105 mm Kovan Nasıl Yapılır?

‪105 mm Kovan, mermide; çekirdek (delici çubuk ve sabot) ve barutu bir arada tutan parçadır ve kovan pirinci diye de bilinen (%70 bakır %30 çinko) levhalardan yapılırlar.

Yapılış adımları şunlardır:

1.Adım: Pul

Öncelikle hammadde, döküm, presleme ve çeşitli işlemler ile uzun çubuklar haline getirilir. Ortaya çıkan yüzlerce tonluk ürün, tekrar bir işleme alınarak takoz haline getirilir. Son olarak da kovan pulu presinde sıcak ekstrüzyon ve hadde ürünü lamalardan, şekildeki gibi istenilen çaplarda kovan pulları kesilerek üretilirler.

MALZEME:

Cuzn30

2. Adım: Tas Kıvırma

Elde edilen geniş pirinç pullar, istenilen ölçüde/kalitede iş çıkarabilmesi için; ayarlanmış/temizlenmiş kalıplar ve pres araçları ile değişken hızlarda sürekli vuruş yapan bir mekanik pres makinesi tarafından işlenmeye başlar. İşlem kısaca şöyledir; Bir operatör aracılı ile presin her bir vuruşu ile kalıba yeni bir pul yerleştirme prensibiyle (haliyle her vuruşta bir iş çıkacak şekilde) üretilirler. Bu işleme ise ‘Tas Kıvırma’ denilmektedir.

Preslenen ürünler, tezgahın altındaki bir konveyör vasıtasıyla bir bölüme iletilir ve işlem esnasında ürünler sabun suyundan geçirilirler. Sabunlu ürünler, temiz su ve ardından özel bir sıvı ile temizlenip kurulanırlar. Ardından 3 aşamalı çekme işlemine başlanır.

3.Adım: Birinci Çekme

Her adımda elde edilen ürünler, teker teker değil kafileler şeklinde ilerlemektedir. Her adım, değişken zaman aralıklarında devam ederek daha önceden planlanmış üretim planına uyarak gerçekleşir. Birinci adımın ardından, yine kalıbı ve araçları hazırlanmış, tüm ayarlamaları yapılmış, temizlenmiş bir pres tezgahıyla işlem devam etmektedir. Bu işlemde taslar, birinci aşama çekme prosesine girerler. Bu işleme ‘Birinci Çekme’ denilmektedir.

Ürünler, çekme presinden geçtikçe uzayarak kalınlıkları azalmaktadır. Preslenen tüm ürünler, bir önceki adımda uygulanan sabun, su ve özel sıvı sıralaması ile temizlenerek kurulanırlar. Adımını bitirip görüntüdeki hali alan ürünler, asit banyosu dediğimiz bir bölmeye geçer. Bu bölmede ise karışık sırayla sabun, su, asit, özel birkaç kimyasal sıvı, tekrar sabun ve suya daldırılarak bölmeyi bitirirler. Çıkan ürünler tekrar kurulanırlar ve işlem boyunca çıplak elle dokunulmazlar. Kurulanan ürünler, bu işlemdeki son kısım olan tav ocağına geçerler. Tavlamanın amacı ise ürün tanelerinin rahatlatılmasını sağlamaktır. (‘Yeniden Kristalleştirme’ olarak bilinir.)

4. Adım: İkinci Çekme

Dördüncü adım olan ‘İkinci çekme’ işleminde, bir önceki adımın benzeri işlemler yapılmaktadır. Birinci çekme sonucu elde edilen ürünler, tekrar tüm ayarlamaları yapılmış bir pres tezgahından geçer. İşlem sırasında sabunlu su ile temizlenirler. Preslenen her ürün makinenin alt kısmında bulunan konveyöre ulaşarak bir bölüme gelir. Sabunlu ürün temiz bir suya daldırılır ve özel bir sıvı ile temizlenip kurulanırlar. Tekrar asit banyosu ve tekrar tavlama ocağına iletilerek adım sonlandırılır.

5.Adım: Üçüncü Çekme

İkinci çekme işlemi yapılan tüm ürünler, son çekme işlemi olan ‘Üçüncü Çekme’ adımına gelirler. Ayarlamaları yapılmış, kalıbı hazırlanmış, temizlenmiş bir pres tezgahıyla çekme işlemi yapılır. Bir önceki adımlar gibi temizlenerek kurulanırlar. Ardından asit banyosu ve tavlama ocağına verilerek 3 aşamalı çekme işlemi bitirilir.

