• Gizlilik
  • Koşullar
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Hesabım

Sepetinizde ürün bulunmuyor.

ENG
DefenceTurk
TUSAŞ 47 Yaşında!
aselsan
  • Anasayfa
  • Haberler
    • Genel Haberler
    • Kara Kuvvetleri ve Kara Sistemleri
    • Deniz Kuvvetleri ve Deniz Sistemleri
    • Hava Kuvvetleri & Havacılık ve Uzay Sistemleri
  • Özgün
    • Sistemler ve İncelemeler
    • Yazılar ve Analizler
    • Söyleşiler
  • Ürünler
    • Kara Araçları
    • Deniz Araçları
    • Havacılık ve Uzay Sistemleri
    • Silah Sistemleri
    • Radar ve Elektronik Harp Sistemleri
    • Entegre Güvenlik Sistemleri
    • Muhabere ve Elektronik Sistemler
    • Tedarik ve Ar-Ge Projeleri
  • Ansiklopedi
  • DergilerÜcretsiz Oku
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Fuar Haberleri
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Anasayfa
  • Haberler
    • Genel Haberler
    • Kara Kuvvetleri ve Kara Sistemleri
    • Deniz Kuvvetleri ve Deniz Sistemleri
    • Hava Kuvvetleri & Havacılık ve Uzay Sistemleri
  • Özgün
    • Sistemler ve İncelemeler
    • Yazılar ve Analizler
    • Söyleşiler
  • Ürünler
    • Kara Araçları
    • Deniz Araçları
    • Havacılık ve Uzay Sistemleri
    • Silah Sistemleri
    • Radar ve Elektronik Harp Sistemleri
    • Entegre Güvenlik Sistemleri
    • Muhabere ve Elektronik Sistemler
    • Tedarik ve Ar-Ge Projeleri
  • Ansiklopedi
  • DergilerÜcretsiz Oku
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Fuar Haberleri
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
DefenceTurk

Beşinci Nesil Jet Savaş Uçakları

Ahmet Alemdar Yazar: Ahmet Alemdar
06 Tem 2020 18:26
Kategori: Özgün Yazılar, Sistemler ve İncelemeler
A A
0
Beşinci Nesil Jet Savaş Uçakları

Ülke silahlı kuvvetlerinin tartışmasız en önemli oluşumlarından biri hava kuvvetleridir. Hava kuvvetlerinin temel yapıtaşını teşkil eden savaş uçakları ise günümüz gereksinimleri karşılayacak şekilde idame edilmektedir.

Savaş uçakları, muharebe esnasında kara ve su üstündeki hasım hedeflerini ve uçaklarını etkisiz hale getirmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtlarıdır. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar. Görevlerine göre havadan karaya füze (AGM), havadan havaya füze (AAM) ve ayrıca hedeflerin tespiti, gözlenmesi için çeşitli radar, podlar vd. taşırlar. Avcı uçakları kendi aralarında sınıflara ayrılırlar; hava üstünlük uçağı (genelde tek kişilik, hızlı, yüksek irtifalı uçaklar; MiG-25, Su-27, F-14A, F-15C gibi), çok rollü jet uçağı (tek/çift motorlu hava-kara ateş gücü yüksek uçaklardır; F-16C, Mirage 2000 örnek verilebilir), taarruz destek uçağı (çok ağır silah donanımları vardır, genelde düşman kara gücünü baskı altında tutarlar; MiG-27, Su-25, Jaguar, AV-8B Harrier, A-10 gibi) ve bombardıman uçağı bu sınıfları teşkil etmektedir.

F-15C AIM-7 hava-hava füzesi ateşlerken

Soğuk Savaş sonrası dönemde savunma sistemlerine ayrılan bütçelerde kısıtlamalara gidilmesine karşın hiçbir zaman tam anlamıyla savunma sektöründe bir durgunluktan söz edilemez. Rusya ve Çin’in savunma sektöründeki atılımı ise tekrar bu alandaki bütçenin artmasında etkili oldu. Jet savaş uçaklarının geliştirilmesinde ise 4.5 nesil savaş uçaklarında artık iyileştirme ve geliştirmeler de doyuma ulaştığı için yeni bir S eğrisine yani yeni bir döneme geçilmesinin vakti geldiği anlaşıldı. Böylece yeni nesil yani beşinci nesil jet savaş uçağı programları başladı. Günümüzde kullanılan ve geliştirilmeye devam edilen beşinci nesil savaş uçakları gelişmiş entegre aviyonik sistemlere, ses üstü hızlarda ardyanmasız (afterburner) seyir kabiliyetine, radarlara karşı düşük görünürlüğe ve gelişmiş radar sistemlerine sahip platformlardır. Devletler ise oluşan bu rekabet ortamında kendi çıkarlarını ve ülkelerini koruyabilmek için mevcut gelişmeleri yakından takip etmek ve daha ileriye taşımak durumundadır.

