Aşil’in Topuğu | NATO’nun Kırılgan Füze Kalkanı’na Esneklik Eklemek

Bu makale Ian Williams tarafından yazılmış ve Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) tarafından yayımlanmıştır.

Konuya Giriş

ABD’nin ve NATO’nun füze savunması, muhtemel çatışma durumunda İran’ın saldırganlığına karşı koyma ve verebileceği hasarı sınırlama stratejisinin büyük bir bölümünü oluşturuyor.

Halihazırda NATO’yu İran’dan gelebilecek füze saldırılarından koruyan füze savunma mimarisi, Avrupa’ya yönelebilecek füzeleri izlemek için temelde tek bir yer konuşlu (Kürecik’teki AN-TPY-2) radara dayanması itibariyle kırılgan halde. Bahse konu radarın akamete uğraması ihtimali sistemi bütünüyle teknik arızalara ve tertipli hasım hamlelerine karşı zafiyete düşürmektedir.

Daha çeşitli ve modern bir sensör seti, İran’ın balistik füze saldırısına karşı güvenilirliği ve esnekliği artıracaktır.

Yeniden artan gerilim

İran ile gerginlikler artıyor. Bir kez daha nükleer anlaşmanın yavaşça bozulmaya başlaması, İran’ın kargo gemilerine uyguladığı taciz ve ABD insansız hava aracının düşürülmesi, İran ile ABD arasındaki çatışma riskini artırdı. Yaşanan bu gerilim, olası bir Amerika-İran savaşı durumunda Amerika’nın müttefiklerini de savaşa hazırlık durumuna getirilmesi gerekliliğine dikkat çekiyor. Olası bu savaşın Orta Doğu ve Avrupa’ya geri tepmesi ihtimaline karşı hazır olunması gerekiyor.

“Bölgesel füze savunma yapılanmaları bu hazırlığın önemli bir parçasıdır.”

İran, Orta Doğu bölgesindeki en büyük ve en çeşitli balistik füze gücüne sahip. Tahran bu gücü savaş ortamında kullanma isteğini açıkça göstermişti. İran aynı zamanda, uzun menzilli seyir füzeleri ve insansız hava araçları gibi diğer tarzda hava saldırı araçlarını da bünyesine katmayı ve kullanmayı öğreniyor. İran ile bir çatışma durumunda ABD ve müttefik kuvvetleri muhtemelen geniş bir hava saldırı araçları ve füze tehdidi yelpazesi ile karşı karşıya gelecektir.

İran merkezli füzelere karşı savunma sistemlerine yapılan en büyük ABD yatırımı, Avrupa Aşamalı Uyum Yaklaşımı (EPAA) oldu.

EPAA, Avrupa ve çevresinde ABD’nin kurduğu füze savunma sistemleridir, bu sistemler İran’dan füze saldırısı gibi durumlarda NATO’nun zarar görmesini engellemek ve hasarı sınırlandırmak için aşamalı bir yapıdır.

Bununla birlikte, EPAA mimarisi büyük ölçüde İran’a nispeten yakın bir yerde bulunan tek bir radarın (Kürecik’teki AN-TPY-2) nominal, numaralandırılmamış performansına bağlıdır. Bu herhangi tek bir sistem veya operatör hatasında büyük bir açık oluşturur. Bu açıklık ayrıca, belirli ya da yaratıcı bir düşmanın sömürebileceği bir Aşil’in topuğu durumunu sunar. İran kesinlikle her iki tanımlamaya da uyuyor. 1958 yılında, stratejist Albert Wohlstetter şöyle yazdı: ABD’nin ikinci nükleer saldırı kabiliyetindeki güvenilirliği ancak “tüm mantıklı düşman planları göz ardı edildiğinde” başarıldı.

Bu aynı kritik karar, halihazırda yapılandırıldığı gibi EPAA’ya olan güven için de uygulanmalıdır.

