Ülkemizin en önemli askeri araştırma ve geliştirme kurumlarından biri olan TÜBİTAK SAGE (Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü) kritik ve önemli savunma sanayii projelerinin kalbinde yer alıyor. Geçmişteki Toros roketlerinden günümüzdeki kritik mühimmatlar SOM ve Göktuğ füze ailesine kadar çok sayıda önemli mühimmatın geliştirmesini üstlenen veya geliştirmesinde yer alan kurum gençler için en önemli tecrübe ve yüksek mühendislik çalışmaları için gözde kurum olarak görülüyor.
TÜBİTAK SAGE Enstitü Müdürü Sayın Gürcan Okumuş, II. Bölüm’de SAGE’nin üzerinde çalıştığı projeler ile ilgili sorularımızı yanıtladı. Öncelikle Sayın Gürcan Okumuş’a ve SAGE’de bizi ağırlayan diğer yetkililerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz.
“Ülkemizin çok uzun olmayan bir zaman dilimi içerisinde RAMJET’li süpersonik füzelerine sahip olacağını söyleyebiliriz”
Defence Turk: SOM seyir füzesinin A ve B modelleri seri üretim sürecinde. C-1 ve C-2’nin geliştirme süreci devam ediyor. C-1 ve C-2’nin son durumunu özetleyebilir misiniz? Birbirinden farkları ve özellikleri nedir?
Gürcan Okumuş: SOM C1 ve C2’yi diğer SOM ürünlerinden ayıran temel özellik veri bağına sahip olması ve deniz hedeflerine yönelik kullanımı. Birçok yeteneğe kavuşan SOM seyir füzesi C1 ve C2 versiyonlarında veri bağı sayesinde deniz hedeflerine karşı da etkin bir şekilde kullanılabilecek. C1 ve C2 arasındaki temel fark ise C2’nin B2’de olduğu gibi delici etkide harp başlığına sahip olması.
“Satıhtan atılabilir SOM düşüncesi”
Defence Turk: SOM veya SOM’un türevi diyelim, bunlar havadan bırakılan füzeler. Deniz Kuvvetlerinden veya deniz platformundan atılması gibi bir düşünce var mı?
Gürcan Okumuş: Denizden veya satıhtan atılması ile ilgili çeşitli alternatifler konuşuluyor, bazı ön çalışmalar yapılıyor ama şu an imzalanmış bir proje yok.
Defence Turk: SOM-J ile ilgili çalışmalar ne aşamada?
Gürcan Okumuş: SOM-J projesi devam ediyor. Biz bu projede ROKETSAN’ın alt yüklenicisi olarak füze tasarımından ve entegrasyonundan sorumluyuz. F-35 tarafı durdu, yani F-35 tarafında ilerlemiyoruz ama proje durmadı. F-16’dan atış planlanıyor. Aynı zamanda SOM-J’nin MMU’da kullanılmasına yönelik TUSAŞ ile görüşülüyor. Bir yandan da AKINCI ve AKSUNGUR gibi büyük İHA’larda kullanılmasına yönelik görüşmeler devam ediyor. SOM-J’nin 2020 yılı içinde F-16’dan atışını göreceğiz inşallah.
“Gökdoğan ve Bozdoğan projesinde teslim 2020’de planlanıyor.”
Defence Turk: Gökdoğan ve Bozdoğan’ın sıradaki testleri hangileri olacak ve ne zaman planlıyorsunuz testleri?
Gürcan Okumuş: Projenin normal şartlarda planlanan tamamlanma süresi 2020 yılı sonu. Yer testleri tamamlandı. Sırada uçaktan yapılacak testler var. Son atışta olduğu gibi yine hedef uçaklara karşı harp başlığı olmadan telemetrili deneme başlıkları ile test atışları yapılacak. Deneme başlığı dediğimiz içinde telemetri vericisi, uçuş sonlandırma sistemi, veri toplama sistemi bulunan bir başlık. Harp başlıklı nihai konfigürasyon testleri ile projenin geliştirme safhası kapatılacak ve seri üretimler başlayacak. Önümüzdeki aylarda 401. Test Filo Komutanlığı ile beraber hedef uçaklara atış gerçekleştirilecek.
