 2023 yılında 11 farklı ülkeye zırhlı araç teslimatı gerçekleştirdi. Toplam teslim edilen araç sayısı ise 501 adet olarak açıklandı. Teslim edilen ülkeler ve adetler ise şu şekilde:

Verilere göre Türkiye zırhlı araç ihracatını Asya, Afrika ve Avrupa kıtasına gerçekleştirdi. Teslim edilen araçların modeli ise paylaşılmamakta. 2022 yılını kapsayan rapora göre ise Türkiye, bahse konu  yılda 549 adet zırhlı araç teslim etti. 2022 yılında teslimat gerçekleştirilen ülkeler ise şu şekilde:

Türkiye’nin 2019 yılındaki 259 adet zırhlı araç satışı yaklaşık %7,72 artarak 2020’de 279 adede yükselmişti. 2021 yılında 2020’ye göre %21,50 artış ile 11 ülkeye 339 araç ihracatı (teslimat) gerçekleşti. 2022 yılında ise %63’lük bir artış yaşandı ve 549 adet araç teslim edildi. 2023 yılında ise 2022 yılına kıyasla yaklaşık %8’lik bir azalma gerçekleşti ve 501 adet araç teslim edildi.

UNROCA tarafından açıklanan veriler bahse konu taraf ülkeler tarafından BM ile paylaşılmaktadır. Dolayısı ile verilen bilgiler ülkelerin beyanatlarına göre hazırlanmaktadır. Türkiye ise UNROCA ile adet ve ülke bilgilerini paylaşırken araç modellerini ve firma bilgilerini genellikle paylaşmamakta. Devam eden satırlarda belirtilen ülke ve araç isimleri geçmişteki görüşme ve sözleşme haberleri üzerinden hazırlanmıştır.

Hangi ülke hangi aracı almıştı?

Azerbaycan’ın envanterinde OTOKAR üretimi COBRA II zırhlı araçlarının bulunduğu bilinmekte. Her ne kadar Türkiye’nin Azerbaycan’a savunma ürünleri tedariki gittikçe artsa da Azerbaycan’a zırhlı araçların tedarikine yönelik bir bilgi basına yansımadı.

Azerbaycan’a ek olarak Bangladeş de farklı Türk savunma sanayii ürünlerini envanterine katmakta. Bu bağlamda geçtiğimiz süreçte Bangladeş’e COBRA I ve II zırhlı araçlarının teslim edildiği bilgisi paylaşılmıştı. Bangladeş’in ilgili araçları tatbikatlarda ve güvenlik operasyonlarında aktif olarak kullandığı da bilinmekte. 2023 yılında ise COBRA I araçlarının tedariki basına yansımıştı. Bunlara ek olarak Bangladeş’in OTOKAR üretimi TULPAR hafif tanka da ilgi gösterdiği geçtiğimiz süreçte basına yansımıştı.

Afrika ülkesi Çad’a 2023 yılında 30 adet zırhlı araç teslim edildiği bilgisi raporda yer almakta. Bu bağlamda 2022 yılında Twitter üzerinden paylaşılan videolarda Çad Geçici Askeri Konseyi Başkanı Mahamat Idriss Déby’in de bulunduğu konvoy YÖRÜK 4×4 TTZA (Taktik Tekerlekli Zırhlı Araç) eşliğinde Çad’ın Mongo şehrine giderken görüntülenmiş ve Şubat 2022’de YÖRÜK 4×4 zırhlı aracının Çad’a ihraç edildiği aktarılmıştı. YÖRÜK’e ek olarak Çad, EJDER YALÇIN zırhlı araçlarını da envanterinde bulundurmakta. 2023 yılında teslim edilen araçlarla ilgili olarak ise herhangi bir bilgi basına yansımadı.

Geçtiğimiz süreçte Fildişi Sahili’ne yapılan zırhlı araç teslimatları ile ilgili bir bilgi bulunmuyordu. Ancak 2022 yılında sosyal medyada yayımlanan videolarda OTOKAR ve Nurol Makine tarafından üretilen zırhlı araçlar Fildişi Sahili’nde görüntülenmişti. Araçların geçit töreni hazırlıklarında görüntülendiği aktarılmıştı. Bu kapsamda OTOKAR COBRA II ve Nurol Ilgaz zırhlı araçlarına ek olarak ABD merkezli TAG tarafından üretilen LT-79 ve Çin üretimi WZ-551 zırhlı araçları da görülmüştü. Buna ek olarak Fildişi Sahili’ne teslim edilen COBRA II taktik tekerlekli zırhlı araçlar, Afrika Uluslar Kupası’nda görev almıştı. 2023 yılında ise Fildişi Sahili’ne yapılan teslimatlar ile ilgili bir bilgi paylaşılmadı. 

Ekvador’un da geçtiğimiz süreçte yine OTOKAR üretimi zırhlı araçları envanterine aldığı görülmüştü. Bu bağlamda Ekvador Ordusu tarafından 2024 yılında kaçak madenciliğe karşı gerçekleştirilen operasyonda OTOKAR üretimi COBRA II 4×4 zırhlı aracı görüntülenmişti. 2023 yılında ise Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso‘nun katıldığı törende ise Ekvador Ordusu’na 15 adet OTOKAR Ural 4×4 taktik zırhlı araç teslim edilmişti.