İran gibi makul bir rakip, savunma hedeflerine ulaşmak için füze kuvvetlerine güvenir. Bu füze kuvvetinin etkili bir şekilde uygulanmasını engelleyecek tek bir hata noktasını hedefleme öngörüsü ile hareket edilmelidir.

Neyse ki NATO ve ABD’nin uygulayabileceği pratik adımlar ile daha dirençli daha uyumlu bir EPAA sistemi oluşturulabilir. Mevcut radarlara yapılacak yükseltme, müttefik radarların füze savunma görevine entegrasyonu ve hava ve uzay tabanlı sensörlerin eklenmesi EPAA’nın kabiliyetini ve hayatta kalabilirliğini geliştirecek, ABD’yi ve NATO’nun beklenmedik bir Ortadoğu ihtilafı için hazırlığını geliştirmek için çok şey yapacaktır.

EPAA sistemi Mimarisi

Başkan Obama’nın 2010 Balistik Füze Savunma İncelemesi’nin (BMDR) ana çabası olan EPAA, Aegis’in balistik füze savunma varlıklarının Avrupa’ya üç fazlı bir dağıtımından oluşuyor.
1. Fazda Amerika Birleşik Devletleri BMD devriyeleri de dahil olmak üzere Akdeniz’deki operasyonlar için dört BMD kabiliyetine sahip Arleigh Burke sınıfı güdümlü füze muhribi, İspanya’nın Rota kentine kalıcı olarak konuşlandırıldı.

2. Fazda ABD, Deveselu, Romanya’daki Aegis Ashore adlı Aegis BMD sisteminin kara temelli bir versiyonunu inşa etti. Romanya’daki Deveselu Aegis Ashore tesisi, tüm ilgili komuta ve kontrol altyapısına sahip bir güverte ve bir SPY-1 radarı içeriyor. Bu yapı, 24 adet Standart Füze-3 (SM-3) önleyicisini tutan üç adet 8 hücreli Mk 41 Dikey Fırlatma Sistemi (VLS) modülüne bağlanmıştır. NATO, sistemin 2016 yılında faaliyetine resmi olarak başladığını ilan etti.

Halen yapım aşamasında olan Faz 3, Polonya’nın kuzeyindeki Redzikowa’da yine bir Aegis Kıyı Sahasından oluşur. MDA, askeri inşaatın yol açtığı komplikasyonları öne sürerek 2020 yılına kadar alanın tamamlanmasını geciktirdi.

ABD aynı zamanda, hem Romanya hem de Polonya sahalarını, sistemin savunucu kapsama alanını artıracak yeni ve daha hızlı olan SM-3 Blok IIA önleyici ile konuşlandırıp geliştirmeyi planlıyor.

EPAA’nın özellikle kritik unsurlarından biri, Türkiye’nin doğusunda bulunan TPY-2 X-band radarıdır.

Bu radar Avrupa üzerinden gidecek İran füzelerini takip etmek için tasarlanmıştır. Gerçekten de tüm bu savunma sisteminin temel taşı olarak görülmekte. Bu radarın arızası halinde, Aegis Ashore bölgelerinin Avrupa’yı savunabilme kabiliyeti büyük ölçüde bozulur.

HIPAA’nın amacı, İran gibi Orta Doğu’dan NATO’ya yönelik balistik bir füze tehdidine karşı koymaktı.

Trump yönetiminin 2019 Füze Savunma İncelemesi (MDR) kapsamında, bu sistem için “Avrupa NATO topraklarının Orta Doğu füze tehditlerine karşı sürekli savunmasını sağladığını” söyleyerek bu misyonunu yineledi.

NATO ittifakı, BMD mimarisinin yalnızca “Avrupa-Atlantik bölgesi dışından” kaynaklanan sınırlı balistik füze saldırılarına karşı NATO Avrupa bölgesini savunmak için tasarlandığını belirterek, bu odağı da onayladı.