İtki vektörlü motorlara sahip F-22 Raptor beşinci nesil jet savaş uçağı

Yeni nesil jet savaş uçakları önceki nesillere göre daha hassas sensörler ve ağ tabanlı silah sistemleriyle donatılabilmektedir. Sahip olunan donanımlar sayesinde kara, deniz ve uzay platformlarıyla veri trafiği sağlanabilmekte ve geniş alanları kapsayan keşif ve izleme faaliyetleri yürütülebilmekte. Yeni nesil olarak ifade ettiğimiz savaş uçakları barındırdıkları hassas hedefleme ve silah sistemleri sayesinde görüş ötesi mesafelerde bulunan kara, deniz ve hava unsurlarını etkisiz hale getirebilmektedir. Gelişen malzeme teknolojisi ve mühendislik çalışmalarının daha hassas sonuçlara yönelik yapılması da önemli bir soruna yani radarlara karşı görünürlükte etkili sonuçlar doğurmuştur. Yeni nesil savaş uçakları; aerodinamik yapıları, kaplamalarında kullanılan malzemeler ve gelişmiş elektronik sistemleri sayesinde tespit edilmeleri daha güç hale getirilmiştir. Çok rollü bu platformlar keşif faaliyetleri yapabilmekte ve tehditlere müdahale edebilmektedir. Kısaca yeni nesil savaş uçakları ile tek bir platformda; hava-hava, hava-kara ve hava-deniz görevleri icra edilebilmektedir.

Beşinci nesil savaş jetlerinin genel ortak özellikleri şöyle özetlenebilir:

  • İtki vektörlü (Thrust Vectoring) motorlarla daha gelişmiş manevra kabiliyeti;
  • Art yakıcı (Afterburner) kullanmadan ses hızının üzerinde seyrüsefer icra edebilmelerini sağlayan motor;
  • Kompozit malzeme ve dahili silah yuvaları ile düşük termal iz ve radar görünürlüğü (stealth);
  • Gelişmiş radar, bütünleşik görev sistemleri (Mission Systems) ve sensörlerle artırılmış durumsal farkındalık;
  • Geliştirme ve güncellemeye açık platform oluşları.

Maliyet baskısının bir sonucu olarak diğer alanlarda olduğu gibi askerî havacılıkta da geliştirilen sistemlerin birden fazla görevi üstlenebilmesi tercih edilmektedir. Saldırı, savunma, izleme, istihbarat ve elektronik harp gibi misyonlar geçmişte farklı tipte hava platformlarının geliştirilmesini gerektiriyordu. Günümüzde geliştirilen uçan platformlarla tüm bu misyonlar tek gövdede birleştirilebilmekte ve platformların çok rollü bir hale gelmesi sağlanmakta. Geliştirilen sistemlerin hava hâkimiyetini sağlaması, yeni teknolojilerin bunlara kolay adapte edilebilir olması ve bu yeni sistemlerin ülke savunmasına uzun yıllar hizmet edebilir nitelikte olması öne çıkan beklentiler arasındadır.

Beşinci nesil savaş jetleri:

  • Havadan karaya ve havadan havaya vuruş kabiliyetlerine sahiptir;
  • Hava savunma ve taarruz görevleri üstlenebilmektedir;
  • İstihbarat ve keşif misyonlarında yer alabilmektedir;
  • Elektronik saldırı gerçekleştirebilmektedir;
  • Çeşitli varyantları ile kara ve deniz harp platformlarında görev alabilmektedir.

Havacılık ve uzay sanayiinde belli bir birikim ve tecrübeye sahip olan ülkeler, artan maliyetler nedeniyle çoğu zaman uluslararası iş birliklerine gitmektedir. Yeni nesil savaş uçağı programları bu iş birliği alanları içinde önemli bir yere sahiptir. ABD, Rusya, Avrupa ve Asya’da çeşitli yeni nesil savaş uçağı programları hayata geçmeye başlamıştır. Bu programların olgunluk düzeyleri ise farklıdır.

Birleşik Krallık Kraliyet Donanması F-35B savaş uçakları

Yeni Nesil & Uçan Yazılım

Beşinci nesil jet uçağı programları ile bilgi teknolojisinin hava muharebelerindeki konumu derinleşme eğiliminde. Yeni nesil jet savaş uçağı programlarında platformlar genelde ‘uçan yazılım’ olarak ifade edilmektedir. Bu durum sağladığı avantajlarla birlikte muhtemel tehditleri de beraberinde getiriyor. Başta operatör yani pilotlarına daha az karmaşık bir uçuş süreci sağlarken sistemin konuşan bir yapıya sahip olması durumsal farkındalığı da artırmaktadır. Ayrıca uçuşların ardından başlayan yoğun bir şekilde devam eden bakım süreçlerini kısaltmaktadır. Bu avantajların yanında siber uzayla bu kadar iç içe olunması siber uzay tehditleri karşında önlemlerin alınması gerekliliğini göz önüne seriyor. Günümüzde beşinci nesil jet uçağı işleten ülkeler filolarda siber güvenlik uzmanları da bulunduruyor.