Defence Turk: TOGAN mühimmatında son durum nedir? İHA’lara yönelik kullanımı planlanıyor mu?
Gürcan Okumuş: Geliştirme aşamasında, proje devam ediyor. Maliyet etkin ve çok çeşitli platformlardan kullanılabilecek etkili bir mühimmat olması planlanıyor. Önümüzdeki aylarda TUSAŞ’ın Hürkuş uçağı ile yeni testler planlanmakta. ASİSGUARD firması ile de medyaya da yansıyan bir çalışmamız var.
TOGAN’da yakınlaşma tapası var. Yol haritamızda SAGE’nin patentli ürünü olan reaktif parçacıklı harp başlığı TOGAN’a da entegre edeceğiz.
Defence Turk: Kuzgun IDEF19’da ilk olarak karşımıza çıkmıştı, kavramsal konsept aşamasındaydı onunla ilgili bir gelişme oldu mu? Ya da yakında bir gelişme görebilir miyiz? Proje aşamasına geçti mi?
Gürcan Okumuş: Yol alıyoruz, iç proje olarak bizim açımızdan devam ediyor. Kuzgun’un farklı konseptleri de var, çalışmalar devam ediyor. 2020 sonunda geldiğimiz güncel durumu açıklarız.
Defence Turk: Kuzgun ile birlikte G-40’ı da IDEF19’da görmüştük. O da aynı seviyedeydi. Kavramsal tasarım aşamasındaydı, daha sonra Cold-launch projenizi gördük, bu Cold-launch ile G-40 bağlantılı mı?
Gürcan Okumuş: Cold-launch esasında sadece G-40 ile bağlantılı değil. Cold-launch bir çok projeyle de kullanılacak bir atış sistemi. Yani orada da yol alıyoruz. Bu geliştirme projesini de çok önemsiyoruz. Denizden ve satıhtan atılacak mühimmatlar için yeni bir devir açacak.
Soğuk Dikey Atış (Cold Launch) teknolojileri geliştirme çalışmalarımız devam ediyor. pic.twitter.com/umuYWDpCJ4
— TÜBİTAK SAGE (@SageTubitak) January 28, 2020
Defence Turk: Ramjet itki sistemleriyle ilgili çalışma planınız var mı? Ya da çalışıyor musunuz geleceğe yönelik?
Gürcan Okumuş: Ramjet üzerinde çalışıyoruz. Sözleşmesi imzalanmış ve devam eden bir Ramjet projemiz var. Proje çok başarılı devam ediyor fakat ramjet geliştirebilmek için en önemli şey altyapı. Ramjet geliştirmek demek sizin ramjet itki sistemlerini test edebileceğiniz altyapının olması demek. Bizde o altyapı çalışması da devam ediyor. %90 oranında bitti. Ülkemizin çok uzun olmayan bir zaman dilimi içerisinde RAMJET’li süpersonik füzelerine sahip olacağını söyleyebiliriz.
Defence Turk: KTJ-3200 ile ilgili son durum nedir?
Gürcan Okumuş: Bunu KALE Grubu’na sormanız uygun olur. Biz testleri için KALE Grubu ile beraber çalışıyoruz. Tabii, SOM’un üretimini ROKETSAN yaptığı için onların da bir sözleşmesi var. Proje sona geldi ve olumlu haberler geliyor. Yeni SOM’larda yerli turbojet motor kullanılacak inşallah.
“Siper Projesi ayrı yürüyor.”
Defence Turk: Siper Projesi’nde GÖKDOĞAN ve BOZDOĞAN ile bir genetik bağ var mı?
Gürcan Okumuş: Yok, Siper çok ayrı ilerliyor. Orada Aselsan ve Roketsan ile beraber bir iş ortaklığı olarak proje yürütülüyor. Siper uzun menzilli bir hava savunma sistemi. Siper projesi bittiği zaman Hisar ve geliştirilecek diğer hava savunma sistemleri entegre edilebilecektir.
Defence Turk: Alt sistem alanında Isıl Pil gibi çok öne çıkan ürünleriniz var. Bunun gibi alt sistem ürün projeleriniz ya da bu konuda üretimleriniz var mı?