Uzaktan müdahale

Aegis Ashore’nin NATO topraklarını korumadaki başarısı, “uzaktan müdahale etme” (EOR) adı verilen belirli bir füze savunma taktiği türüne dayanıyor. EOR’da BMD ateşleyicisi, “standart” bir etkileşimde olduğu gibi, engelleyicileri için atış kontrol verilerini elde etmek için kendi “ortak” radarına sahip olmasına gerek duymamaktadır. Aksine, hedef bilgilerini, genellikle düşman füzelerinin fırlatma noktasına yakın olan farklı bir sensörden alır. EPAA’da, bu uzaktan kumanda sensörü, Türkiye’deki TPY-2 radarıdır.

TPY-2, komuta ve kontrol sistemlerinin tehdit füzesinin tipini, hızını, rotasını ve muhtemel hedefini belirlemek için kullanabileceği verileri üreten çok yüksek çözünürlüklü bir sensördür.

Bu veriler, tahmin edilen bir kesişme noktasını belirlemek için kullanan Aegis Ashore bölgelerine aktarılır. Tahmin edilen kesişme noktası, bir müdahalenin buluşacağı ve imha edeceği tehdidin yörüngesini bulur.  Aegis Ashore sistemi engelleyicilerini ateşledikten sonra, SPY-1 radarını kullanarak hedeflerle ilgili bilgi güncellemelerini engelleyicilere göndermeye devam eder.

Tek noktada başarısızlık durumu

TPY-2 radarı herhangi bir nedenden dolayı erken izleme bilgisi sağlayamazsa, iki Aegis Ashore sahasının savunan alanı önemli ölçüde sekteye uğrar. Avrupa’daki birçok askeri üs ve büyük şehirler korunmasız olacaktır. Aegis Ashore tesislerinde kurulu olan SPY-1 radarları, Avrupa’nın savunma kapsamını tek başına korumak için yeterli menzilde değildir. Bazı durumlarda, SPY-1’ler, Agegis sisteminin İran’ın balistik füzelerini önleyebilmesi için gerektiği kadar erken tespit edemeyecektir.

Batı Avrupa’ya giden daha uzun menzilli, daha yüksekten uçan füzeler bu radarların hepsini atlatabilir.

Bu nedenle, ileriye konuşlandırılmış TPY-2’nin nominal işletimi Aegis Ashore bölgelerinin NATO topraklarının kapsama görevini yerine getirmesi için esastır. Türkiye’deki TPY-2 tarafından sağlanan verilere sahip olmadıkça, her iki Aegis Ashore bölgesinin savunma kapasiteleri de çarpıcı biçimde düşmektedir.

EPAA’nın önceki çalışmaları ve modellenmesi de benzer bulguları sunmuştur. Bir füze savunma mimarisinin herhangi bir unsurunun başarısız olabileceği çok sayıda yol vardır.  2012 Ulusal Bilimler Akademisi’nin bir raporu, “herhangi bir radar kesintisinin, füze savunma sisteminde olası bir tek nokta başarısızlık kaynağı olabileceğini” belirtti.

EPAA’nın Türkiye’deki TYP-2’si işte böyle bir başarısızlık noktası.  Mesela Türkiye’deki radar hava saldırısına maruz kalabilir.  İran, Yemen’deki Husi militanlarına İHA ile Suudi Patriot radarlarını hedef alma konusunda yardım eden daha karmaşık bütünleşik saldırı için bir taktik gösterdi. İranlılar ayrıca, İHA’ları ve balistik füzeleri ve diğer birleşik silah operasyonlarını da kullanma yeteneklerini gösterdi.

TPY-2 radarı

Türkiye’deki TPY-2 İran sınırından yaklaşık 560 km (350 mi) mesafede ve Suriye’den 160 km’den biraz daha uzak. Alanın herhangi bir alt kademeli hava savunmasına sahip olup olmadığı açık değildir. (İncirlik’te İspanyol Patriot bataryaları ve Kahramanmaraş’ta İtalyan SAMP/T bataryaları bulunuyor) EOR arzu edilir çünkü çok daha büyük bir savunma alanı sağlar.

