İnsansız sistemlerde platformun ötesi: HAVELSAN Dijital Birlik Konsepti

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) şirketlerinden biri olan ve 1982 yılından beri kritik projelerde görev alan HAVELSAN uzun yıllar simülasyon ve komuta kontrol gibi alanlardaki faaliyetleri ile öne çıktı. HAVELSAN, son yıllarda ise insansız hava aracı (İHA) ve insansız kara aracı (İKA) gibi alanlarda da faaliyetlerini genişletti. Ancak şirketin hedefleri platform üretiminden ziyade kritik alanlardaki boşlukları tamamlayarak geleceğe yatırım yapmak.

21. yüzyılda harp sahasına yönelik en önemli gelişmelerden biri ağ ve entegrasyon olarak öne çıkmaktadır. Bu doğrultuda Ağ Merkezli Harp, insansız sistemler ve komuta kontrol bileşenlerine yönelik yatırımlar son derece büyük önem taşımaktadır. Bu konu ile ilgili geniş değerlendirmeler daha önce “İnternetin Silahları”: Ağ Merkezli Harp, Komuta Kontrol ve Gelecek çalışmasında ele alınmıştır.

Ağ Merkezli Harp; silah sistemlerinin, sensörlerin ve komuta kontrol sistemlerinin birbirileri ile iletişim halinde beraber kullanılmasını ve -göreceli olarak- daha yatay bir hiyerarşi oluşmasını içermektedir.
Esas itibarıyla Ağ Merkezli Harp, savaş alanındaki bilgili varlıkları etkili bir şekilde birbirine bağlayarak bilgi üstünlüğünü savaş gücüne çevirir. Amiral Jay Johnson ağ merkezli harp ile ilgili “platform merkezli savaştan temel bir değişim” nitelendirmesi yapmıştır.^[XXIII]

Platform üstü yönetim

Türkiye’de özellikle insansız hava aracı (İHA) ve insansız kara aracı (İKA) alanlarında üretici sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Farklı sınıflarda insansız sistemler muharebe sahasına yönelik hazırlanmaktadır. Günümüzde bu araçlar farklı kontrol istasyonları ile yönetilmektedir. Kontrol istasyonları ise ya operasyon bölgesi içindeki birimler ile veya harekat merkezi ile (ayrıca harekat merkezinden ağa bağlı tüm birimlere veri paylaşımı) VHF/FM telsiz bağlantısıyla ya da link sistemleri ile daha geniş data paketleri (ses, görüntü vd.) bilgi paylaşabilmektedir. Gelecekte çok daha fazla sistemin bir arada daha az kontrolcü ile yönetilmesi gerekecektir. Bu doğrultuda gerek komuta kontrol sistemlerine yönelik gerek araçların bu yapıdaki kabiliyetlerinin sergilenmesine yönelik teknolojilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Dolayısı ile platform geliştirmenin dışında da farklı ve komplike çalışmaların yapılması gerekmektedir.

HAVELSAN’ın çalışmaları yüzeysel olarak incelendiğinde sektörde farklı üreticiler tarafından da yapılan İKA ve İHA platformları geliştirdiği yargısına düşülmektedir. Ancak projeler detaylı olarak incelendiğinde şirketin yürüttüğü faaliyetlerin yerel İKA ve İHA üreticileri ile eş eksenli biçimde platformların çalışmasını sağlayan “sistemlere” ve “sistem üstü sistemlere” yöneldiği görülmektedir. Biraz daha açmak gerekirse HAVELSAN insansız sistemlerini geliştirirken mükerrerliğe düşmemek üzere platformları veya alt sistemlerini başta yerel üreticiler olmak üzere çeşitli firmalardan tedarik etmekte veya bu üreticiler ile beraber çalışmaktadır. Dolayısı ile firma enerjisini bu sistemlere yönelik yapay zeka, komuta kontrol ve sensör füzyonu gibi önemli yazılımsal alanlara ayırmaktadır.

Firmanın insansız sistem çalışmalarına bakıldığında;

HAVELSAN’ın orta seviye insansız kara aracı ile ilgili yaptığı açıklamada “otonom araç kontrol ünitesinden motor kontrol sistemine, batarya izleme sisteminden LIDAR ve RADAR gibi çevresel sensörler ile veri füzyon birimine, yapay zeka modülünden sağlık durum izleme sistemine, kamera ve görüntüleme sistemlerinden uzaktan kontrol ünitesine fiziksel çevresiyle uyumlu, kararlı ve gürbüz bir ünite olarak geliştiriliyor.” ifadeleri kullanılmıştı. Dolayısı ile platformun fiziki yapısından ziyade alt sistem ve yazılımsal kabiliyetlerine odaklanıldığı görülmektedir.