Yeni nesil jet uçağı platformlarının genel karakteristiklerinden olan ”stealth” özelliğinin korunması için iç silah hazneleri tercih edilmektedir. Platformun silah taşıma kapasitesini artırmaya yönelik yapılan dış silah hazneleri ise ”stealth” özelliği görece işlevsiz kılmaktadır. Günümüzde radar reflektörleri açık ve dış silah hazneleri yüklü uçan beşinci nesil savaş uçaklarının görünmesinin altında ise olası platformların asıl radar kesit alanının gizlenme gerekliliği yatmaktadır

Sonuç Yerine

Altıncı nesil jet savaş uçaklarının konuşulduğu günümüzde henüz beşinci nesil savaş uçağı üretiminde yaygınlaşma olmadı. ABD’nin F-22 projesi dışında henüz tamamlanan bir proje bulunmuyorken ABD öncülüğündeki F-35 projesi ve Çin’in J-20 projesi dışında muharip özellikler kazanan beşinci nesil savaş uçağı bulunmuyor. Ayrıca F-22 dışında muharip olan uçaklar henüz tam kapasitede “beşinci nesil” isterlerini muharip olarak kullanamıyor. F-22 ise çeşitli geliştirmelere ihtiyaç duyuyor. Bunlar göze alındığında henüz tam kapasite muharip beşinci nesil uçak kullanımı olmadığı halde mevcut altıncı nesil uçak projelerinin getireceği başarılar ciddi soru işaretleri doğuruyor.

Ahmet ALEMDAR

Referanslar:

[1]Gökhan Tüysüz, “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Savaş Uçağı Seçimi”

[2]Steven Jones, “What is a fifth-generation fighter aircraft?”

[3]STM Thinktech,  “Savaş Uçakları ve Askeri İnsansız Hava Araçlarının Geleceği”

[4]George Allison, “Sweden to join British ‘Tempest’ fighter Project”

İlgili Olarak:

Nesillerine Göre Jet Savaş Uçaklarının Sınıflandırılması 

Avrupa’nın altıncı nesil savaş uçağı projeleri: FCAS ve TEMPEST

Ahmet Alemdar
Ahmet Alemdar

Defence Turk Yayın Koordinatörü. Türk Savunma Sanayii özelinde; savunma teknolojileri, stratejileri ve politikaları araştırmacısı ve takipçisi. 

Etiketler: Beşinci Nesil Savaş UçağıF-22F-35fifth genaration
Önceki Haber

Kırım’da Rusya’nın insan hakları ihlalleri devam ediyor

Sonraki Haber

Hakimiyet Savaşı | Defence Turk Libya Dosyası

İlgili Yazılar

Rusya’nın kara günü: “Örümcek Ağı” Operasyonu
Yazılar ve Analizler

Rusya’nın kara günü: “Örümcek Ağı” Operasyonu

2 hafta önce
Türk Deniz Kuvvetleri’nin son üç yılı
Yazılar ve Analizler

Türk Deniz Kuvvetleri’nin son üç yılı

1 ay önce
FKGAL Havacılık Kulübü ile Söyleşi
Öğrenci Söyleşileri

FKGAL Havacılık Kulübü ile Söyleşi

3 ay önce
Türkiye 2 yılda 1000’den fazla zırhlı araç teslim etti
Yazılar ve Analizler

Türkiye 2 yılda 1000’den fazla zırhlı araç teslim etti

3 ay önce
Yazılar ve Analizler

SIPRI 2024 Uluslararası Silah Transferi Eğilimleri Raporu Yayınlandı!

3 ay önce
Falcon Roket Takımı ile Söyleşi
Söyleşiler

Falcon Roket Takımı ile Söyleşi

4 ay önce
Sonraki Haber
Hakimiyet Savaşı | Defence Turk Libya Dosyası

Hakimiyet Savaşı | Defence Turk Libya Dosyası

Lütfen yorum yapmak için giriş yapın

Google Haberler

Bültene Abone Ol!

İlginizi Çekebilir

Dergi İçerikleri

Uydu Fırlatmak Yetmez Takip Etmek Gerek

9 Haziran 2025
Genel Haberler

Türk savunma sanayiinden Endonezya’ya çıkarma

10 Haziran 2025

Ulusal Savunmanın Medyadaki Güçlü Sesi

@ 2021 Defence Turk. Tüm hakları saklıdır.

Ulusal Savunmanın Medyadaki Güçlü Sesi

  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler
  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Giriş
  • Sepet
  • ENG
  • Hesabım
  • Hizmetlerimiz
  • Dergi İçerikleri
  • Özgün Yazılar
  • Savunma Sanayii Ansiklopedisi
  • Hakkımızda
  • İletişim
  • Dergiye Abone Ol
  • Dergiler

© 2020 Tüm hakları saklıdır.
DefenceTurk

Tekrar Hoşgeldiniz!

Lütfen hesap bilgilerinizi girin

Şifrenizi mi unuttunuz?

Parolanızı kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için lütfen e-posta adresi veya kullanıcı adı girin.

Giriş

OTP Verification

OTP Verification


< Geri

Defence Turk'ün Yeni Hizmetleri

Defence Turk sektöre yönelik yeni hizmetlerini sunar. Profesyonel ekibimiz sorunlarınıza çözümler üretmek için yanınızda!

Hizmetleri Keşfedin