Bir önleyicinin, hedeflenen bir radarın hedefi tutmasını beklemesine nazaran çok daha erken bir zamanda başlatmasına izin verir. Önleyicileri ne kadar erken fırlatırsan, düşman füzelerinin uçuşunu da o kadar erken kesme imkanı bulursunuz. Ne kadar erken müdahale edersen, o kadar fazla bölgeyi koruyabilirsin.

Aegis Ashore, ileri bir TPY-2 ile entegre olduğunda, sırasıyla 3,0 ve 4,0 km / sn hızında ateşlenen yakalayıcı (füze) kullanır.

NATO’nun, Türkiye’nin S-400’ü satın almasına ilişkin anlaşmazlığının ve F-35 programından çıkarılmasının yol açtığı anlaşmazlığın açıkça ortaya koyduğu gibi, Türkiye’deki radar varlığının sürekliliğini tehlikeye atabilecek siyasi baskılar da var. Nominal performansta bile, tek bir radara aşırı güven duyulması, sistemin esnekliğini sınırlar, yalnızca tek bir yönden kaynaklanan genel tehditlere karşı etkilidir.

Sistem aynı zamanda balistik füzelerin manevralarına karşı savunmasız kalabilir. TPY-2, İran füzelerinin uçuşunun sadece küçük bir kısmını takip edebilir.

Füzeler, radarın görüş alanının üstüne çıktığı takdirde, Aegis füzenin yörüngesinden öngörerek nerede olacağını tahmin ediyor. Engelleyiciler, öngörülen yörünge boyunca hesaplayarak belirlenmiş bir yakalama noktasına yönlendirilir. Bu durum, balistik füzelerinin yörüngelerinin doğası gereği tahmin edilebilir olduğundandır. Geleneksel balistik füzelere karşı yönetilebilir bir mücadele seçeneği olarak kabul edilir.

Ancak bazı daha gelişmiş füzeler uçuş sırasında manevralar yapabilir. İranlı bir balistik füzenin, TPY-2’yi geçtikten sonra orta kademe manevraları yapması durumunda, SM-3’ün müdahale etmek için açacağı ateş çok kolay ıskalamasına sebep olabilir. Manevra yapma tehditlerine müdahale etmek, TPY-2’nin yerden yaptığı erken tahminlerden fazlasını gerektirir. Rotanın değişip değişmediğini belirlemek için sürekli gözlem gerekmektedir.

İran’ın şu anda manevra yapan balistik füzelere sahip olup olmadığı belirsizliği hala sürüyor.  Örneğin İran’ın Emad füzesi, İran’ın bir “terminal manevra yönlendirme” aracıyla donatıldığını iddia ettiği Shahab-3 orta menzilli balistik füzesinin (MRBM) bir versiyonu olarak biliniyor.

Terminal manevraları büyük oranda uçuş ortasında gerçekleştiğinden bir SM-3 müdahalesine etki etmeyecek olsa da, ABD istihbarat topluluğundaki analistlere göre bu Emad’ı tüm uçuşu boyunca güçlendiriyor.

Uzaydan ve havadan takip

Bu zorluklar göz önüne alındığında, NATO’nun daha etkili bir savunma ortaya koyması için mevcut EPAA planının daha katmanlı ve esnek bir sensör ağı ile geliştirmesi gerekecektir. Düşman faaliyetlerinin ötesinde, radar teknik bir arıza veya operatör hatasından zarar görebilir.

Bu sistemlerden biri, uzay tabanlı izleme için 12 uydulu Hassas İzleme ve Gözetleme Sistemi (PTSS) takım uydusuydu. ABD hükumeti 2013 yılında tecrit tarafından getirilen bütçe baskılarını gerekçe göstererek PTSS’yi iptal ettirdi.