2024 yılında Kazakistan’da da OTOKAR tarafından üretilen COBRA II araçları görülmüştü. 2023 yılında Kazakistan’ın OTOKAR’a 150 adet COBRA II TTZA siparişi verdiği iddia edilmiş ancak konuyla ilgili olarak resmi bir açıklama yapılmamıştı. Buna ek olarak OTOKAR üretimi TULPAR ve ARMA araçlarının Kazakistan’da gerçekleştirilen zırhlı araç ihalesine girdiği bilinmekteydi. Kazakistan merkezli basın kuruluşu Orda.kz tarafından yapılan haberde ise Kazakistan’ın Türkiye’den 800’den fazla zırhlı araç satın almak istediği iddia edilmişti. Bu bağlamda OTOKAR üretimi ARMA 8×8 Zırhlı Muharebe Aracı’ndan 834 adet alınacağı ve bahse konu tedarikin 2 trilyon tenge (4.5 milyar dolar) mal olacağı iddia edilmekteydi. Ancak konuyla ilgili yalanlama resmi kaynaklardan yapılmıştı.

Rapora göre 2023 yılında Fas Kraliyet Silahlı Kuvvetleri’ne (FAR) de zırhlı araç teslimatı yapıldı. Bu bağlamda raporda 20 adet aracın teslim edildiği belirtilmekte. Keza geçtiğimiz süreçte Fas’ın OTOKAR’dan 200 adet COBRA II zırhlı aracı sipariş ettiği ifade edilmiş ve bu araçların yaklaşık 20 tanesinin Birleşmiş Milletler Barış Koruma Misyonları’na katılan Faslı barış güçlerine tahsis edileceği iddia edilmişti.

OTOKAR tarafından üretilen COBRA II’nin bir diğer durağı ise Suudi Arabistan oldu. Bu bağlamda 2023 yılında OTOKAR’ın Suudi Arabistan’a COBRA II zırhlı araçlarını ihraç ettiği açıklanmış ve 2023’te yapılan anlaşmanın teslimatlarının 2023 yılı sonunda başladığı açıklanmıştı.

Tunus’a Nurol Makine tarafından üretilen EJDER 6×6 zırhlı muharebe aracının teslim edildiği geçtiğimiz süreçte iddia edilmişti. Gerjon isimli Twitter kullanıcısı tarafından yapılan paylaşımda Antonov Airlines’a bağlı An-124 kargo uçağının İstanbul’dan Tunus’a gittiği bilgisi paylaşılmış ve uçağın Nurol Makine tarafından geliştirilen EJDER 6×6 zırhlı muharebe araçlarını taşıdığı iddia edilmişti. Yapılan resmi açıklamalarda ise Nurol Makine’nin geçmişte ürettiği ve ASFAT tarafından bakım ve onarım faaliyetlerinden geçen araçların teslim edildiği açıklanmıştı.

OTOKAR’ın ARMA 8×8 TTZA üzerinden geliştirdiği Rabdan TTZA, 661 milyon Dolar’lık sözleşme ile Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ihraç edilmişti. Oldukça yüksek miktarda opsiyona sahip olan sözleşmenin devamındaki siparişler ise bilinmemekte. 2018’de teslimatlara başlandığı belirtilse de UNROCA verilerinde yer almamıştı. Bir OTOKAR yetkilisi tarafından 2018 yapılan açıklamada projenin toplam 700 aracı kapsadığını ilk partinin 100 adedi kapsadığını belirtmişti. 2019 raporlarında 55 adet, 2020 yılındaki verilerde ise 79 adet aracın BAE’ye teslim edildiği bilgisi yer almıştı. 2023 yılında Defence Turk tarafından edinilen bilgiye göre ise OTOKAR tarafından BAE için geliştirilen Rabdan 8×8 ZMA’ların teslimatları 2021 yılında tamamlanmıştı. 20-24 Şubat 2023 tarihleri ​​arasında gerçekleştirilen IDEX – NAVDEX 2023 Fuarı sırasında Defence Turk tarafından edinilen bilgiye göre 400 adet araç teslim edilmişti.  Buna ek olarak Rabdan’ın ambulans varyantının da BAE envanterine gireceği açıklanmıştı.

Rapor her ne kadar resmi kayıtları içerse de bazı eksikliklerin de olduğunu söylemekte fayda var. Keza Türkiye’nin Ukrayna’ya çok sayıda zırhlı araç teslim ettiği, muharebe sahasından paylaşılan videolarda görülmüştü. Buna ek olarak başta farklı Afrika ülkeleri olmak üzere bazı ülkelere hibelerin gerçekleştiği de bilinmekte. Yani 2023 ve 2022 yıllarında Türkiye’nin raporda bahsedilen zırhlı araçlardan çok daha fazlasını teslim ettiği düşünülebilir.

İlginizi Çekebilir

Türkiye 2021 yılında 11 farklı ülkeye 338 zırhlı araç teslimatı gerçekleştirdi

Yusuf Emir Işık

Gaziantep Makine Mühendisliği Bölümü öğrencisi. Savunma Sanayii ve Uluslararası İlişkiler Meraklısı