Gürcan Okumuş: Alt sistem olarak Isıl Pil geliştirmesini ve üretimini yıllardır yapıyoruz, dünyada zaten sayılı ülkeler arasındayız. Şu ana kadar 250’ye yakın farklı pil tasarımı gerçekleştirildi. Isıl Pil konusunda çok mesafe kat ettik. Isıl Pil dışında TÜBİTAK SAGE tarafından milli olarak geliştirilen Ataletsel Ölçüm Birimi ‘ATLAS’, Küresel Konumlama Sistemi Alıcısı ‘Kaşif’ ve Küresel Konumlama Sistemi Anteni ‘SG Konum’ ürünlerinin de geliştirme çalışmaları tamamlandı. CRPA dediğimiz karıştırmaya karşı dayanıklı anten de Savunma Sanayiimizin hizmetine sunulmuş durumda.
Alt sistem olarak tapayı da söylemek lazım. “Tapa” çok kritik bir ürün. IDEF 19’da ROKETSAN’la bir protokol imzaladık. Özellikle sert hedeflere karşı etkin olan TST-101 tapasının tasarımını biz gerçekleştiriyoruz, Roketsan üretimini yapacak. Çeşitli sistemlere yönelik farklı tapalar da geliştiriyoruz. Mesela Göktuğ Projesi’nde kullanılan tapalar da SAGE’nin kendi geliştirdiği ürünler.
Bu bileşenlerin milli mühimmatlarda kullanılmasıyla Türk Savunma Sanayii’nde yurtdışı bağımlılığı azaltarak, ülke kaynaklarının yurtdışına çıkmasının önüne geçilmiş olacaktır.
Bunun dışında da bazen çeşitli savunma sanayii kuruluşlarına ihtiyaçlarına yönelik dışarı yansımayan bazı alt bileşenler de geliştiriyoruz. SAGE’nin malzeme birimi ile ASELSAN’ın bazı sistemlerine yönelik devre soğutucular gibi alt bileşenler geliştiriyoruz.
Defence Turk: Alt sistem alanında hangi teknolojilere yatırım yapma düşünceniz, planınız var?
Gürcan Okumuş: Biz daha çok ihtiyaca yönelik çalışıyoruz. Eğer savunma sanayii sektöründe veya özel sektörde bir teknolojinin üzerine çalışan bir kurum varsa, biz girmiyoruz o alana. Ama bir ihtiyaç var ve o konuda Türkiye’de bir çalışma yoksa biz o konuya hemen odaklanıp hızlıca ürün geliştirmeye çalışıyoruz.
Defence Turk: TÜBİTAK SAGE bünyesinde Ram boya çalışması var mı?
Gürcan Okumuş: Yerli firmaların bu konuda çalışmaları var. Bu firmaların boyanın yanı sıra diğer ürünlerini de deneyip kalifiye edebiliyoruz. Testler ve analizler yapılıyor, eğer belirli askeri standartları sağlıyorsa sistemlerde kullanıyoruz ve sertifiye ediyoruz.
Defence Turk: Sapan Elektro Manyetik Sistem ne aşamada?
Gürcan Okumuş: SAPAN devam ediyor. Haziran ayı civarında projeyi bitirmeyi planlıyoruz.
Defence Turk: Deniz kuvvetlerine entegrasyonu düşünülüyor mu?
Gürcan Okumuş: SSB bu konuda bir mükemmeliyet merkezi kurdu. ASELSAN ile mükemmeliyet merkezinde birlikte çalışıyoruz. ASELSAN güç ve namlu tarafında çalışma yürütüyor biz de mühimmat tarafında; güdümlü-güdümsüz hipersonik mühimmat tarafında çalışıyoruz. Bizim SAPAN projesi tamamlandıktan sonra elektromanyetik silah sistemlerindeki çalışmamız sadece mühimmat tarafında olacak, güç tarafında değil. SAPAN’ın çıktısı bir hipersonik mühimmat olacağı için o konudaki en yüksek know-how da bizde. Bazı denemeler halihazırda devam ediyor.
TÜBİTAK SAGE Enstitü Müdürü Sayın Gürcan Okumuş’a teşekkür ederiz.
Defence Turk kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
TÜBİTAK SAGE Enstitü Müdürü Gürcan Okumuş ile Söyleşi | I. Bölüm
Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı Mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.