EPAA’nın bir diğer parçası yüksek irtifa İHA’ların havadan kızılötesi takip yapmasını sağlayan ABIR programıydı. ABIR programı 2013 Finansal Yılı savunma bütçesi gereğince iptal edildi. Bununla birlikte, havadaki sensörler hakkındaki araştırma ve geliştirme diğer himayede devam ettirildi.

Füze Savunma Ajansı, bu platformların gerçek operasyonel durumu belirsiz olmasına rağmen, Aegis engelleme testlerine havadan sensörlerini dahil etti. Uzay temelli veya hava temelli bir sensör katmanı yukarıda belirtilen zayıflıkları hafifletmek için çok işe yarayacaktır.

Uzay temelli bir savunma katmanı teoride, yapabilecek tüm uçuşunun büyük bir kısmında veya tamamı boyunca füzeleri takip edebilir. Bu sayede İran’ın  saldırısında kara radarlarının etkili olduğu senaryoya göre saldırması daha zor olacaktır. Hava temelli bir takip sistemi en iyisi olacaktır. Takip yeteneğini sağlayan şey sektörel, kara tabanlı bir radardan çok daha geniş bir alanda işe yaramaktadır.

Her iki sistem de beklenmedik şekilde TPY-2’nin görüş alanına girmeyen yörüngeli füzeler için EOR sisteminin sağlayabildiklerinden daha güven ve esneklik katacaktır. Uzay temelli bir sensör katmanının gerçekleştirilmesi durumu gün geçtikçe zorlaştı. Gerçekten de, Ronald Reagan’dan bu yana her başkanlık yönetimi, uzun menzilli füze savunması için uzay temelli bir sensör katmanını planlarına dahil etti ancak hiçbiri daha operasyonel hale getirmeyi başaramadı. 2019 MDR’nin uzay sensörlerinin yapımını onaylamasına rağmen, müteakip savunma bütçesini tıkamış olan bu yatırım çabası henüz yeterince finanse edilebilmiş değil.

EPAA’nı temellerinin atılması

EPAA’nın sensör ağının kırılganlığı ve esnek olmayışı, orijinal planlamacılarının öngörme kabiliyetinin eksikliğinden kaynaklanmadı. Aksine, EPAA’nın tüm unsurlarının başlangıçta planlandığı gibi tamamen kitabına uygun uygulanamamasından kaynaklanmaktadır.

En başta güç seviyeleri düşük kullanıldı. Farklı bant genişliklerinde çalışabilen yeni nesil dijital radyolar daha fazla özellik sunabilecek idi. Bu yapılara daha güçlü radarlar kurmak, EOR arızası durumunda bile önemli bölgesel kapsama alanı sağlamalarına olanak sağlayacaktır. Ayrıca uçuş ortası -değişiklik- durumlarında ayırt edebilme yetisini arttırır ve füzelere karşı atak manevraları sağlar.

Diğer bir seçenek; kalıcı, yedek sensör kapsamında Akdeniz çevresinde ek yer temelli radarların inşa edilmesi olabilir.

Ayrıca, Aegis Ashore’yi desteklemek için sensörleri diğer NATO hava savunma gemilerine entegre etmek de faydalı olacaktır. Danimarka, Almanya ve Hollanda birlikte uzun menzilli BMD takibi için geliştirilebilecek radarlı 10 gemiye sahiptir. Bu değişikliklerin bir kısmı çoktan başladı.

2012 yılında Hollanda, BMD’nin takibi için 4 adet De Zeven Provincin sınıfı hava savunma fırkateynini geliştirmeye başladı. Bu gemilerin ilki Mart 2019’da bu radar yükseltmesini aldı. Bazı kaynaklar bu yükseltme işleminin gemilerin radar algılamasını artırdığını ve takip menzilini 1.000-2.000 km arasına getirdiğini yayınladı.

Danimarka, NATO füze savunmasına katkıda bulunmak için Iver Huitfeldt sınıfı fırkateynini değiştirme isteğini de dile getirdi.