Şirketin özellikle İKA çözümlerine özellikle SSB tarafından yayımlanan son yarışma görüntülerine bakıldığında hafif silahlar taşıyan piyadeye destek verebilecek ve özellikle meskun mahalde hedefi baskılayacak bir araç üzerinde çalışıldığı görülmekte. Ancak firmanın genel olarak çizdiği çerçevede İKA’ların otonom sensör aracı olarak çalışabilmesinden, drone destekli durumsal farkındalık kabiliyetine sahip radar aracına ve piyadeyi takip eden onun eşyalarını taşıyabilen İKA konseptine kadar çok farklı görev profillerinin çalışıldığı görülmektedir.

HAVELSAN’ın meskun mahalde piyade ile görev yapan İKA konsepti

“Dijital Birlik Konsepti”

HAVELSAN’ın çalışmalarını misyonu ise “Dijital Birlik Konsepti” adı altında gerçekleştirmektedir. Şirket muharebe sahasındaki faaliyetlerin daha kısa zamanda daha etkin ve daha entegre biçimde yönetilmesini amaçlamaktadır.

HAVELSAN’ın vizyonunun altında ise 90’lı yıllardan bugüne geliştirmesi devam eden Hava Kuvvetleri Bilgi Sistemi (HvBS) ve buradan elde edilen tecrübeler önemli rol oynamaktadır. Bu vizyonun yansıması olarak şirket, HvBS sisteminin daha etkin kullanımı için Akıllı Karar Destek Sistemleri, Yapay Zeka ve Makine Öğrenme Destekli Planlama gibi alanlarda geliştirme çalışmalarına devam etmektedir. Buralardaki tecrübelerin insansız sistemlerin komutası için de önem teşkil edeceği değerlendirilebilir.

HAVELSAN’ın amacı geliştirme ve üretiminde yer aldığı tüm C4ISR (Komuta, Kontrol, Muhabere, Bilgisayar, İstihbarat, Gözetleme ve Keşif) sistemlerinin hem kendi içerisinde hem de İHA, İKA, İnsansız Deniz Aracı (İDA) ve piyade sistemleri (dış iskelet, tek er komuta sistemi vd.) ile entegre ve uyum içerisinde çalışmasını sağlamaktır. Dolayısıyla şirketin bahse konu çalışmaları İHA ve İKA’ların ötesinde gemi savaş yönetim sisteminden HvBS’ye hatta Milli Muharip Uçak (MMU) yazılım çalışmalarına kadar etkilenecek geniş bir şablon üzerinde gerçekleşmektedir.

Bu noktada dikkate değer bir diğer nokta HAVELSAN’ın insansız deniz araçlarına yönelik de ilgisinin olmasıdır. Gerek HAVELSAN Dergi’de paylaşılan şemalar ve yazılar gerekse çalışmaların seyri şirketin denizde otonom ve müşterek çalışma kabiliyetlerine yönelik çözümlerin de gelebileceğinin sinyalini vermektedir. HAVELSAN Dergi’nin özellikle son beş sayısı incelendiğinde şirketin ağ merkezli harp, otonom, yapay zeka ve insansızlaşma ile ilgili vizyonunu paylaşma noktasında son derece istekli olduğu görülmektedir. Bu noktada şirketin sadece ticari faaliyetler dışında sektöre literatür anlamında da önemli katkılar sağlandığı belirtilebilir. Bu noktada eleştirel anlamda şirketin “kabiliyet kazanım” çalışmaları ile “ürüne dönüşecek” çalışmalar arasında daha somut çizgiler çizmesi gerektiği söylenebilir.

İnsansız sistemler incelendiğinde platform ve alt sistemlere yoğun olarak odaklanıldığı ancak platform üreticileri dışında da bu araçlara yönelik yazılım geliştirici ihtiyacı olduğu görülmektedir. HAVELSAN tarafından icra edilen faaliyetlerin bu açığı kapatmak üzere kurgulandığı görülmektedir.

İlginizi Çekebilir:

“İnternetin Silahları”: Ağ Merkezli Harp, Komuta Kontrol ve Gelecek

Fatih Mehmet

Defence Turk Genel Yayın Yönetmeni. Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv ve uluslararası ilişkiler meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.