Soğuk Başlatma (Cold Launch)

Füze ve roketlerin lançerlerden farklı çıkış metotları vardır. Rus füzelerinden (S-300 ve S-400 sistemlerinde özellikle) daha yakinen tanıdığımız yöntem ise “Cold Launch” yani soğuk başlatma yöntemidir.

Cold launch denilen soğuk fırlatma sistemi de aslında bir çeşit katapulttur. Lançerin içine yerleştirilmiş gaz itkili bir piston vasıtası ile füze, lançerin dışına itilir ve daha sonra füze motoru ateşlenir. Yeni nesil Rus füzelerin burun kısmında küçük itki roketçikleri vardır. Lançerden çıkınca dönüş yapacağı baş açısına doğru bu yönlendirme roketleri vasıtası ile yönlendirilir ve sonra ana roket ateşlenir. Bu açıdan soğuk atış sistemdeki füzelerin tasarımı biraz daha komplike olmak üzere farklılık gösterebilir.

Soğuk ve Sıcak Başlatma

Soğuk ve sıcak atış sistemlerinin kendine göre avantaj ve dezavantajları vardır. Kara üzerinde ve deniz üzerinde kullanımlarında bu avantaj ve dezavantajlar daha keskin olur. Soğuk fırlatmanın en büyük dezavantajı füzenin lançerden çıkış sonrasında motorunun ateşlememesi durumunda lançerin ve civardaki batarya unsurlarının üzerine düşmesi ihtimalidir. Günümüz modern yakıt kullanan füzeleri yüksek güvenilirlikle (%95 ve üzeri) çalışıyor olsa bile her 100 atıştan 2-3 tanesi arıza yapması demek lançerin üzerine düşecek füze hasara neden olacak demektir. Bunun örnekleri Rus ve Çin S-300 sistemlerinde ciddi biçimde görünmektedir.

Bir diğer soğuk atış dezavantajı, bu metodun lançerlerinde gaz piston mekanizması bulunması ve dolayısıyla üretimlerinin pahalı olması durumudur. Sıcak atışta, özellikle kara üzeri lançerler, daha basit sistemler ve üretimleri daha kolaydır. Rusların daha çok soğuk fırlatma kullanmalarının nedeni konusunda farklı rivayetler var. Bunlardan bir tanesi, Rusların roket yakıtı teknolojisinin eski dönemlerde verimliliğinin yeterli olmadığından ağır füzelerin (ICBM dahil) lançer dışına soğuk yöntem ile fırlatılarak, füzeye ilk ivmenin verilmesinin gerekmesi amaçlandığı hususudur.

Deniz üzerinde ise durum biraz farklı bir görüntü arz etmekte. Gemi üzeri uygulamalarda soğuk fırlatma lançer sistemlerinin gemiye yerleşimi daha basit olur. Gemideki Mk-41 gibi sıcak fırlatma lançer sistemlerinde sıcak gazın dışarı atılması için tahliye kanalları mevcuttur. Doğal olarak, lançerler biraz daha ağır olmaktadır. Soğuk fırlatmada ise füze motorunun ateşlememesi durumunda füzenin geminin üzerine düşmesinin önlenmesi için lançerler biraz eğik yerleştirilir.

Kaynak: Prof. Dr. Feridun Taşdan’ın iletilerinden derlenmiş ve düzenlenmiştir.

Fatih Mehmet

Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı Mezunu ve amatör fotoğrafçı. Teknoloji, otomotiv, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii meraklısı. Savunma sanayii araştırmacısı.