Kesin olarak, bu sistemleri bütünleştirmek, X grubu TPY-2’lerin sunduğu yüksek çözünürlüklü görüntülerin veya coğrafi avantajların yerine doğrudan bir gelişme gibi görünmeyebilir, ancak yine de fazla imkan ekleyebilir ve EPAA’nın aktif takibinde oluşabilecek boşlukların kapatılmasına yardımcı olabilir.

Sonuç

Wohlstetter’in 50 yıl önce uyardığı gibi, bir rakibin güçlü yanlarımıza uygun stratejiler ve taktikler izlemesi kabul edilebilir değildir.

Düşman güvenlik açıklarını arayacak ve onlara saldıracaklardır. Mevcut EPAA’nın sensör mimarisi, teknik bir arızanın veya uyumlu düşman eyleminin üstesinden gelmek için yeterli esnekliğe sahip olmadığından, böyle bir sorumluluk alınabilmelidir.

Yakın dönemde, EPAA’yı destekleyen sensör mimarisini geliştirmek adına birkaç plan söz konusu. Bunlardan biri, Aegis Ashore bölgelerini daha gelişmiş ve daha uzun menzilli radarlarla yükseltmek olacaktır. SPY-1 radarları, çokça geliştiği halde hala temellerinde 1980’lerin donanımına dayanıyor.

Galyum nitrür kullanan katı hal radarları gibi yeni teknolojileri entegre etmek menzili ve hassasiyeti artırabilir. (Aselsan’ın bu teknoloji üzerinde çalıştığını ve ÇAFRAD radarının bu teknolojik prensibe dayandığını eklemek gerekiyor)