Çekme işlemlerinin en önemli amacı, ürünleri istediğimiz uzunlukta ve cidar kalınlığında olmalarını sağlamaktır. Bu adımdan sonra tüm işlemleri biten ve en son uzunluğa ulaşan bu ürünler, artık ürün yerine “kovan” olarak isimlendirilirler.

6.Adım: Dip Ezme ve Çap Ayarlama

Bu işlemde, kovanın kapalı olan ucunun düzensiz halden düzenli ve düz hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Kısaca; ürünler, yine bir pres makinesi yardımıyla yalnızca bu işleme özel hazırlanmış bir kalıba yerleştirilerek kapalı olan çukur uçların şekildeki gibi düz hale getirilmesi amaçlanarak preslenirler. Bu işleme ‘Dip Ezme’ denilmektedir.

Bu adımda, son olarak tüm presleme işlemlerinin ardından kovanların açık olan kısmında düzensiz bir yüzey oluşmaktadır. Bu yüzeyler, bir sonraki işlemler için hazırlık amacıyla bir tezgah yardımıyla kesilerek düzgün bir kenar hale getirilir. Bu işlem ise ‘Çap Ayarlama’ olarak bilinir.

7.Adım: Fason Büzme – Tapering

Dip Ezme ve Çap Ayarlama işlemi biten ürünler, ucu açık olan kısmında bir konikleşme işlemine tabii tutulmaktadır. Bu işlem yine daha önceden kalıpları hazırlanmış, ayarlamaları yapılmış ve temizlenmiş bir hidrolik tezgahında gerçekleşmektedir.Bu işlemde kısaca; kovanın ağız ve boyun kısımları 3 aşamada istenilen ölçülere getirilir. (Bu işlemin ardından kovan artık 105 mm olarak anılabilmektedir.)

Bu adımdan öncekilerde boru şeklinde olan kovanlar, bu adımın ardından görüntüde görüldüğü gibi ucu açık olan kısma doğru çapı küçülerek konikleşmektedirler. Bu işleme ise ‘Fason Büzme’ denilmektedir.

8.Adım: Tornalama ve Vida Açma

Bu adımda büzme işlemi biten kovanların CNC/Torna tezgahlarında hem -ucu kapalı- dip kısımlarına bir vida boşluğu gibi bir delik açılır hem de ucu açık kısmından kovana istediğimiz boyu verilmek suretiyle tornalama işlemi yapılmaktadır. Bu işleme is ‘Tornalama ve Vida Açma’ denilmektedir.

9.Adım: Normalize – Tavlama

Tüm işlemleri biten, yani dip kısmı ezilmiş, çapı ayarlanmış, fason büzülmüş, boyu ayarlanmış, tornalanmış tüm ürünler son adım olan Normalize Fırınına verilirler.

Bu işlem kısacası şöyledir; ürünler, 1000-1500 °C aralığına ayarlanmış fırının bir ucundan 10-15m uzaklıkta olan diğer ucuna kadar hızı ayarlanmış bir konveyörün üzerinde normalize edilirler. Bu adım ‘Normalize’ olarak bilinmektedir. Bu adımla beraber bir kovan artık teslimatı gerçekleşecek bir ürün halindedir.

Son Olarak;

1. Her adım yapılırken ve yapıldıktan sonra ürünler uzun bir kalite/kontrol sürecinden geçmektedir. Bu süreçte bir kovanın, cidar kalınlığı kontrolünden fener ile renk değişimi oluşup oluşmadığına kadar incelenirler.

2. Kalite/kontrol süreçlerinde ürünlerin üzerindeki en küçük çizik, o ürünün bir sonraki adımına geçmeyeceği anlamına gelir. Bir sonraki sürece geçemeyen kovanlar ayrı olarak iyileştirici işlemler uygulayarak devam ederler.

3. En önemlisi; ürünlere hiçbir aşamada çıplak el ile temas edilmemektedir. Bunun da en belirgin sebebi; Bir kovanın yetkinliğini parmak izi dahi değiştirebilir, düşüncesidir.

4. İşlemler teker teker değil kafileler şeklinde yapıldığı için her adım en az bir ay sürmektedir.

5. Tüm bu işlemler, daha önce programlanmış planlar ışığında yapılmaktadır.

6.Tüm adımlar özel olarak 105 mm APFSDS-T kovanına aittir.”