Ian Williams

Çeviri: Atamert Küçükyıldız
Düzenleme: Sebati Koç ve Fatih Mehmet Küçük

Notlar

1. See: “Iranian Missile Launches: 1988-Present,” Missile Threat, Center for Strategic and International Studies, July 27, 2017, last modified February 25, 2019, https://missilethreat.csis.org/iranian-missile-launches-1988-present/;
   “Iran Fires Missiles at Militants in Syria Over Parade Attack,” Reuters,
   October 1, 2018, https://www.reuters.com/article/us-iran-syria-missile-attack/iran-fires-missiles-at-militants-in-syria-over-parade-attackidUSKCN1MB1ET;
   “Iranian Guards, Claims Missile Attack on Iraq-based Kurd Dissidents,” Reuters, September 9, 2018, https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-iraq-iran/iranian-guards-claims-missile-attack-oniraq-based-kurd-dissidents-idUSKCN1LP08Q.
2. Albert Wohlstetter, The Delicate Balance of Terror, (Santa Monica, CA: The Rand Corporation, 1958), 7.
3. In its original manifestation, the EPAA had a fourth phase that consisted of the development and deployment of a new type of Standard Missile-3, the Block IIB, that would have been capable of defending the U.S. homeland. This phase was canceled in 2013.
4. “Key Missile Defense Site Declared Operational,” NATO, May 12, 2016,
   https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_130721.htm.
5. Jen Judson, “Construction Issues Still Plague Polish Aegis Ashore Site,” Defense News, August 14, 2018.
   https://www.defensenews.com/land/2018/08/14/construction-issues-still-plague-polish-aegis-ashore-site/.
6. Department of Defense, Missile Defense Review (Washington, DC: Department of Defense, 2019), p. XII, https://www.defense.gov/Portals/1/Interactive/2018/11-2019-Missile-De- fense-Review/The%202019%20MDR_Executive%20Summary.pdf.
7. NATO Public Diplomacy Division, NATO Ballistic Missile Defence, (Brussels, Belgium: NATO, 2016), https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2016_07/20160630_1607-factsheet-bmd-en.pdf.
8. See: Defense Science Board, Defense Science Board Task Force Report on Science and Technology Issues of Early Intercept Ballistic Missile Defense Feasibility (Washington, DC: Department of Defense, 2011), 26, https://www.acq.osd.mil/dsb/reports/2010s/ADA552472.pdf; Committee on an Assessment of Concepts and Systems for U.S. Boost-Phase Missile Defense in Comparison to Other Alternatives, Division on Engineering and Physical Science, National Research Council, Making Sense of Ballistic Missile Defense; “The National Research Council Holds a Teleconference on Missile Defense Report,” CQ Transcriptions, September 11, 2012
9. National Research Council, Making Sense of Ballistic Missile Defense, 5-27. Conflict Armament Research, Iranian Technology Transfers to Yemen (London, U.K.: Conflict Armament Research, 2017), 2, http://www.conflictarm.com/perspectives/iranian-technology-transfers-to-yemen/.Babak Deghanpishes and Phil Stewart, “From Iraq to Yemen, drones raise U.S. alarm over Iranian plans,” Reuters, July 17, 2019, https://www.reuters.com/article/us-mideast-iran-drones/from-iraq-to-yemen-dronesraise-u-s-alarm-over-iranian-plans-idUSKCN1UC1X4.
10. Mike Corbett, “A New Approach To Ballistic Missile Defense For Countering Antiaccess/Area-Denial Threats From Precision-Guided Weapons,” Air and Space Power Journal 27, no. 2 (March/April 2013): 85-90, https://www.airuniversity.af.edu/Portals/10/ASPJ/journals/Volume-27_Issue-2/F-Corbett.pdf. Gen. Patrick J. O’Reilly, “The European Phased Adaptive Approach
    (EPAA)” (statement before the House Armed Services Committee Subcommittee on Strategic Forces, 111th Cong. December 1, 2010), https://www.mda.mil/global/documents/pdf/ps_oreilly_120110_HASC.pdf. Missile Defense Agency, Precision Tracking Space System (Fort Belvoir, VA: Missile Defense Agency, 2013), https://www.mda.mil/global/documents/pdf/ptss.pdf.
11. “Fiscal Year (FY) 2013 President’s Budget Submission: Missile Defense Agency, Justification Book Volume 2a, Research Development, Test & Evaluations – Defense Wide,” Office of the Under Secretary of Defense (Comptroller), February 2012, p. 871, https://comptroller.defense.gov/Portals/45/
    Documents/defbudget/fy2013/budget_justification/pdfs/03_RDT_and_E/
    Missile_Defense_Agency_PB_2013_1.pdf.
12. “SM-3 Block IIA Launched From Aegis Ashore Successfully Intercepts Intermediate Range Ballistic Missile Target During Operational Test,” Missile Defense Agency Public Affairs, December 12, 2018, https://www.navy.mil/submit/display.asp?story_id=108086.
13. Thomas Karako, “Beyond the Radar Archipelago: A New Roadmap For Missile Defense Sensors,” War on the Rocks, November 28, 2018, https://warontherocks.com/2018/11/beyond-the-radar-archipelago-a-new-roadmap-for-missile-defense-sensors/; Thomas Karako and Wes Rumbaugh,”Masterpiece Theater: Missed Opportunities for Missile Defense in the
    2020 Budget,” Center for Strategic and International Studies, March 29, 2019, https://missilethreat.csis.org/masterpiece-theater-missed-opportunities-for-missile-defense-in-the-2020-budget/.
14. NATO ships are equipped with the SMART-L/APAR sensor suite. These include Denmark’s three Iver Huitfeldt-class frigates, Germany’s three Sachsen-class frigates, and the Netherlands’ four De Zeven Provinciën-class frigates.
15. Nicholas Fiorenza, “SMART-L for Smart Defense?” Aviation Week, June 27, 2012, http://aviationweek.com/blog/smart-l-smart-defense. Richard Scott, “SMART-L MM/N BMD Radar Installed on First LCF Frigate, Jane’s 360, March 26, 2019, https://www.janes.com/

Fatih Mehmet

Defence Turk Genel Yayın Yönetmeni. Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv ve uluslararası ilişkiler meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.